Είναι γεγονός ότι ως κοινωνίες έχουμε μια έμφυτη λες τάση να υποδεχόμαστε τις αλλαγές με φόβο και επιφυλακτικότητα, σαν η εξέλιξη να προοιωνίζει την καταστροφή των κεκτημένων.
Για κάποιους βέβαια οποιαδήποτε τεχνολογική ή άλλη τομή ισοδυναμεί με την έλευση του Εωσφόρου στη Γη. Είναι εξάλλου γνωστό ότι ο Σατανάς προσπαθεί να εκμαυλίσει τα νιάτα με μουσικές τάσεις όπως η ροκ!
Η ροκ δεν ήταν φυσικά η μόνη περίπτωση κόλασης επί γης, καθώς συχνά πυκνά τα κοινωνικά αντανακλαστικά έχουν χτυπήσει κόκκινο από αιτίες που μόνο γελοίες μπορούν να λογιστούν…
Το αλεξικέραυνο
Το αλεξικέραυνο είναι άλλη μια κληρονομιά του Βενιαμίν Φραγκλίνου. Ο σπουδαίος επιστήμονας το παρουσίασε στα μέσα του 18ου αιώνα, αν και θα έπαιρνε στην οικουμένη αρκετές ακόμα δεκαετίες να το εντάξει στους κόλπους της, μιας και η εκκλησία το είχε χαρακτηρίσει όργανο του Σατανά! Κι αυτό γιατί οι ιεράρχες πίστευαν ότι ο κεραυνός ήταν η οργή του Θεού και κάθε απόπειρα να δαμαστεί θα έκανε τα πράγματα σαφώς χειρότερα.
Κι έτσι κατά τη διάρκεια καταιγίδων η μόνη ενδεδειγμένη λύση ήταν να στέλνουν κάποιον στο καμπαναριό να χτυπά μανιασμένα την καμπάνα ως ένδειξη κατευνασμού της θεϊκής μήνης. Περιττό να αναφερθεί ότι η πρακτική αυτή άφηνε μερικές δεκάδες κεραυνοβολημένους κάθε χρόνο, αν και η εναλλακτική του Φραγκλίνου για τον «έλεγχο του πυροβολικού των ουρανών» ήταν σαφώς αιρετική και κατακριτέα. Πάστορας της Βοστόνης έφτασε μάλιστα να κατηγορήσει τον επιστήμονα και τις πρακτικές του για τον μεγάλο σεισμό της Μασαχουσέτης το 1755! Η συλλογιστική του ήταν ότι επειδή ο Θεός δεν μπορούσε να μας χτυπήσει από ψηλά, έκανε τη γη να τρέμει κάτω από τα πόδια μας.
Ευτυχώς που η επιρροή του Φραγκλίνου ήταν μεγάλη και οι υποστηρικτές του άνθρωποι με κύρος, κι έτσι αργά και βασανιστικά το αλεξικέραυνο γινόταν σταθερά στις πόλεις της Δύσης. Βοήθησε φυσικά και το γεγονός ότι τα ποσοστά θνησιμότητας των κωδωνοκρουστών έπεσαν άρδην με τη χρήση του αλεξικέραυνου, κι έτσι οι ανησυχίες των ιερωμένων και του θεοσεβούμενου ποιμνίου παραμερίστηκαν τελικά. Αρκεί να αναφερθεί ότι το 1767 εκκλησία στην Μπρέσια της Ιταλίας αρνήθηκε να εγκαταστήσει αλεξικέραυνο εξαιτίας του θρησκευτικού φόβου και την ίδια χρονιά ο ναός χτυπήθηκε από κεραυνό. Στην εκκλησία φυλάσσονταν τόνοι μπαρουτιού και η τεράστια έκρηξη σκότωσε 3.000 ανθρώπους, ισοπεδώνοντας ταυτοχρόνως το 1/6 της πόλης…
Το σκάκι
Σήμερα έχουμε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια να δαιμονοποιούμε για το χάσιμο του χρόνου και τη βίαιη συμπεριφορά των εφήβων, με τους ειδικούς να προμοτάρουν το σκάκι ως εναλλακτική, καθώς πρόκειται για πνευματικό παιχνίδι που ακονίζει το μυαλό. Ωστόσο, 150 χρόνια πριν, οι άνθρωποι είχαν τις ίδιες ανησυχίες για το σκάκι! Τότε το παιχνίδι κατηγορούνταν για την προώθηση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, καθώς οι δύο παίκτες κλείνονταν στον εαυτό τους για ώρες χωρίς περιθώρια αλληλεπίδρασης και γόνιμου διαλόγου. Όχι μόνο δεν ήταν παιχνίδι στρατηγικής και πνευματική δραστηριότητα, αλλά ένας κατακριτέος και βαρετός τρόπος να σκοτώνεις τον χρόνο σου!
