Στρατιώτες στην Ουκρανία καταφεύγουν στα ψυχεδελικά ναρκωτικά για να αντέξουν τον πόλεμο

O Ihor kholodilo ενδεχομένως να μην είχε επιζήσει για να πει την ιστορία του. Ο στρατιωτικός ψυχολόγος και ιατρός κατάφερε να επιβιώσει στις αρχές του 2023, όταν το τζιπ στο οποίο επέβαινε χτυπήθηκε από ρωσική οβίδα.  

Τραυματίστηκε σοβαρά και μετά βίας μπορούσε να επικοινωνήσει. Σώθηκε χάρη στις επεμβάσεις των γιατρών, οι οποίοι ωστόσο δεν μπόρεσαν να θεραπεύσουν τη δυσθυμία του (έναν τύπο κλινικής κατάθλιψης) και τον τραυλισμό του, και τα δύο ψυχικά τραύματα από τη φρίκη του πολέμου στην Ουκρανία.

Όπως αναφέρει ο Economist, δοκίμασε κάθε τύπου θεραπείες, αλλά καμία δεν τον βοήθησε. Στο δρόμο του βρέθηκε ο Vladislav Matrenitsky, ένας πρωτοπόρος της υποβοηθούμενης ψυχοθεραπείας από ψυχεδελικά, ο οποίος του έθεσε μια απροσδόκητη ερώτηση: Θα δοκίμαζες κεταμίνη;

Ο Ihor kholodilo απάντησε καταφατικά γιατί δεν είχε τίποτα να χάσει. Όμως τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Ο τραυλισμός του σταμάτησε από τις πρώτες συνεδρίες και πολύ σύντομα επέστρεψε στην κανονικότητά του. Η εσωστρέφειά του, οι εφιάλτες, οι φόβοι του για την καθημερινότητα έφυγαν.

Η θεραπεία με κεταμίνη δεν ήταν άνετη ούτε και εύκολη, σημειώνει, αλλά του επέτρεψε να θεραπεύσει το τραύμα που του προκαλούσε τα συμπτώματα: «Επέστρεψα σε αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάζουμε ζωή… Ένιωσα ανάλαφρος και ήμουν ευγνώμων».

Η κεταμίνη είναι νόμιμη στην Ουκρανία ως θεραπεία για ψυχικές ασθένειες από το 2017. Η χρήση ψυχεδελικών για τη θεραπεία του άγχους και της κατάθλιψης έχει όμως πολύ μεγαλύτερη ιστορία και ερευνάται στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του 1950 και του 1960. Μετά το κίνημα των χίπις, τα ψυχεδελικά ναρκωτικά μπήκαν στη «μαύρη λίστα» και ταυτίστηκαν με ουσίες όπως η ηρωίνη.

Αλλά σε πολλές χώρες, την τελευταία δεκαετία, η συζήτηση γύρω από τη χρήση για ψυχοθεραπεία έχει αναζωπυρωθεί. Πριν από μερικούς μήνες, η Αυστραλία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομιμοποίησε τα ψυχεδελικά φάρμακα MDMA και ψιλοκυβίνη για ψυχοθεραπεία σε περιπτώσεις όπως αυτές του μετατραυματικού στρες (PTSD), της κατάθλιψης, του αλκοολισμού και των διατροφικών διαταραχών.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει θέσει τη χώρα στην πρώτη γραμμή της συζήτησης για τη χρήση ψυχεδελικών ναρκωτικών. Ο Vladislav Matrenitsky διευθύνει τη μοναδική κλινική στη χώρα που προσφέρει θεραπεία με κεταμίνη. Όπως λέει, έχει χειριστεί σχεδόν 300 ασθενείς που πάσχουν από κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες (ptsd) ή άγχος. Όλο και μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών είναι στρατιώτες, που συνήθως αναζητούν τη θεραπεία ως ιδιώτες.

Μια συνεδρία 40 λεπτών στην κλινική του Δρ. Matrenitsky, στον τελευταίο όροφο ενός νοσοκομείου στο βόρειο Κίεβο, κοστίζει μόλις 4.000 χρίβνια, περίπου 105 $, αν και η κλινική παρέχει δωρεάν θεραπεία σε ορισμένους στρατιώτες. Μια τυπικό πρόγραμμα περιλαμβάνει δύο έως έξι συνεδρίες. Η δόση κεταμίνης – 0,5 mg ανά κιλό σωματικού βάρους – χορηγείται με ενστάλαξη.

Στη συνέχεια, ένας ψυχοθεραπευτής «συνοδεύει» τον ασθενή στο «ταξίδι» του. Ο στόχος, λέει ο Δρ Matrenitsky, είναι η πρόσβαση στα υποσυνείδητα τραύματα: «Αυτό που κάνουμε είναι να μετατρέπουμε τις αναμνήσεις σε ένα μεταφορικό ταξίδι και αυτό μπορεί να αποσυμπιέσει συναισθηματικά το άτομο».

