Πώς διαμορφώνονται οι λεπτές ισορροπίες στον Περσικό Κόλπο

Βαθαίνει η διπλωματική κρίση στον Περσικό Κόλπο, μετά την απομόνωση του Κατάρ και τη διακοπή των σχέσεων από ισχυρά κράτη του αραβικού κόσμου, όπως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένη Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Υεμένη. Το Κατάρ κατηγορείται από τους γείτονες και μέχρι πρότινος συμμάχους του ότι υποκινεί και χρηματοδοτεί το Ισλαμικό Κράτος αλλά και το Ιράν.

Η νεότερη προσθήκη στο μπλοκ των χωρών που διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις με τη Ντόχα είναι η Μαυριτανία, χώρα της Δυτικής Αφρικής και μέλος του Αραβικού Συνδέσμου.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, Άντελ Αλ Τζουμπέιρ, διαμήνυσε ότι το Κατάρ θα πρέπει να κάνει πολλές ενέργειες, όπως να τερματίσει την υποστήριξη που παρέχει στην παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς αλλά και στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, προκειμένου να αποκατασταθούν οι σχέσεις του με τις άλλες αραβικές χώρες.

Από την πλευρά του, ο σεΐχης του Εμιράτου, Ταμίμ μπιν Χάμαντ Αλ-Θάνι, δηλώνει σε διεθνή ΜΜΕ πως «δεν είμαστε υπερδύναμη, δεν πιστεύουμε στην επίλυση ζητημάτων με αντιπαράθεση. Ας υπάρξει ένας ανοιχτός και ειλικρινής διάλογος. Η χώρα μας πιστεύει στη διπλωματία και θέλει να προωθήσει την ειρήνη στη Μέση ανατολή».

Η παρουσία των ΗΠΑ κάθε άλλο παρά κατευναστική μπορεί να θεωρηθεί στις ραγδαίες εξελίξεις στην περιοχή του Κόλπου, καθώς ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ με tweet ουσιαστικά «ανέλαβε» την ευθύνη για την κλιμακούμενη κρίση. «Στη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού μου στη Μέση Ανατολή ανέφερα ότι δεν μπορεί πλέον να υπάρχει χρηματοδότηση της Ριζοσπαστικής Ιδεολογίας. Οι ηγέτες μού έδειξαν το Κατάρ – δείτε!», είχε γράψει ο Τραμπ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η αντίδραση των αραβικών χωρών ήρθε μετά τη δική του προτροπή για δράση.

Η στάση του προέδρου Τραμπ βρήκε σθεναρή αντίδραση από ευρωπαίους πολιτικούς, όπως ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ ο οποίος τον κατηγόρησε πως πυροδοτεί μία σύρραξη στην περιοχή, ενώ μίλησε για «τραμποποίηση» των σχέσεων μεταξύ των χωρών του Περσικού Κόλπου.

Το Ισραήλ, πάλι, είδε με πολύ θετικό μάτι την απομόνωση του πάμπλουτου κράτους καθώς διαμέσου του υπουργού άμυνας, Αβίγκντορ Λίμπερμαν, τοποθετήθηκε πως «η διπλωματική ρήξη με το Κατάρ αποτελεί άλλη μια απόδειξη του γεγονότος ότι ακόμα και τα αραβικά κράτη κατανοούν ότι ο πραγματικός κίνδυνος σε περιφερειακό επίπεδο δεν προέρχεται από το Ισραήλ, τους Εβραίους ή τον σιωνισμό αλλά από την τρομοκρατία».

