Πρόκειται για το μπαχαρικό που χρησιμοποιείται στη μαγειρική εδώ και αιώνες στην ασιατική κουζίνα και τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ευρέως γνωστό και στη Δύση για τις ευεργετικές του ιδιότητες στον ανθρώπινο οργανισμό. Θεωρείται το σημαντικότερο, ίσως, συμπλήρωμα διατροφής στον κόσμο και σύμφωνα με μελέτες έχει αποδειχθεί ότι έχει αρκετά σημαντικά οφέλη τόσο για το σώμα όσο και για το μυαλό του ανθρώπου.

Ο κουρκουμάς ή κουρκούμη, είναι ένα μπαχαρικό με χρυσοκίτρινο χρώμα, που προέρχεται από το φυτό curcuma longa –ένας τροπικός θάμνος που συναντάται κυρίως στην Ινδία και την Ινδονησία. Στα αραβικά, η λέξη kurkum, από την οποία προέρχεται και η λατινική ονομασία του φυτού, σημαίνει σαφράν (κρόκος), ενώ είναι ευρέως γνωστή και ως ινδικό σαφράν ή στα κινέζικα κίττρινη πιπερόριζα.

Ο κουρκουμάς προέρχεται από το ξερό κοτσάνι του φυτού. Όταν αυτό θρυμματιστεί δημιουργεί μια λαμπερή, κίτρινη σκόνη που είναι γνωστή, επίσης, και ως χρυσόριζα ή κιτρινόριζα. Στις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας αποτελεί βασικό συστατικό μαγειρικής εδώ και αιώνες.

Οι περισσότεροι ίσως το γνωρίζετε ήδη, καθώς, αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά του κάρυ (20-30%), ενώ στη σύγχρονη βιομηχανία χρησιμοποιείται και για να δώσει στη μουστάρδα το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα της.

Η παρουσία του στην ιστορία και την παράδοση

Στην Ινδία ο κουρκουμάς θεωρείται ως ιερό φυτό καθώς κατέχει διακεκριμένη θέση στη θεραπευτική και ιατρική παράδοση αλλά και την Αγιουβέρδα, λόγω των ιδιοτήτων του που «καθαρίζουν» τον οργανισμό. Συχνά, μάλιστα, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του πυρετού, της αρθρίτιδας, των φλεγμονών ακόμη και των πεπτικών ανωμαλιών και των ηπατικών νόσων. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι χρησιμοποιείται, επίσης, από την θιβετιανή και κινέζικη παραδοσιακή ιατρική.

Η χρήση του κουρκουμά στην αρχαία Ελλάδα γινόταν κυρίως για το βάψιμο των ρούχων σε χρώμα κίτρινο, ενώ στην εποχή του Μεσαίωνα οι βαφείς κάνανε προσμίξεις με το βαθύ γαλάζιο έτσι ώστε να δημιουργήσουν μια πράσινη απόχρωση.

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, ο κουρκουμάς συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο αποτελεσματικά και ευεργετικά, για τον ανθρώπινο οργανισμό και νου, συμπληρώματα διατροφής σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τα ευεργετικά συστατικά του κουρκουμά

Οι Ινδοί το γνωρίζουν εδώ και πολλούς αιώνες, ωστόσο, η επιστήμη τα τελευταία χρόνια άρχισε να αποδεικνύει και να επιβεβαιώνει τις θεραπευτικές ιδιότητές του. Τα στοιχεία, εκείνα, λοιπόν, που προσδίδουν στον κουρκουμά φαρμακευτικές ιδιότητες ονομάζονται κουρκουμινοειδή με το σημαντικότερο από αυτά να λέγεται κουρκουμίνη. Η συγκεκριμένη ουσία είναι η πιο δραστική και «υπεύθυνη» για την σημαντική  αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση του κουρκουμά.

Ωστόσο, η περιεκτικότητα του κουρκουμά στην κουρκουμίνη είναι μόλις στο 3% γι αυτό και οι περισσότερες μελέτες (ο αριθμός των δημοσιευμένων, μάλιστα, ξεπερνάει τις 5.000) που έχουν πραγματοποιηθεί βασίζονται σε εκχυλίσματα που περιέχουν κυρίως κουρκουμίνη, ξεπερνώντας το 1 γραμμάριο ανά ημέρα.