Περίπου το ένα τρίτο των ασθενών του που λαμβάνουν κεταμίνη, όπως λέει, αισθάνονται «εξαιρετικά καλά» και ένα τρίτο ακόμη δηλώνει «καλά» αποτελέσματα. Οι κακές αντιδράσεις είναι σπάνιες και συνήθως εκδηλώνονται ως κρίσεις πανικού. Αυτό είναι ένα σήμα για να σταματήσει η χορήγηση του φαρμάκου.

Ο γιατρός λέει ότι οι περισσότεροι στρατιώτες στην πρώτη γραμμή που έχουν συσσωρεύσει τόσο πολύ άγχος ωφελούνται από τη θεραπεία και ασκεί πιέσεις για ευρύτερη χρήση της κεταμίνης. Στόχος του είναι επίσης, όπως αναφέρει, να επιτραπεί η χρήση και άλλων ουσιών πέρα από την κεταμίνη, η οποία είναι σήμερα νόμιμη λόγω της χρήσης της στην αναισθησία. Επιδίωξή του είναι να νομιμοποιηθούν για θεραπευτικούς λόγους και το mdma και η ψιλοκυβίνη, η ενεργή ουσία των «μαγικών μανιταριών».

Βουλευτές και στελέχη του υπουργείου Υγείας σε μεγάλο βαθμό στέκονται θετικά σε αυτό το αίτηυμα. Σύμφωνα πάντα με τον Economist, η Kseniya Voznіtsyna, διευθύντρια του Forest Glade, ενός κυβερνητικού κέντρου στρατιωτικής αποκατάστασης, πιστεύει ότι ένα πιλοτικό έργο που χρησιμοποιεί mdma και ψιλοκυβίνη θα μπορούσε να πάρει το πράσινο φως εντός έξι μηνών. Τον Μάιο το κέντρο της χρηματοδότησε ένα συνέδριο για τη χρήση ψυχεδελικών φαρμάκων στην ψυχοθεραπεία, βοηθώντας στην οικοδόμηση μιας συναίνεσης για τη χρήση τους.

Καθώς διατυπώνονται και ορισμένες ενστάσεις, η Kseniya Voznіtsyna πιστεύει ότι τα ψυχεδελικά φάρμακα πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ και ποτέ για στρατιώτες που βρίσκονται στα πεδία των μαχών. «Αυτή είναι μια θεραπεία για δύσκολες καταστάσεις, ανθεκτικές στα φάρμακα, και όταν οι συνήθεις μέθοδοι δεν αποδίδουν».

Από την εμπειρία του ο στρατιωτικός ψυχολόγος Ihor kholodilo διαφωνεί κατηγορηματικά. Η Ουκρανία, υποστηρίζει, πρέπει να χρησιμοποιεί ψυχεδελικά φάρμακα για να βελτιώσει και την απόδοση των στρατιωτών στη μάχη. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν δύο αποτελέσματα: Το πρώτο είναι η «αποσυμπίεση», που σε γλιτώνει από την κατάθλιψη όταν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης. Το δεύτερο είναι μια ιεροτελεστία για την προετοιμασία των στρατιωτών για την πιθανότητα θανάτου.

«Αυτό βρίσκεται πάνω απ’ όλα στο μυαλό κάθε στρατιώτη που κατευθύνεται στις πρώτες γραμμές. Και μερικοί παραλύουν στη σκέψη», υπογραμμίζει ο Ihor kholodilo και προσθέτει: «Ένας στρατιώτης που αποδέχεται τον κίνδυνο θανάτου είναι πολύ πιο αποτελεσματικός πολεμιστής και έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να επιβιώσει».

Η ιδέα της χρήσης ψυχοδραστικών φαρμάκων για να βοηθηθούν οι στρατιώτες να πολεμήσουν εγείρει ωστόσο πολλά ηθικά ζητήματα. Ο στρατός απέχει ακόμη πολύ από το να υιοθετήσει επίσημα τη θεραπεία με κεταμίνη, πόσο μάλλον να τη δώσει σε στρατιώτες που υπηρετούν. Αλλά οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας είναι εξαιρετικά αποκεντρωμένες και ορισμένες μονάδες προφανώς πειραματίζονται με αυτήν.

Ο Ihor kholodilo αποκαλύπτει πως ως ιατρός έχει ήδη παραπέμψει μια επίλεκτη μονάδα ειδικών δυνάμεων για θεραπεία με κεταμίνη και σκέφτεται να την εφαρμόσει και σε μια δεύτερη. Όπως τονίζει η κεταμίνη θα μπορούσε να βοηθήσει τους Ουκρανούς να πολεμούν πιο αποτελεσματικά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. «Οι στρατιώτες εξεπλάγησαν που μπόρεσαν να επιστρέψουν στην πρώτη γραμμή τόσο γρήγορα», λέει. «Απλώς δεν πίστευαν ότι ήταν δυνατό».