Είναι ο πιο επικίνδυνος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη. Το Sellafield στη Βρετανία προκαλεί σοβαρές ανησυχίες για τη δημόσια ασφάλεια, με πολλούς – επίσημα και ανεπίσημα – να εκφράζουν φόβους πως ένα ατύχημα θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερο από το Τσέρνομπιλ.
Ο πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη του Sellafield βρέθηκε στο επίκεντρο μεγάλης έρευνας του Guardian, ο οποίος αποκάλυψε πως υπάρχει διαρροή σε ένα από τα σιλό ραδιενεργών αποβλήτων -γνωστό ως B30 – που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τους πολίτες.
Μάλιστα όπως προκύπτει από την έρευνα η διαρροή από το κτίριο Magnox Swarf storage Silo (MSSS) που φαίνεται να βρίσκεται σε «αποσύνθεση» θα μπορούσε να συνεχιστεί έως το 2050. Η εν λόγω εγκατάσταση χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960. Άκρως ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία που προκύπτουν για την ασφάλεια στις υπόλοιπες εγκαταστάσεις. Ρωγμές έχουν επίσης σχηματιστεί και στην άσφαλτο που καλύπτει την τεράστια πυρηνική λίμνη.
Η τραγική κατάσταση στον πυρηνικό σταθμό αποτελεί σοβαρή απειλή – εκτός των άλλων – και για μόλυνση των υπόγειων υδάτων, σύμφωνα με επίσημο έγγραφο. Μάλιστα φαίνεται πως έχει προκαλέσει και διπλωματικές εντάσεις με χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και η Ιρλανδία, οι οποίες εμφανίζονται επιφυλακτικές σχετικά με το ένα το Sellafield έχει καταφέρει να επιλύσει τα διάφορα προβλήματα ασφαλείας.
Ο πυρηνικός σταθμός, παλαιότερα γνωστός ως Windscale, βρίσκεται σε μια περιοχή 6 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην ακτή της Κούμπρια, στη δυτική πλευρά του νησιού. Είναι η μεγαλύτερη εγκατάσταση στην Ευρώπη με 11.000 εργαζόμενους και η μεγαλύτερη αποθήκη πλουτωνίου στον πλανήτη. Ένας τεράστιος σκουπιδότοπος πυρηνικών αποβλήτων από οπλικά προγράμματα και δεκαετίες παραγωγής ατομικής ενέργειας.
Σε ένα έγγραφο που εστάλη στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του Sellafield τον Νοέμβριο του 2022 και το οποίο μελέτησε ο Guardian καταγράφεται μια τρομακτική υποβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας σε όλη την εγκατάσταση και επισημαίνονται πολλαπλοί κίνδυνο σε διάφορους τομείς.
Επίσης μια έκθεση της ΕΕ το 2001 προειδοποιούσε πως ένα ατύχημα στο Sellafield θα μπορούσε να είναι χειρότερο από το Τσέρνομπιλ το 1986, όπου και εξέθεσε πέντε εκατομμύρια Ευρωπαίους σε ραδιενέργεια. Ο λόγος είναι πως το Sellafield περιέχει σημαντικά περισσότερο ραδιενεργό υλικό από το Τσέρνομπιλ.
Οι ΗΠΑ σε διπλωματικά τηλεγραφήματα έχουν εκφράσει ανησυχίες τόσο για τις διαρροές από τις ρωγμές στο σκυρόδεμα, όσο και για την έλλειψη διαφάνειας από τις αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τα εν λόγω ζητήματα στον πυρηνικό σταθμό.
Εντάσεις υπήρξαν και με τις κυβερνήσεις της Ιρλανδίας και της Νορβηγίας. Το Όσλο έχει επισημάνει πως ένα πιθανό ατύχημα στο Sellafield θα μπορούσε να μεταφέρει στη Νορβηγία μεγάλη ποσότητα ραδιενεργών σωματιδίων λόγω των νοτιοδυτικών ανέμων που πνέουν στη Βόρεια Θάλασσα με καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους, τα τρόφιμα και την άγρια ζωή της χώρας. Από την πλευρά της η ιρλανδική κυβέρνηση το 2006 παρέπεμψε το θέμα του Sellafield στις αρμόδιες αρχές του ΟΗΕ.
Η πρώτη αναφορά για τη διαρροή έγινε το 2019 με τη διοίκηση του πυρηνικού σταθμού και τις κυβερνητικές αρχές να υποστηρίζουν πως αυτή δεν ενέχει κίνδυνο για το προσωπικό και το κοινό. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε τα επόμενα δύο χρόνια και σύμφωνα με έγγραφο που αποκαλύπτει ο Guardian 2,3 με 2,5 κυβικά μέτρα ραδιενεργού «υγρού» διαρρέουν καθημερινά από τις εγκαταστάσεις. Τον Ιούνιο, έκθεση του Γραφείου για τον Πυρηνικό Κανονισμό (ONR) εκτίμησε τη διαρροή ως «χαμηλού κινδύνου», όμως οι ανησυχίες ανεξάρτητων επιστημόνων εντείνονται, καθώς το μέγεθος της διαρροής δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια.
Και επιθέσεις χάκερς
Ο πυρηνικός σταθμός, σύμφωνα πάντα με τον Guardian, έχει δεχτεί σοβαρές επιθέσεις και από ομάδες χάκερ που συνδέονται με τη Ρωσία και την Κίνα. Οι εν λόγω επιθέσεις, αλλά και οι πιθανές συνέπειες τους έχουν συστηματικά συγκαλυφθεί από ανώτερους αξιωματούχους.
Οι πρώτες παραβιάσεις καταγράφονται το 2015, όταν οι ειδικοί εντόπισαν κακόβουλο λογισμικό (sleeper), το οποίο χρησιμοποιείται για κατασκοπεία και επιθέσεις σε συστήματα. Ειδικοί υπογράμμισαν στον Guardian πως αυτό σημαίνει ότι ενδεχομένως ξένοι χάκερ απέκτησαν πρόσβαση σε εμπιστευτικό υλικό ανώτατου επιπέδου. Επρόκειτο για εξαιρετικά ευαίσθητα δεδομένα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τους εχθρούς της Βρετανίας.
Το μέγεθος της απώλειας δεδομένων και των κινδύνων από τις κυβερνοεπιθέσεις είναι δύσκολο να αξιολογηθεί, λόγω παραλείψεων της διοίκησης του Sellafield να ειδοποιήσει τις ρυθμιστικές αρχές πυρηνικών βιομηχανιών για αρκετά χρόνια.
Σύμφωνα με τον Guardian, που επικαλείται πηγές από το Γραφείο Πυρηνικής Ρύθμισης (ONR) και τις υπηρεσίες ασφαλείας, το 2022 στο Sellafield εφαρμόστηκαν «ειδικά μέτρα» για συνεχείς παραλείψεις στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Είναι μάλιστα ανοιχτό το ενδεχόμενο ο εποπτικός φορέας να ασκήσει δίωξη σε πρόσωπα που έχουν κριθεί υπεύθυνα για αυτές τις παραλείψεις.