Η πρόσληψη του οργανισμού σε τέτοια ποσοστά κουρκουμίνης είναι απίθανη να πραγματοποιηθεί στην καθημερινότητα του ανθρώπου, γι αυτό και συνίσταται η κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής τα οποία εμπεριέχουν σημαντικά ποσοστά από αυτή. Αν και η τελευταία απορροφάται ελάχιστα από την κυκλοφορία του αίματος, αυτό, που πολλαπλασιάζει δραστικά της απορρόφηση της κουρκουμίνης από τον οργανισμό κατά 2000% (!) είναι η πιπερίνη, συστατικό που περιέχεται στο μαύρο πιπέρι.

Τα οφέλη του κουρκουμά για την υγεία

Όπως αποδεικνύεται από πανεπιστημιακές μελέτες ο κουρκουμάς συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στα πιο ισχυρά μπαχαρικά στον κόσμο, καθώς περιέχει περισσότερα από 300 συστατικά ανάμεσα στα οποία φυτοχημικά συστατικά με αντιβιοτικές ιδιότητες, αντικαρκινικές ουσίες, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ουσίες. Πιο συγκεκριμένα, δείτε παρακάτω την ευεργετική δράση του κουρκουμά για την υγεία του ανθρώπινου οργανισμού:

  • Διαθέτει φυσικές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Αυτές, όπως έχει αποδειχθεί αρκετές φορές φέρουν τα ίδια αποτελέσματα με εκείνες διάσημων  αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.  Η δράση τους έγκειται στο ότι η κουρκουμίνη καταπολεμά σε μοριακό επίπεδο τη φλεγμονή, καθώς πρόκειται για βιοδραστική ουσία. Έτσι, βοηθάει στην πρόληψη των καρδιακών παθήσεων, του καρκίνου, του Αλτσχάιμερ και άλλων ασθενειών.
  • Ενισχύει την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού. Εκτός του ότι η κουρκουμίνη μπορεί να εξουδετερώσει τις ελεύθερες ρίζες του οργανισμού (είναι οι ουσίες που αντιδρούν σε διάφορες οργανικές ουσίες όπως οι πρωτεΐνες, τα λιπαρά οξέα και το DNA προκαλώντας γήρανση και την εκδήλωση πολλών ασθενειών) ενισχύει και την δραστηριότητα των αντιοξειδωτικών ενζύμων που ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει έτσι κι αλλιώς από μόνος του.
  • Βοηθάει στη βελτιωμένη λειτουργία του εγκεφάλου. Η κουρκουμίνη που περιέχεται στον κουρκουμά μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της ορμόνης BDNF στον εγκέφαλο, η μειωμένη περιεκτικότητα της οποίας έχει συνδεθεί με διάφορες εγκεφαλικές διαταραχές όπως το Αλτσχάιμερ και η κατάθλιψη.

Πώς μπορείτε να τον συμπεριλάβετε στην καθημερινότητά σας

Λόγω των ευεργετικών ιδιοτήτων που έχει για τον ανθρώπινο οργανισμό, τα τελευταία χρόνια πρωταγωνιστεί σε βιβλία διατροφής, ενώ αποτελεί και βασικό συστατικό για υγιεινές συνταγές με τους διατροφολόγους να συστήνουν την κατανάλωσή του ως συμπλήρωμα στο φαγητό, όπου αυτό είναι εφικτό. Δείτε, λοιπόν, πώς μπορείτε να τον εντάξετε στην καθημερινότητά σας.

  • Προσθέστε κουρκουμά σε φυσικούς χυμούς και smoothies με φρέσκα φρούτα και λαχανικά.
  • Όταν μαγειρεύετε ζυμαρικά ή ρύζι ρίξτε λίγο κουρκουμά στο νερό.
  • Μπορείτε να τον συμπεριλάβετε σε οποιαδήποτε μαρινάδα και σαλάτα.
  • Όταν νιώθετε ότι αρρωσταίνετε ή είστε ήδη άρρωστοι σε μία ζεστή κούπα τσάι προσθέστε μισό κουταλάκι του γλυκού κουρκουμά και ένα κουταλάκι μέλι. Κατά προτίμηση πίνετέ το ζεστό.
  • Βοηθάει στην αντιμετώπιση της ακμής και των σημαδιών της, καθώς και στις δυσχρωμίες, όταν ανακατευτεί με λίγο χυμό λάιμ και απλωθεί στο επίμαχο σημείο.
  • Προτιμήστε να αγοράσετε ολόκληρη ρίζα και όχι σκόνη, καθώς η τελευταία οξειδώνεται ευκολότερα.