Στη δημιουργία κινήματος «δεν πληρώνω» προχωρά το διάσημο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, καλώντας τα μέλη του διδακτικού του προσωπικού να δημοσιεύουν τις εργασίες τους σε επιστημονικές επιθεωρήσεις με δωρεάν πρόσβαση και όχι σε εκείνες που απαιτούν συνδρομή.

Αιτία γι’ αυτήν τη «μίνι επανάσταση» στο χώρο της γνώσης, είναι οι τσουχτερές τιμές των συνδρομητικών επιθεωρήσεων που, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν ανεβεί στα ύψη.

Το πανεπιστήμιο με τη μεγαλύτερη φήμη στον κόσμο υποχρεώνεται να καταβάλει κάθε χρόνο, για συνδρομές σε διάφορα επιστημονικά έντυπα, περίπου 3,5 εκατ. δολάρια. Η δαπάνη αυτή υποχρέωσε τη φημισμένη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου να αποστείλει ένα «σημείωμα» στους 2.100 καθηγητές και ερευνητές του ιδρύματος, με το οποίο τους καλεί να αναλάβουν δράση, ενώ προειδοποιεί ότι, πολύ σύντομα στο μέλλον, δεν θα είναι σε θέση να ανταπεξέλθει σε αυτή την υποχρέωση.

Εκτιμάται ότι η πρόσκληση που απηύθυνε το Χάρβαρντ προς το διδακτικό του προσωπικό θα οδηγήσει και άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

Στο έγγραφο που απέστειλαν προς καθηγητές και ερευνητές οι υπεύθυνοι της βιβλιοθήκης του πανεπιστημίου, κατηγορούν τους εκδότες των επιστημονικών επιθεωρήσεων ότι έχουν δημιουργήσει μια «απαράδεκτη κατάσταση» και επισημαίνουν ότι η διάδραση ανάμεσα στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας καθίσταται «οικονομικά ανέφικτη».

Η συνδρομή σε κάποιες επιστημονικές επιθεωρήσεις μπορεί να φτάσει και τα 40.000 δολάρια τον χρόνο. Οι τιμές αυξήθηκαν κατά 145%, στο διάστημα των τελευταίων έξι ετών.

Περίπου 10.000 ακαδημαϊκοί συμμετείχαν πρόσφατα στο μποϊκοτάζ των ολλανδικών εκδόσεων «Ελσέβιερ» (Elsevier), σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις τσουχτερές τιμές των επιθεωρήσεων που εκδίδει και για το υψηλό κόστος της πρόσβασης μέσω διαδικτύου σε αυτές.

Πολλές πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, εξάλλου, διαθέτουν περισσότερο από τον μισό προϋπολογισμό τους στους εκδοτικούς οίκους Elsevier, Springer και Wiley.

Υπό αυτό το πρίσμα, ο διευθυντής της βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ, Ρόμπερτ Ντάραντον, εξέφρασε την ελπίδα ότι και άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα θα ακολουθήσουν το παράδειγμα του Χάρβαρντ, το οποίο, αξίζει να σημειωθεί, δεν είναι μόνον το καλύτερο αλλά και το πλουσιότερο πανεπιστημιακό ίδρυμα στον κόσμο.

«Αντιμετωπίζουμε όλοι το ίδιο παράδοξο. Εμείς, στο πανεπιστήμιο, κάνουμε την έρευνα, συντάσσουμε τις μελέτες, όλα δωρεάν κι έπειτα αγοράζουμε τα αποτελέσματα της δουλειάς μας σε εξωφρενικές τιμές» δήλωσε ο ίδιος στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν».

«Το σύστημα είναι παράλογο και προκαλεί τεράστια ζημιά στις βιβλιοθήκες. Η συνδρομή ενός χρόνου στην Επιθεώρηση Συγκριτικής Νευρολογίας στοιχίζει όσο 300 μονογραφίες. Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο η δωρεάν πρόσβαση σε αυτό το υλικό. Αλλά πρέπει να κινητοποιηθούμε, για να πετύχουμε τον στόχο» προσθέτει.