Κίεβο και Μόσχα συνεχίζουν να αλληλοκατηγορούνται για τη συντριβή μεταγωγικού αεροσκάφους της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας κοντά στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας, το μυστήριο που περιβάλλει την οποία παραμένει άλυτο. Οι δυο πλευρές επέμειναν η καθεμιά στην εκδοχή της, ανταλλάσσοντας κατηγορίες, κατά τη διάρκεια της χθεσινής έκτακτης συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, κατόπιν αιτήματος της Μόσχας, την επομένη της συντριβής του αεροσκάφους που μετέφερε, κατά τις ρωσικές αρχές, 65 αιχμαλώτους πολέμου ενόψει της ανταλλαγής τους.

«Όλες οι πληροφορίες που έχουμε (…) δείχνουν πως έχουμε να κάνουμε με έγκλημα προμελετημένο και καλά σχεδιασμένο», είπε ο αναπληρωτής πρεσβευτής της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη, ο Ντμίτρι Παλιάνσκι. Ο ρώσος διπλωμάτης κατηγόρησε τους Ουκρανούς πως έχουν σκοπό να «σαμποτάρουν τη διαδικασία» ανταλλαγής αιχμαλώτων «με τον πλέον βάρβαρο τρόπο» κι ότι είναι διατεθειμένοι να «θυσιάσουν πολίτες της ίδιας της χώρας τους» για να υπηρετήσουν «γεωπολιτικά συμφέροντα των Δυτικών».

Η ουκρανή αναπληρώτρια πρεσβεύτρια στα Ηνωμένα Έθνη Χριστίνα Χάγιοβισιν διέψευσε τις κατηγορίες του ομολόγου της, αντιτείνοντας πως εάν επιβεβαιωθεί η παρουσία αιχμαλώτων πολέμου στο μεταγωγικό, η Μόσχα θα πρέπει να λογοδοτήσει για αυτή τη «νέα παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου».

«Ανθρώπινες ασπίδες» στους αιθέρες;

Θα πρόκειται για την «πρώτη περίπτωση χρήσης στους αιθέρες ανθρώπινων ασπίδων για την προκάλυψη της μεταφοράς πυραύλων», πρόσθεσε η ίδια. Το βράδυ χθες Πέμπτη, η ρωσική επιτροπή έρευνας, που επιφορτίστηκε να διενεργήσει έρευνα για «τρομοκρατία», έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο διάρκειας σχεδόν 40 δευτερολέπτων, τραβηγμένο σε δασική περιοχή, σε χιονισμένο χωράφι.

Εικονίζει κομμένα δέντρα και συντρίμμια σκορπισμένα σε μεγάλη απόσταση· είναι αδύνατον να αναγνωρίσει κανείς τη μορφή του Ιλιούσιν Il-76, πελώριου αεροσκάφους, μήκους κάπου 50 μέτρων. Στο έδαφος, πάνω στο χιόνι, τα συντρίμμια είναι αδύνατο να ταυτοποιηθούν εξ όψεως. Διακρίνονται ένα-δυο πτώματα —φλουταρισμένα— και κηλίδες αίματος. Το Γαλλικό Πρακτορείο σημειώνει πως δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσει την αυθεντικότητα του υλικού.

Προχθές Τετάρτη, μεταγωγικό Ιλιούσιν Il-76 συνετρίβη κοντά στο χωριό Γιάμπλαναβα, 45 χιλιόμετρα από τα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας, στην περιφέρεια Μπιέλγκοροντ, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι 74 επιβαίνοντες σε αυτό, σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές. Κατ’ αυτές, 65 ουκρανοί αιχμάλωτοι πολέμου που επρόκειτο να ανταλλαχθούν είχαν επιβιβαστεί στο μεταγωγικό, μαζί με εξαμελές πλήρωμα και τρεις ρώσους στρατιωτικούς, που προφανώς φρουρούσαν τους αιχμαλώτους.

Ρώσοι ερευνητές επανέλαβαν την εκδοχή της Μόσχας, ότι δηλαδή το μεταγωγικό «δέχθηκε επίθεση με αντιαεροπορικό πύραυλο» που εκτοξεύθηκε «από το ουκρανικό έδαφος». Ωστόσο η Ρωσία δεν έχει δημοσιοποιήσει κάποια απόδειξη για τις ταυτότητες των επιβαινόντων. Ο ουκρανός επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ντμίτρο Λούμπινετς κάλεσε τον ΟΗΕ και τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ) να πάνε να «επιθεωρήσουν τον τόπο» της συντριβής.

