Στις αρχές του 20ού αιώνα, η ψυχιατρική επιστήμη βρισκόταν στα σπάργανα και ελλείψει θεωριών, η όποια πρόοδος συντελούνταν με τη μέθοδο της δοκιμής και του λάθους.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο «άνθισε» ο αμερικανός ψυχίατρος Henry Cotton, η θεωρία του οποίου έμεινε στην ιστορία για τη βαρβαρότητά της και το παράλογο που την περιέβαλλε.
Ο Cotton θεωρούσε ότι αιτία της τρέλας ήταν οι μολύνσεις του σώματος που είχαν παραμείνει αθεράπευτες. Μια υπόθεση που λογιζόταν βέβαια στα χρόνια του ως η τελευταία λέξη της ψυχιατρικής προόδου. Κι αυτό τον οδήγησε, μαζί με την ομάδα του, να εξασκεί τη «χειρουργική μικροβιολογία» που περιελάμβανε την αφαίρεση των δοντιών -και όχι μόνο- των ασθενών.
Κατά τη διάρκεια της 26χρονης πορείας του έβγαλε πάνω από 11.000 δόντια κατά τη διάρκεια 645 επεμβάσεων. Εκτός από τα δόντια είχε αφαιρέσει αμυγδαλές, σπλήνες, έντερα, ωοθήκες και άλλα όργανα. Και πάντα για το καλό του ασθενούς!
Ο Cotton δεν φαινόταν να επηρεάζεται από το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας των ασθενών του που έφτανε το 30%. Αντίθετα θεωρούσε ότι αυτό οφειλόταν όχι στη μέθοδό του αλλά στην κακή φυσική κατάσταση των ασθενών.
Με σημαντικές σπουδές στην ψυχιατρική, υπό την καθοδήγηση του μεγάλου νευρολόγου-ψυχιάτρου Emil Kraepelin και του συναδέλφου του Aloysious Alzheimer, που έδωσε το όνομά του στην γνωστή εκφυλιστική ασθένεια, μαθητής του πρωτοπόρου ψυχιάτρου Adolf Meyer, ο Cotton έγινε το 1907 διευθυντής του Ασύλου Φρενοβλαβών του Τρέντον.
Στη νέα του θέση και με την εξουσία που είχε αποκτήσει, δεν καθυστέρησε ούτε λεπτό στην εφαρμογή της μεθόδου του. Οι ψυχικά ασθενείς σέρνονταν με τη βία στο χειρουργικό τραπέζι για να τους βγάλουν τα δόντια. Προς μεγάλη του έκπληξη η αφαίρεση δοντιών δεν τους γιάτρευε από την τρέλα τους. Αλλά αυτό δεν τον πτοούσε καθόλου. Απέδιδε την αποτυχημένη θεραπεία στην εκτεταμένη σωματική μόλυνση του ασθενούς και όχι μόνο δεν σταματούσε, αλλά προχωρούσε στην αφαίρεση και των υπόλοιπων μολυσμένων οργάνων!
Υποστήριζε ότι είχε καταφέρει να θεραπεύσει το 85% των ασθενών του και αυτό ενίσχυε τον θαυμασμό των συναδέλφων του που ήταν πρόθυμοι να υιοθετήσουν τις μεθόδους του. Οι γονείς των ψυχικά διαταραγμένων παιδιών σχημάτιζαν ουρά στο ιατρείο του και αγωνιούσαν αν η περίπτωση του παιδιού της θα μπορούσε να χωρέσει στο ασφυκτικά πιεσμένο πρόγραμμα του γιατρού για μια επέμβαση που θα το έκανε καλά. Και αν αυτό τελικά δεν γινόταν τότε έβρισκαν άλλο γιατρό και τον πίεζαν να εφαρμόσει την «πετυχημένη» μέθοδο του Cotton.
Το όνομά του ακουγόταν στην Αμερική και την Ευρώπη και η μέθοδος θεραπείας των τρελών είχε γίνει διάσημη στα πέρατα του κόσμου. Και ενώ συνέχιζε την αφαίρεση οργάνων, συνέχιζε να αυξάνεται και το ποσοστό θνησιμότητας των ασθενών που χειρουργούσε, καθώς ένας στους τρεις πέθαινε. Πολλοί ασθενείς από το άσυλο τρομοκρατούνταν στη θέα του και αρνούνταν να χειρουργηθούν. Κανείς όμως δεν γλίτωνε, καθώς όσοι ούρλιαζαν και αντιστέκονταν σέρνονταν, στην κυριολεξία, στο χειρουργικό τραπέζι.
Υπήρχε βέβαια και μια ομάδα επιστημόνων που δεν είχαν μαγευτεί από τον Cotton και παρέμεναν ιδιαίτερα σκεπτικοί για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου του. Ακόμα όμως και αυτές τις αντιδράσεις κατάφερε να τις κατευνάσει κάνοντας στην ουσία ανούσιες αλλαγές στις μεθόδους του. Είχε π.χ. αντικαταστήσει τους νοσοκόμους με νοσοκόμες θεωρώντας ότι η γυναικεία παρουσία ηρεμούσε τα άρρωστα μυαλά.