Ακόμα και επιστημονικές επιθεωρήσεις προειδοποιούσαν για τα κακά του σκακιού, θεωρώντας το ιδιαίτερα επικίνδυνο για τους ανθρώπους που έκαναν καθιστικά επαγγέλματα, μιας και η πνευματική κόπωση που επέφερε το σκάκι θα απομυζούσε όλη τη διανοητική τους ενέργεια! Καθώς το σκάκι δεν πρόσθετε τίποτα στην πνευματική δραστηριότητα του παίκτη και δεν γεννούσε ούτε μία νέα σκέψη, απαιτώντας παράλληλα μεγάλη εξάσκηση, οι γονείς προειδοποιούνταν να μην αφήνουν τα παιδιά τους να το παίζουν αν ήθελαν να γίνουν κάποια στιγμή χρήσιμα μέλη στην κοινωνία.
Και βέβαια σύμφωνα με μια άλλη γραμμή σκέψης, το σκάκι εξωθούσε σε βίαιες τάσεις, καθώς το πολεμικό θέμα του παιχνιδιού και η μάχη με τα πιόνια εξοικείωναν τον ευαίσθητο ψυχισμό των νέων με τη φρίκη της μάχης, αναγκάζοντάς τους να μονομαχούν για τη νίκη και να πικραίνονται με την ήττα…
Ο φωνογράφος
Πολλοί δεν ήταν ακριβώς χαρούμενοι με την εφεύρεση του Τόμας Έντισον, αν και οι εφημερίδες είχαν εδώ την πρωτοκαθεδρία στη βιτριολική κριτική, φοβούμενες προφανώς ότι ο νέος τρόπος ψυχαγωγίας θα απειλούσε τον παραδοσιακό γραπτό λόγο. Ακόμα και σοβαρές εφημερίδες όπως οι «New York Times» συμπέραιναν ότι ο φωνόγραφος θα «κατέστρεφε κάθε εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων», καθώς ο συνεχής φόβος μήπως σε γράφουν θα σε ανάγκαζε να κρατάς το στόμα σου μονίμως κλειστό, ακόμα και μέσα στην ασφάλεια του σπιτιού σου! Η εφημερίδα προειδοποιούσε ότι η εφεύρεση της ηχογράφησης θα είχε καταστροφικές κοινωνικές συνέπειες, αφού οι ηχογραφήσεις θα περιλάμβαναν παιδιά να βρίζουν, νέους να πειράζουν άκομψα νεαρές και γυναίκες να εκδηλώνουν τη ζήλια τους.
Και σαν να μην έφτανε ο φωνόγραφος, ο Έντισον είχε εφεύρει επίσης και το «αερόφωνο» (όχι το μουσικό όργανο), έναν ενισχυτή ήχου που τον έκανε να ακούγεται στην τρισκατάρατη απόσταση των 6 χιλιομέτρων. Κάτι που σήμαινε προφανώς πως οι γειτονιές θα μετατρέπονταν σε ηχεία και ο φιλήσυχος κόσμος θα ήταν τώρα αναγκασμένος να καταφεύγει σε δάση και ερημιές για να βρει γαλήνη και ησυχία!
Αλλά και οι μουσικοί δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένοι από την έλευση του φωνογράφου και πολλοί ήταν αυτοί που καταφέρθηκαν εναντίον του μηχανικού ήχου, τον οποίο θεωρούσαν ούτε λίγο ούτε πολύ ως το τέλος της παραδοσιακής μουσικής. Ήταν όμως και το άλλο: ο φωνογράφος επέτρεπε στο κοινό να ακούει τα τραγούδια χωρίς να πληρώνει τίμημα στους μουσικούς…
Το βαλς
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν επικριτές που βλέπουν τον χορό ως σεξουαλική παρώθηση και τρόπο διαφθοράς των νιάτων. Τώρα έχουμε το λεγόμενο «twerking» να σκανδαλίζει τα χρηστά ήθη, αν και η ιστορία μόνο νέα δεν είναι, καθώς εκατοντάδες χρόνια πριν ήταν το βαλς που προκαλούσε κοινωνικές ανατριχίλες.
