Γιατί αρνήθηκε ο Αϊνστάιν την προεδρία του Ισραήλ

Αν το ήθελε, ο πατέρας της Σχετικότητας και φαινόμενο επιστήμης και διανόησης θα μπορούσε να είναι ο δεύτερος πρόεδρος του Ισραήλ. Με ένα Νόμπελ εξάλλου στις πλάτες του αλλά και με την εξίσωση που άλλαξε για πάντα τη σύγχρονη φυσική, είχε ένα κάτι παραπάνω από εντυπωσιακό βιογραφικό στα χέρια του. Έναν τίτλο όμως έμελλε να τον αρνηθεί ο μεγάλος επιστήμονας: αυτόν του προέδρου του Κράτους του Ισραήλ. Παρά το γεγονός ότι ο πρώτος πρόεδρος της χώρας, Χαΐμ Βάισμαν, τον είχε αποκαλέσει «τον μεγαλύτερο εν ζωή εβραίο». Μετά τον θάνατο λοιπόν του Βάισμαν στις 9 Νοεμβρίου 1952, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν φάνταζε ως η ιδανική επιλογή στις ζυμώσεις για την προεδρική διαδοχή, μιας και ήταν άνθρωπος που απολάμβανε ευρύτατης αποδοχής. Η Πρεσβεία του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον του απέστειλε λοιπόν μια επιστολή στις 17 Νοεμβρίου προσφέροντάς του επισήμως την προεδρία, με τη σφραγίδα του πρωθυπουργού Νταβίντ Μπεν Γκουριόν. Ο Αϊνστάιν θα έπρεπε βέβαια για τις ανάγκες των νέων του καθηκόντων να μετακομίσει στο Ισραήλ, αλλά δεν θα έπρεπε να ανησυχεί μήπως η θέση τού έτρωγε πια όλο του τον χρόνο. Θα ήταν εξάλλου απλά πρόεδρος… «Ο πρωθυπουργός με διαβεβαιώνει», του εξομολογείται ο ισραηλινός πρεσβευτής στις ΗΠΑ στην ιστορική επιστολή, «ότι μέσα σε τέτοιες συνθήκες, θα σας εκχωρηθεί απόλυτη ελευθερία και ευχέρεια κινήσεων για να συνεχίσετε το μεγάλο επιστημονικό σας έργο από μια κυβέρνηση και έναν λαό που αναγνωρίζουν πλήρως την ύψιστη σπουδαιότητα των κόπων σας». Για τον 73χρονο Αϊνστάιν, έμοιαζε σαν αναγνώριση των όσων είχε περάσει λόγω της εβραϊκής του καταγωγής. Γέννημα-θρέμμα Γερμανός, είχε αναζητήσει καταφύγιο στις ΗΠΑ μετά την άνοδο του Χίτλερ στο Γ’ Ράιχ και τους διωγμούς των ομοθρήσκων του στην Ευρώπη. Ο ίδιος ήταν εξάλλου εδώ και χρόνια υπέρμαχος της δημιουργίας ενός κράτους όπου θα μπορούσαν οι εβραίοι να βρουν καταφύγιο από τις διώξεις και τον θάνατο. Ταυτοχρόνως, ο πρωταγωνιστικός ρόλος που διαδραμάτισε στην ίδρυση του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ το 1925 τον έκανε να φαντάζει πρόθυμο υποψήφιο για ένα πολιτειακό αξίωμα. Η κυβέρνηση του Ισραήλ, από την άλλη, έτριβε τα χέρια της με ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς ποιος δεν θα ήθελε στην προεδρία της χώρας του τον μεγαλύτερο επιστήμονα του κόσμου! Παρά το ευνοϊκό κλίμα και την καλή, νόμισαν, συγκυρία, ο Αϊνστάιν αρνήθηκε! Επιμένοντας μάλιστα πως αυτός, η διάνοια, δεν είχε τα κατάλληλα προσόντα για ένα τέτοιο αξίωμα! Μίλησε επιπρόσθετα για το προχωρημένο της ηλικίας του, την έλλειψη εμπειρίας αλλά και τις «ανεπαρκείς κοινωνικές δεξιότητες» που δεν τον έκαναν ιδανικό υποψήφιο. «Συγκινήθηκα βαθύτατα από την πρόταση του Κράτους του Ισραήλ και μεμιάς λυπήθηκα και ντράπηκα που δεν μπορώ να την αποδεχθώ. Όλη μου τη ζωή ασχολιόμουν με αντικειμενικά θέματα, κι έτσι δεν έχω τόσο τη φυσική ικανότητα όσο και την εμπειρία να διαχειριστώ σωστά τους ανθρώπους και να ασκήσω επίσημα καθήκοντα … Είμαι ακόμα πιο συντετριμμένος λόγω αυτών των συνθηκών επειδή η σχέση μου με τον εβραϊκό λαό έχει γίνει ο ισχυρότερος ανθρώπινος δεσμός μου, από την εποχή που απέκτησα επίγνωση της επισφαλούς μας θέσης ανάμεσα στα έθνη του κόσμου». «Αν με ήξεραν στο Ισραήλ, δεν θα μου προσέφεραν αυτή τη σημαντική θέση», είπε με την παροιμιώδη μετριοφροσύνη του στον ισραηλινό διπλωμάτη όταν πήγε να του παραδώσει προσωπικά τη χειρόγραφη απάντησή του, γραμμένη τόσο στα αγγλικά όσο και τα γερμανικά. Τρία χρόνια αργότερα, ο Αϊνστάιν ήταν τρισευτυχισμένος που τον είχαν εξουσιοδοτήσει να εκπροσωπήσει το Ισραήλ στους έβδομους εορτασμούς της Ημέρας Ανεξαρτησίας του κράτους, πέθανε ωστόσο πριν προλάβει να εκφωνήσει αυτό που θα ήταν αλλιώς ο στερνός του λόγος…