Η μετακίνηση της πρεσβείας των ΗΠΑ στο Ισραήλ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ και οι θάνατοι δεκάδων παλαιστίνιων διαδηλωτών τη Δευτέρα απομακρύνουν ακόμη πιο πολύ το ενδεχόμενο να υπάρξει ειρήνη με τη μεσολάβηση της Ουάσινγκτον, σημείωσαν αναλυτές.
«Κάπου μεταξύ του μηδέν και της καμίας», τοποθέτησε ο Μάρτιν Ίντικ, πρώην ειδικός απεσταλμένος της κυβέρνησης του Μπαράκ Ομπάμα στις ισραηλινοπαλαιστινιακές διαπραγματεύσεις, τις πιθανότητες που έχει ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ να φέρει τα μέρη στο τραπέζι και να μεσολαβήσει για την επίτευξη αυτής που ο ρεπουμπλικάνος αποκαλεί τη «συμφωνία του αιώνα».
Ισραηλινοί στρατιώτες πυροβόλησαν εκατοντάδες παλαιστίνιους διαδηλωτές στα σύνορα με τη Λωρίδα της Γάζας, καθώς η αμερικανική πρεσβεία εγκαινιαζόταν με μια επίσημη τελετή στην Ιερουσαλήμ. Η μεταφορά της πρεσβείας σήμανε την υλοποίηση μιας δέσμευσης που είχε κάνει ο Τραμπ προεκλογικά, αλλά εξόργισε τους Παλαιστίνιους και προκάλεσε επικρίσεις από πολλές πλευρές, καθώς η αμερικανική κυβέρνηση υπονόμευσε τις προσπάθειες που γίνονταν από την Ουάσινγκτον εδώ και δεκαετίες.
Σύμφωνα με στελέχη του παλαιστινιακού υπουργείου Υγείας, τουλάχιστον 58 διαδηλωτές σκοτώθηκαν και άλλοι 2.700 τραυματίστηκαν από σφαίρες, δακρυγόνα και τα άλλα μέσα που χρησιμοποίησε ο ισραηλινός στρατός. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου υποστήριξε ότι οι ενέργειες των ισραηλινών ένοπλων δυνάμεων αποτελούσαν αυτοάμυνα και επέρριψε την ευθύνη για τη βία στη Χαμάς. Ο παλαιστίνιος ηγέτης Μαχμούντ Αμπάς από πλευράς του κατήγγειλε μια «σφαγή».
«Είναι δύσκολο να φανταστούμε το πώς οποιοσδήποτε παλαιστίνιος ηγέτης θα μπορούσε να επιστρέψει σε μια ειρηνευτική διαδικασία υπό αμερικανική αιγίδα» μετά τη μετακίνηση της πρεσβείας και το μακελειό στη Γάζα, σχολίασε ο Χάλεντ Ελγκίντι, πρώην σύμβουλος της παλαιστινιακής ηγεσίας που εργάζεται σήμερα στο Brookings Institution στην Ουάσινγκτον. «Αν και όταν η κυβέρνηση (Τραμπ) προτείνει ένα ειρηνευτικό σχέδιο, θα είναι πιθανότατα θνησιγενές», πρόσθεσε, τονίζοντας ότι ο Τραμπ δεν έχει κάνει τίποτε για να ηρεμήσουν τα πνεύματα. «Κατ’ ελάχιστον, αυτό θα προϋπέθετε (η Ουάσινγκτον) να προτρέψει τους Ισραηλινούς να σταματήσουν να χρησιμοποιούν θανατηφόρα βία εναντίον άοπλων διαδηλωτών», εξήγησε.
Αντί να καλέσει το Ισραήλ σε αυτοσυγκράτηση, όπως έκαναν τόσο η Γαλλία όσο και η Βρετανία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατηγόρησε τη Χαμάς.
«Η Χαμάς προκαλεί εσκεμμένα και κυνικά αυτή την αντίδραση», έκρινε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Ρατζ Σα σε δημοσιογράφους και πρόσθεσε πως η Ουάσινγκτον δεν πιστεύει ότι η μεταφορά της πρεσβείας ή η βία πλήττουν το ειρηνευτικό της σχέδιο.
