Η δημοσιογραφική έρευνα με τον τίτλο Cyrpus Confidential (Κύπρος Εμπιστευτικό) αποκαλύπτει ότι Ρώσοι ολιγάρχες μετέφεραν περιουσιακά στοιχεία στην Κύπρο παρακάμπτοντας τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Τα πρώτα ευρήματα της μεγάλης έρευνας του οργανισμού International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) αφορούν τη ρωσική επιρροή στην Κύπρο και το «πώς χρηματοπιστωτικές εταιρείες βοήθησαν Ρώσους ολιγάρχες και δισεκατομμυριούχους να προστατεύσουν τον πλούτο τους για χρόνια – μακριά από οικονομικές κυρώσεις».

Από το Cyprus Confidential, προκύπτει ότι 3,6 εκατομμύρια αρχεία διέρρευσαν από ανώνυμη πηγή στη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ICIJ) και το γερμανικό Paper Trail Media, το οποίο μοιράστηκε την πρόσβαση με συνεργάτες αναφοράς. Η βρετανική Guadian, που έλαβε μέρος στην έρευνα, αναφέρει ότι η PwC Κύπρου και άλλοι σύμβουλοι επιχειρήσεων βοήθησαν έναν από τους πιο ισχυρούς ολιγάρχες της Ρωσίας, τον Alexei Mordashov, να μεταφέρει το ποσό του 1 δισεκατομμυρίου λιρών σε δημόσια εταιρεία, μια μέρα πριν μπει σε λίστα με κυρώσεις.

Τι αποκαλύπτουν τα αρχεία του Cyprus Confidential

  • Η PwC Κύπρου και άλλοι σύμβουλοι βοήθησαν έναν από τους πιο ισχυρούς ολιγάρχες της Ρωσίας, τον Alexei Mordashov, να μεταφέρει 1 δισεκατομμύριο λίρες σε δημόσια εταιρεία την ημέρα που τέθηκε υπό τις κυρώσεις της ΕΕ. Ο Guardian ενημερώθηκε ότι η μεταφορά υπόκειται σε «συνεχιζόμενη» ποινική έρευνα στην Κύπρο.
  • 600.000 ευρώ άγνωστων πληρωμών από εταιρείες που συνδέονται με τον ίδιο ολιγάρχη δόθηκαν σε έναν επιδραστικό Γερμανό δημοσιογράφο, που θεωρείται κορυφαίος ειδικός στη Ρωσία, για να υποστηρίξει την έκδοση δύο βιβλίων για τον Πούτιν.
  • Δεκάδες εκατομμύρια σε υπεράκτιες πληρωμές που πραγματοποίησε ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς κατά τη διάρκεια της ιδιοκτησίας του ποδοσφαιρικού συλλόγου Τσέλσι σε πράκτορες, σκάουτερς και στελέχη συλλόγων που φέρονται να παραβίασαν μία σειρά αυστηρών κανονισμών.
  • Αδιευκρίνιστες συμφωνίες που επέτρεψαν στον Αμπράμοβιτς και τον υπερ-πράκτορα Πίνχας Ζαχάβι να ελέγχουν τις καριέρες 21 νεαρών ποδοσφαιριστών υπό αμφιλεγόμενες συμφωνίες ιδιοκτησίας τρίτων, οι οποίες έχουν συγκριθεί με δεσμευμένη εργασία.

«Πολιτική μηδενικής ανοχής»

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαρροή οικονομικών δεδομένων από την Κύπρο που έχει γίνει ποτέ και αποκαλύπτει πώς οι αδιαφανείς υπεράκτιες δομές στην Κύπρο, τις οποίες διαχειρίζονται λογιστές και πάροχοι εταιρικών υπηρεσιών, επέτρεψαν πληρωμές σε ισχυρό δυτικό δημοσιογράφο. Η κυπριακή κυβέρνηση απάντησε υποσχόμενη μια «προσέγγιση μηδενικής ανοχής» στις παραβιάσεις των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, στην προσπάθειά της να διαφυλάξει το status της ως χρηματοοικονομικό κέντρο.

Απαντώντας σε λεπτομερείς ερωτήσεις της δημοσιογραφικής κοινοπραξίας, ένας εκπρόσωπος είπε ότι η Κύπρος λαμβάνει τεχνική υποστήριξη από τη βρετανική κυβέρνηση για τη δημιουργία μονάδας εφαρμογής κυρώσεων το επόμενο έτος, με τα σχέδια να αναμένεται να υποβληθούν αυτόν τον μήνα μαζί με μια έκθεση για τον τρόπο με τον οποίο οι αρχές της ερευνούν και διώκουν το οικονομικό έγκλημα.

Ο πρόεδρος, ο γενικός εισαγγελέας, τα βασικά μέλη του υπουργικού συμβουλίου και κυβερνητικοί αξιωματούχοι ενημερώθηκαν σε συνάντηση υψηλού επιπέδου την περασμένη εβδομάδα για την πρόοδο της χώρας στην εφαρμογή αυστηρότερων ελέγχων. Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης δήλωσε: «Η στρατηγική της κυβέρνησής μας, που ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Μάρτιο του 2023, είναι η μηδενική ανοχή σε θέματα που αφορούν τη φοροδιαφυγή και την παραβίαση του νόμου […] Θα ήθελα να τονίσω ότι η κυβέρνησή μας είναι κατηγορηματικά δεσμευμένη στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της παράνομης χρηματοδότησης και λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή των κυρώσεων της ΕΕ (σ.σ. σε βάρος της Ρωσίας)».

Η διαρροή αποκαλύπτει την κλίμακα του ρόλου της Κύπρου ως πύλης στην Ευρώπη για την ελίτ που συνδέεται με το Κρεμλίνο. Μεταξύ των 104 Ρώσων δισεκατομμυριούχων που εντόπισε το 2023 το περιοδικό Forbes, τα δύο τρίτα εμφανίζονται μαζί με μέλη της οικογένειάς τους ως πελάτες των επαγγελματικών παρόχων υπηρεσιών του νησιού. Υπάρχουν αρχεία που σχετίζονται με 71 Ρώσους πελάτες που έχουν τεθεί υπό κυρώσεις από τον Φεβρουάριο του 2022. Πολλές από αυτές τις σχέσεις έκτοτε έχουν τερματιστεί, λένε σύμβουλοι.

Έγγραφα που χρονολογούνται από τη ’90

Τα έγγραφα που διέρρευσαν, τα οποία χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τον Απρίλιο του 2022, δείχνουν σχεδόν 800 εταιρείες και καταπιστεύματα εγγεγραμμένα σε φορολογικούς παραδείσους και μυστικότητα που ανήκαν ή ελέγχονταν από Ρώσους που έχουν τεθεί υπό κυρώσεις από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία. Αυτές περιλαμβάνουν περισσότερες από 650 κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, που εξελέγη πρόεδρος τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, ηγήθηκε των προσπαθειών για την ευθυγράμμιση του τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μετά από δεκαετίες χαλαρών ρυθμίσεων. Η κυβέρνησή του προχώρησε σε αυστηρότερους ελέγχους στο ρωσικό κεφάλαιο την άνοιξη, όταν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλαν κυρώσεις σε 23 κατόχους κυπριακών διαβατηρίων και περισσότερες από δώδεκα εταιρείες εγγεγραμμένες στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένης της εταιρείας υπεράκτιων υπηρεσιών MeritServus, η οποία αποκαλύφθηκε από τον Guardian ότι βοήθησε τον Abramovich. στη μεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων του σε μέλη της οικογένειάς του λίγο πριν προστεθεί στον κατάλογο κυρώσεων.