Μερικούς αιώνες πριν, οι κοινωνίες είχαν δύο βασικά προβλήματα με το βαλς. Πρώτον, παραήταν προσωπικός ο χορός και περιλάμβανε αρκετό πιάσιμο και άγγιγμα, κάτι που δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό στη Βιέννη του 18ου αιώνα. Δεύτερον, δεν διέθετε την πειθαρχία και την τάξη των παραδοσιακών χορών, καθώς δεν είχε σταθερά βήματα και κάθε ζευγάρι μπορούσε να κάνει τα δικά του.
Ήταν όμως και το άλλο: το βαλς ήταν ο χορός της εργατικής τάξης στα γερμανικά κρατίδια του 18ου αιώνα, κάτι που δεν το έκανε πρέπον για τα σαλόνια της αριστοκρατίας. Παρά ταύτα, βρήκε σιγά σιγά τη θέση του στην άρχουσα τάξη και μέχρι τον 19ο αιώνα ήταν πια ένας από τους δημοφιλέστερους χορούς του κόσμου. Περιττό να αναφερθεί ότι η μήνη των θρησκευτικών ηγετών για τα χαλαρά ήθη που προωθούσε το βαλς άγγιξε κόκκινο, αν και οι αντιδράσεις τους έφεραν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.
Το βαλς σάρωνε πια και από τη Βιέννη είχε εξαπλωθεί σε Ευρώπη και Αμερική, αν και πάντα προκαλούσε τα κοινωνικά αντανακλαστικά των τοπικών κοινωνιών. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, θεωρήθηκε πως ήταν κατάλληλο για τα χαμαιτυπεία και τις «ιερόδουλες και μοιχαλίδες» και η άρχουσα τάξη ενθαρρυνόταν να τον αποφεύγει…
Τα φλιπεράκια
Μπορεί σήμερα να θεωρούνται αθώα και απολαυστικά, ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Φιορέλο ΛαΓκουάρντια, είχε ωστόσο από την αρχή διαφορετική γνώμη. Πίσω στο 1942, τα φλιπεράκια είχαν θεωρηθεί ως άλλη μια μορφή τζόγου που σκοπό είχαν να διαφθείρουν τα νιάτα και εδώ ακριβώς βάσισε ο δήμαρχος την κατηγορία του ότι η αγορά των φλίπερ ήταν στα χέρια της Μαφίας, όπως και ο παραδοσιακός τζόγος των ΗΠΑ.
Γνωστός για τη φράση του «τα φλιπεράκια είναι το εργαλείο του Σατανά», ο ΛαΓκουάρντια κατάφερε να τα απαγορεύσει στην πολιτεία της Νέας Υόρκης τον Ιανουάριο του 1942 και οργάνωνε πια αστυνομικές επιχειρήσεις με κατασχέσεις και καταστροφές φλίπερ, όπως γινόταν άλλοτε με τα παράνομα μπαρ και την καταστροφή των βαρελιών με το αλκοόλ κατά τη διάρκεια της Ποτοαπαγόρευσης! Ακόμα και το Περλ Χάρμπορ και το Β’ Παγκόσμιο χρησιμοποίησε για να κατακεραυνώσει τα φλιπεράκια, ισχυριζόμενος ότι το μέταλλο για να φτιαχτούν τα όργανα του Σατανά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή όπλων και πυρομαχικών.
Το απαγορευτικό παράδειγμα του ΛαΓκουάρντια βρήκε σύντομα μιμητές σε Σικάγο και Λος Άντζελες, την ίδια στιγμή που στη Νέα Υόρκη η απαγόρευση ίσχυσε μέχρι το 1976! Ακόμα και τότε όμως ο παίκτης έπρεπε να δείξει τις ικανότητές του σε ειδική πολιτειακή επιτροπή(!), αποδεικνύοντας πως το υψηλό σκορ δεν ήταν απλώς θέμα καθαρής τύχης…