Η Χαμάς αρνήθηκε ότι υποκίνησε τη βία
Ο Τραμπ επιχειρηματολογεί ότι η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ «αφαιρεί την Ιερουσαλήμ, το δυσκολότερο ζήτημα της διαπραγμάτευσης, από το τραπέζι» και αναγνωρίζει επίσημα την πραγματικότητα στο πεδίο.
Το Ισραήλ θεωρεί όλη την πόλη, συμπεριλαμβανομένου του ανατολικού της τομέα, που κατέλαβε στον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 και προσάρτησε κατόπιν, κάτι που η διεθνής κοινότητα δεν αναγνωρίζει, «αιώνα και αδιαίρετη πρωτεύουσά του».
Οι περισσότερες χώρες θεωρούν ότι το τελικό καθεστώς της Ιερουσαλήμ πρέπει να οριστεί στο πλαίσιο της συμφωνίας ειρήνης και ότι η μεταφορά των πρεσβειών τους θα έφερνε τη διαπραγμάτευση προ τετελεσμένων. Η κυβέρνηση Τραμπ διατείνεται ότι η μετακίνηση της αμερικανικής πρεσβείας δεν είχε σκοπό να προκαταλάβει τη χάραξη των συνόρων.
Για τον γερουσιαστή Τιμ Κέιν, υποψήφιο των Δημοκρατικών για την αντιπροεδρία των ΗΠΑ το 2016, «οι περισσότεροι στην περιοχή θεωρούν ότι οι ΗΠΑ πλέον δεν ενδιαφέρονται να διαδραματίσουν ρόλο μεσολαβητή για την ειρήνη, κι αυτό απλά επιτείνει την απόγνωση και είναι τραγικό».
Ο Νταν Κούρτσερ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο, ο οποίος διδάσκει σήμερα στο πανεπιστήμιο Πρίνστον, σημείωσε πως η κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε να ανακτήσει μέρος της αξιοπιστίας της έναντι των Παλαιστινίων εάν υποσχόταν να ανοίξει μια πρεσβεία στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, που οι Παλαιστίνιοι θέλουν να γίνει πρωτεύουσα του μελλοντικού ανεξάρτητου κράτους τους, όταν υπογραφτεί ειρηνευτική συμφωνία.
«Αν (ο Τραμπ) το πει αυτό, οι ΗΠΑ θα επανέλθουν στο επίκεντρο» της διαδικασίας, έκρινε, αλλά «πόσο πιθανό είναι; (…) Πολύ ισχνό».
Αναφερόμενος στη μεταφορά της πρεσβείας, ο Ίντικ ανέφερε πως «δεν είναι απλά το ότι προκάλεσε τη βία, ή ότι έκανε τις ΗΠΑ να μοιάζουν σαν προκατειλημμένος μεσολαβητής μάλλον, παρά σαν έντιμος μεσολαβητής», αλλά και ότι «πήγε τόσο πολύ πίσω τη διαδικασία που όλα αυτά τα σχόλια για το πώς θα προωθήσει την ειρήνη είναι αστεία».
Στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ λένε ότι το ειρηνευτικό σχέδιο, αρχιτέκτονες του οποίου είναι ο γαμπρός του προέδρου Τζάρεντ Κούσνερ και ο απεσταλμένος του στη Μέση Ανατολή Τζέισον Γκρίνμπλατ, είναι «σχεδόν έτοιμο».
Αλλά ο σκεπτικισμός κυριαρχούσε ήδη πριν από τις τελευταίες εξελίξεις. Οι Παλαιστίνιοι διέκοψαν κάθε επαφή με την Ουάσινγκτον και τη διαδικασία αφότου ο Τραμπ ανακοίνωσε την απόφασή του για την Ιερουσαλήμ την 6η Δεκεμβρίου.
Για τον Ίντικ, η απόφαση του ρεπουμπλικάνου κάθε άλλο παρά «προώθησε την ειρήνη». «Η ιδέα ότι έτσι θα πείθονταν οι Παλαιστίνιοι να γυρίσουν στο τραπέζι είναι θεμελιώδης παρερμηνεία αυτού που έκανε» η κυβέρνηση Τραμπ, τόνισε. «Έδιωξε τους Παλαιστίνιους από το τραπέζι και τους έδωσε τη δικαιολογία για να μην επιστρέψουν», πρόσθεσε.