Ο τουρκικός παράγοντας στην περιοχή

Νωρίτερα σήμερα, η Τουρκία ανακοίνωσε πως θα επιτρέψει την ανάπτυξη περαιτέρω στρατευμάτων της στη βάση που έχει στο Κατάρ, μια ενέργεια που φαίνεται να υποστηρίζει την αραβική χώρα του Κόλπου. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πως «εδώ παίζεται ένα παιχνίδι. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε εξακριβώσει ποιος βρίσκεται πίσω από αυτό». Η στάση της Τουρκίας πάντως μπορεί να ερμηνευτεί και υπό το πρίσμα των «κοινών απειλών που δέχονται τα δύο κράτη μετά την αυξανόμενη απομόνωση σε μία περίοδο ανόδου της αστάθειας».

Η βάση που κατέχει η Τουρκία στο Κατάρ, σύμφωνα με αναλυτές, έχει και έναν συμβολικό χαρακτήρα καθώς «επιδεικνύει μια μεγαλύτερη επιρροή της Άγκυρας στην περιοχή και στηρίζει την ανεξαρτησία του Κατάρ από ισχυρούς γείτονες όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία». Η παρουσία πάντως της Τουρκίας στο Κατάρ και στο Ιράκ θεωρούνται κομβικής σημασίας καθώς βρίσκονται στο «δρόμο» των πλούσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.

Ο ρόλος «Πόντιου Πιλάτου» της Ρωσίας και το Ιράν

Η Ρωσία μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει ενεργό ρόλο στον διπλωματικό σεισμό που έχει συνταράξει τον Περσικό Κόλπο. Μετά από τηλεφωνική συνομιλία που είχε ο Βλαντιμίρ Πούτιν με τον σεΐχη του Κατάρ, εκτός της συζήτησης για τη συνεργασία των δύο χωρών στους τομείς της οικονομίας του εμπορίου και των επενδύσεων, μεταφέρθηκε από τη ρωσική πλευρά «η πεποίθηση πως οι καταστάσεις κρίσεων πρέπει να επιλύονται με διπλωματικά μέσα και μέσω διαλόγου».

Πάντως σύμφωνα με όσα μετέδωσε το CNN νωρίτερα, οι υπηρεσίες ασφάλειας των ΗΠΑ πιστεύουν ότι ρώσοι χάκερ παραβίασαν το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων του Κατάρ και διέδωσαν ηλεκτρονικά ψευδείς ειδήσεις, οι οποίες συντέλεσαν στην κλιμάκωση της κρίσης μεταξύ του εμιράτου και των λοιπών αραβικών χωρών του Περσικού Κόλπου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Το Ιράν, από την πλευρά του, μετράει τις πληγές του από την επίθεση αυτοκτονίας στο Κοινοβούλιο της χώρας, που είχαν ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν τουλάχιστον 12 άνθρωποι και να τραυματιστούν άλλοι 43.

«Αυτή η τρομοκρατική επίθεση σημειώθηκε μόλις μία εβδομάδα μετά τη συνάντηση μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ (Ντόναλντ Τραμπ) και των (Σαουδαράβων) οπισθοδρομικών ηγετών που στηρίζουν τους τρομοκράτες. Το γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη αποδεικνύει ότι εμπλέκονταν σε αυτή τη βίαιη επίθεση», αναφέρεται στην ανακοίνωση των Φρουρών της Επανάστασης που δόθηκε στη δημοσιότητα από τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης. Απείλησε και με αντίποινα λέγοντας πως «να μην υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα εκδικηθούμε τους τρομοκράτες, τους συνεργάτες τους και τους υποστηρικτές τους για τις σημερινές επιθέσεις στην Τεχεράνη».

Το Κουβέιτ, μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (CCG), δεν έλαβε, όπως και το Ομάν, μέτρα που ελήφθησαν κατά του Κατάρ από άλλα μέλη αυτού του συνασπισμού.

Η κλιμακούμενη ένταση και ο απομονωτισμός του Κατάρ είναι δεδομένο πως απειλεί το διεθνές κύρος της χώρας, στην οποία βρίσκονται μια μεγάλη αμερικανική στρατιωτική βάση, μία μεγάλη τουρκική  ενώ πρόκειται να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελο Ποδοσφαίρου το 2020.