Πέρασαν 17 χρόνια στο τιμόνι του ασύλου των φρενοβλαβών για να ξεκινήσει η πρώτη επίσημη έρευνα σε βάρος της μεθόδου του Cotton, από τη γιατρό Phyllis Greenacre που άρχισε να πιστεύει ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.
Για αρκετό καιρό παρατηρούσε τους ασθενείς του Cotton και της πήρε πολύ να συνειδητοποιήσει ότι ο λόγος που η όψη τους ήταν κάπως ιδιαίτερη οφειλόταν στην έλλειψη δοντιών. Το πιο σημαντικό όμως που ανακάλυψε η Greenacre ήταν το χάος που επικρατούσε στα ιατρικά αρχεία των ασθενών και οι αντιφατικές πληροφορίες του Cotton.
Αποφασισμένη να φτάσει μέχρι το τέλος την έρευνα σε βάρους του ψυχίατρου η Greenacre ξεχώρισε τις περιπτώσεις 62 ασθενών, που είχαν πέσει θύματα της «πρωτοποριακής» μεθόδου του γιατρού. Αυτό που βρήκε τη σόκαρε. Από τους 62 οι 17 είχαν πεθάνει αμέσως μετά την επέμβαση, κάποιοι υπέμειναν αφόρητους πόνους μέχρι που άφηναν την τελευταία τους πνοή. Φυσικά αυτοί οι θάνατοι δεν περιλαμβάνονταν στα ποσοστά θνησιμότητας που κρατούσε στα αρχεία του ο γιατρός. Η γιατρός αποφάσισε να έρθει σε επαφή με τις οικογένειες των ασθενών που είχε χειρουργήσει ο Cotton και μετά από συνεντεύξεις που τους έκανε κατάλαβε ότι κανείς τους δεν ήταν ψυχικά υγιής.
Την ίδια στιγμή που η Greenacre έκανε την έρευνά της, ενδιαφέρον για το ποσοστό θανάτων του ψυχίατρου και τη μέθοδό του έδειξε και η Επιτροπή Γερουσίας του Νιού Τζέρσεϊ. Φαίνεται ότι ο Cotton δεν ήταν πια τόσο αγαπητός όσο πριν.
Κατά τη διάρκεια των ερευνών δυσαρεστημένοι εργαζόμενοι και ασθενείς με τις οικογένειές τους κατέθεταν σε βάρος του Cotton καταλογίζοντάς του βιαιότητα και καταναγκαστικές επεμβάσεις. Ο γιατρός είχε γίνει έξαλλος. Εκείνη την περίοδο για να θεραπευτεί από τη δική του τρέλα έβγαλε τόσο τα δικά του δόντια, όσο και της συζύγου και των παιδιών του. Λέγεται μάλιστα ότι αργότερα οι γιοι του, όταν ενηλικιώθηκαν, αυτοκτόνησαν.
Παρά τα ευρήματα σε βάρος του η Επιτροπή Γερουσίας άφησε στο αρχείο την υπόθεση. Και έτσι η φήμη του Cotton άρχισε σταδιακά να επανέρχεται στα πρότερα της. Όχι μόνο συνέχιζε να χειρουργεί για τη θεραπεία της τρέλας, αλλά έδινε ομιλίες σε Αμερική και Ευρώπη και μάλιστα άνοιξε και μία ιδιωτική κλινική με πελάτες πολύ πλούσιους, οι οποίοι τον προσέγγιζαν για να θεραπεύσει τους αγαπημένους τους από την τρέλα τους.
Το 1930 ο Cotton συνταξιοδοτήθηκε, αλλά αυτό βέβαια δεν τον εμπόδισε από το να κάνει πράξη μια νέα ιδέα του, ακόμα πιο βάρβαρη. Πίστευε ότι η τρέλα των παιδιών μπορούσε να θεραπευτεί με κολεκτομή (μερική ή ολική αφαίρεση του παχέος εντέρου) και έτσι να αποτρέψει επίσης την υιοθέτηση κακών συνηθειών όπως ο αυνανισμός!
Την ίδια χρονιά ξεκίνησε νέα έρευνα σε βάρος του. Στο μικροσκόπιο μπήκαν οι φάκελοι 645 ασθενών που τους είχε χειρουργήσει έναντι 407 που δεν είχαν περάσει από το νυστέρι του. Διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό ανάρρωσης ήταν σημαντικό υψηλότερο στη δεύτερη ομάδα! Και κάπου εκεί, ανάμεσα σε κατηγορίες και αντεπιχειρήματα ο Cotton πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1933 αφήνοντας τους διαταραγμένους ασθενείς του ασύλου ελεύθερους από τα δεσμά του…
