Δύο σπάνια κειμήλια, το Ευαγγέλιο και το Πρωτόκολλο Ορκωμοσίας των πρωτεργατών του αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955-59 για την ανεξαρτησία της Κύπρου από την αγγλική αποικιοκρατία, θα εκτίθενται στο Μουσείο Αγώνος, στη Λευκωσία.
Στο Πρωτόκολλο πρώτη είναι, με κόκκινο μελάνι, η υπογραφή του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, πρώτου προέδρου στη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα ιστορικά κειμήλια προσφέρθηκαν με μακροχρόνιο δανεισμό στον πρόεδρο της Κυπριακής Βουλής, Γιαννάκη Ομήρου, από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρία της Ελλάδος και το Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο.
Σε σεμνή τελετή στην αίθουσα της Ολομέλειας της Βουλής ο πρόεδρος της, Γιαννάκης Ομήρου, παρέδωσε τα κειμήλια στον υπουργό Παιδείας, Κώστα Καδή, ο οποίος με τη σειρά του θα τα παραδώσει στο Μουσείο.
Στην τελετή παρέστησαν ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, οι πρώην πρόεδροι της Βουλής των Ελλήνων, Απόστολος Κακλαμάνης και Δημήτριος Σιούφας, ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής, Βάσος Λυσσαρίδης, ο πρέσβης της Ελλάδος, Ηλίας Φωτόπουλος, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, βουλευτές και επιζώντες αγωνιστές της ΕΟΚΑ.
Ο όρκος που έδωσαν οι πρωτεργάτες της ΕΟΚΑ ήταν:
«Ορκίζομαι εις όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος να φυλάξω θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν, υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα, μυστικόν παν ότι γνωρίζω και θέλω ακούση διά την υπόθεσιν της Ενώσεως της Κύπρου. Θα υπακούω δε τυφλώς εις τας εκάστοτε δεδομένας μοι σχετικάς επιταγάς. Εν Αθήναις τη 7 Μαρτίου 1953».
Η ορκωμοσία έγινε ενώπιον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, στο διαμέρισμα του καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, Γεράσιμου Κονιδάρη, στον τρίτο όροφο της πολυκατοικίας της οδού Ασκληπιού 46β, στα Εξάρχεια. Ο Μακάριος είχε βάλει το χέρι του στο μέρος της καρδιάς και ανέγνωσε τον όρκο, τον οποίο επαναλάμβαναν οι παριστάμενοι, που είχαν θέσει τα χέρια στο Ευαγγέλιο, μια Καινή Διαθήκη από τη βιβλιοθήκη του καθηγητή Κονιδάρη.
Εκτός από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, υπέγραψαν το σχετικό πρακτικό οι Γεώργιος Στράτος, τέως υπουργός, οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεράσιμος Κονιδάρης, και Δημήτριος Βεζανής, οι αδελφοί Σάββας και Σωκράτης Λοϊζίδης, ο στρατηγός Νικόλαος Παπαδόπουλος (παππούς), ο απόστρατος αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας και οι Αντώνιος Αυγίκος, Ηλίας Αλεξόπουλος, Δημήτριος Σταυρόπουλος και Ηλίας Τσατσόμοιρος.
Όπως είπε ο πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής, Γιαννάκης Ομήρου, «από τους δώδεκα, που υπέγραψαν το πρωτόκολλο, ήταν παρόντες στην ορκωμοσία οι επτά, με προφανές αρχέτυπο του τελετουργικού τη Φιλική Εταιρεία και την επανάσταση του 1821». Ο κ. Ομήρου ανέφερε ότι ο καθηγητής Γεράσιμος Κονιδάρης παρέδωσε το Ευαγγέλιο και τον όρκο στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, από όπου με πρωτοβουλία του Ιωάννη Μαζαράκη-Αινιάνο και με τη μεσολάβηση του αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου, Πέτρου Παπαπολυβίου, παραδόθηκαν στον ίδιο για να τα μεταφέρει στην Κύπρο.
Ο Κύπριος υπουργός Παιδείας, Κώστας Καδής, είπε ότι ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ «μπορεί να μην οδήγησε στην επίτευξη του βασικού στόχου για αυτοδιάθεση και ένωση με την Ελλάδα, οδήγησε ωστόσο στο τέλος της αποικιοκρατίας και στην ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας».