Η ΔΕΕΣ, απορρίπτοντας κάθε «σεναριολογία», τόνισε πως «δεν γνωρίζει τι συνέβη».

Το Κίεβο δεν έχει επιβεβαιώσει πως κατέρριψε το μεταγωγικό, διαμηνύει όμως πως έχει σκοπό να συνεχίσει να πλήττει στρατιωτικούς στόχους στην επικράτεια της Ρωσίας. Η ουκρανική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών επέμεινε πως δεν έχει «αξιόπιστες και πλήρεις πληροφορίες» για τους επιβάτες του αεροσκάφους. Ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απαίτησε διεθνή έρευνα.

Η Ρωσία «υπεύθυνη»

Ο ουκρανός επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπενθύμισε πως σε κάθε περίπτωση η Ρωσία ήταν «υπεύθυνη για την ασφάλεια» των αιχμαλώτων, δυνάμει της Σύμβασης της Γενεύης. Το Κίεβο παραδέχθηκε πως προβλεπόταν να γίνει ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου, όμως τόνισε πως δεν είχε «ενημερωθεί» πως χρειαζόταν να ληφθούν μέτρα για την ασφάλεια των αερομεταφορών στην περιοχή όπου έγινε η κατάρριψη.

Χθες Πέμπτη, η ουκρανική υπηρεσία κατασκοπείας ανακοίνωσε πως έχει αρχίσει να διενεργεί έρευνα για τη συντριβή, κάτι όμως που μοιάζει δύσκολο να φέρει σε πέρας, καθώς το αεροπλάνο βρίσκεται στη ρωσική επικράτεια. Ερευνητές αεροπορικών δυστυχημάτων ανέκτησαν τα δυο μαύρα κουτιά, μετέδωσε το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA, επικαλούμενο πηγή του στις υπηρεσίες αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων.

Ένδειξη της αβεβαιότητας και των πολλών ερωτημάτων είναι πως οι διεθνείς αντιδράσεις ήταν μάλλον λιγοστές. Ο εκπρόσωπος του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών Κριστόφ Λεμουάν περιορίστηκε να πει ότι δεν είναι «σε θέση να πει αν οι ρωσικοί ισχυρισμοί είναι αληθείς ή όχι», προσθέτοντας «η Ρωσία μας έχει συνηθίσει να ψεύδεται σε αυτά τα ζητήματα».

MH17, Πριγκόζιν

Η περιφέρεια Μπιέλγκοροντ, όπου έγινε η συντριβή, γίνεται συχνά στόχος ουκρανικών πληγμάτων, σε αντίποινα για τις ρωσικές επιθέσεις. Το Κίεβο έχει αναλάβει επανειλημμένα την ευθύνη για την καταστροφή ρωσικών αεροσκαφών που ως πρόσφατα έμοιαζαν, θεωρητικά τουλάχιστον, να βρίσκονται εκτός εμβέλειας των οπλικών συστημάτων που έχει στη διάθεσή της.

Την περασμένη εβδομάδα, η Ουκρανία ανακοίνωσε πως κατέρριψε δυο ρωσικά αεροσκάφη, κάτι που η Μόσχα ούτε επιβεβαίωσε, ούτε διέψευσε. Η Ρωσία ενεπλάκη σε αρκετές αεροπορικές καταστροφές οι περιστάσεις των οποίων δεν έχουν εξιχνιαστεί, με τη Μόσχα να αποποιείται κάθε ευθύνη.

Η πιο οδυνηρή τέτοια υπόθεση ήταν αυτή της πτήσης MH17 της Malaysia Airlines, που καταρρίφθηκε πάνω από την ανατολική Ουκρανία το 2014. Αντικρούοντας τα στοιχεία που υποδεικνύουν πως το αεροσκάφος κατέρριψαν φιλορώσοι αυτονομιστές, η Μόσχα κατηγορεί το Κίεβο για την τραγωδία αυτή με 298 νεκρούς. Και, πιο πρόσφατα, τη συντριβή του αεροσκάφους που μετέφερε τον επικεφαλής της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Βάγκνερ, τον Γεβγκένι Πριγκόζιν, καθώς και κορυφαία στελέχη της, τον Αύγουστο του 2023, κατά τη διάρκεια πτήσης από τη Μόσχα στη Αγία Πετρούπολη, μερικές εβδομάδες μετά την ακυρωθείσα ένοπλη στάση του επιχειρηματία και των μισθοφόρων του εναντίον της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας.