Πώς ένα όργανο βασανιστηρίων μετεξελίχθηκε σε μπίζνα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων

Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής επιβάλουν και γρήγορες εκτονώσεις. Μικρά διαλλείματα από μία καθημερινότητα μέσα στο άγχος και την πίεση χρειάζονται κάποιες στιγμές αποσυμπίεσης που θα αναζωογονήσουν το πνεύμα και το σώμα. Ιδρωμένα κορμιά μπροστά σε τεράστιες τζαμαρίες γυμναστηρίων τρέχουν πάνω σε διαδρόμους κοιτώντας τον έξω κόσμο χωρίς όμως να φτάνουν ποτέ τον στόχο. Αυτός άλλωστε είναι και ο σκοπός του ηλεκτρικού διαδρόμου τρεξίματος, να γυμναστεί ο πελάτης επιλέγοντας ο ίδιος την δυσκολία, την ταχύτητα, τα εμπόδια, την κλίση και να ορίζει εκείνος τον ρυθμό με τον οποίο θα λειτουργεί το μηχάνημα. Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε βρεθεί στη θέση να προσπαθούμε να τρέξουμε σε εξωτερικό χώρο, να κουραζόμαστε και να καταλήγουμε πάνω στον διάδρομο «καταπίνοντας» ατέρμονα χιλιόμετρα; Ή τουλάχιστον έτσι θεωρούμε καθώς η αίσθηση της κίνησης χωρίς να υπάρχει πραγματική ώθηση μπροστά ή πίσω «σταματάει» τον χρόνο και όλα μετράνε διπλά και τριπλά. Εμείς νομίζουμε πως έχουμε τρέξει 11 ώρες αλλά στην πραγματικότητα έχουνε περάσει 11 λεπτά. Βάλτε τώρα τον εαυτό σας στην θέση των κρατουμένων στις βικτωριανές φυλακές του 19^ου αιώνα, στη Μεγάλη Βρετανία οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που «γυμνάστηκαν» καταναγκαστικά ώστε να «σωφρονιστούν» και να «βοηθήσουν» με τις καθημερινές ανάγκες των φυλακών.

Η εφεύρεση που βασάνιζε τους κρατούμενους

Η άσκηση πάνω στον διάδρομο πολλές φορές μοιάζει με «βασανιστήριο» ειδικά για τους ανθρώπους που δεν είναι εξοικειωμένοι με την σκληρή εκγύμναση. Αυτή η αίσθηση του ατελείωτου δρόμου που δεν φτάνεις ποτέ δεν είναι καθόλου τυχαία.

Το 1818 ο Άγγλος William Cubitt, μηχανικός στο επάγγελμα, εφηύρε τον «πατέρα» του διαδρόμου τρεξίματος, τον «ποδόμυλο». Η κατασκευή αποτελούταν από έναν κουμπωτό τροχό όπου πάνω στην κυλινδρική επιφάνεια ήταν τοποθετημένα μεγάλα πλατιά κομμάτια ξύλου, ακτίνες, σε τέτοια διάταξη που μπορούμε να πούμε ότι θύμιζαν τον παραδοσιακό νερόμυλο, ωστόσο η λειτουργία του εναπόκειντο αποκλειστικά στους κρατούμενους. Οι άνθρωποι που έδιναν κίνηση στον ποδόμυλο στην ουσία καθημερινά «σκαρφάλωναν» χιλιόμετρα κατά τη διάρκεια της 8ωρης βάρδιας «σωφρονισμού» τους. Η απόσταση που διένυαν οι φυλακισμένοι σε μία τέτοια βάρδια ισοδυναμούσε περίπου με 2.195 μέτρα. Όσο οι ακτίνες γυρνούσαν γινόταν άντληση νερού αλλά και το μηχάνημα ήταν συνδεδεμένο με έναν μηχανισμό που έκοβε σιτηρά. Όπως γίνεται αντιληπτό η εξαντλητική καθημερινή προσπάθεια και το γεγονός πως δεν υπήρχαν… διατροφολόγοι για να ελέγχουν την ποιότητα του φαγητού που έτρωγαν οι κρατούμενοι ώστε να θεωρηθεί το βασανιστήριο «άσκηση», είχε μετατρέψει την εφεύρεση σε ένα από τα πλέον απεχθή δημιουργήματα τιμωρίας ανάμεσα στις τάξεις των εγκλείστων. Αντιθέτως η τραγική ποιότητα τροφής που έπαιρναν καθημερινά οι κρατούμενοι οδηγούσε σε τραυματισμούς και μόνιμες βλάβες. Ωστόσο αυτό δεν εμπόδισε πολλά σωφρονιστικά ιδρύματα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ να αγοράσουν την κατασκευή για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες περιορισμού των πιο «απείθαρχων». Μάλιστα το 1824 ο δεσμοφύλακας James Hardie, από τις φυλακές της Νέας Υόρκης ανέφερε πως το μηχάνημα είχε τρομερή επιτυχία καθώς «η μονότονη και σταθερή κίνηση και όχι η αυστηρότητά της είναι που κάνει την εφεύρεση τρομακτική για τους φυλακισμένους».

Η αερόβια γυμναστική αναγέννησε ένα χαμένο μηχάνημα

Με την πάροδο των χρόνων τα σωφρονίστηκα ιδρύματα παγκοσμίως βρήκαν άλλους τρόπους, πολλές φορές πιο βάρβαρους, για να μπορούν να καταστέλλουν τους κρατουμένους, αφήνοντας τους ποδόμυλους στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Η έκφραση άλλωστε «σπάω πέτρες» βρήκε την πρώτη της εφαρμογή σε αυτές τις νέες μεθόδους καταστολής των φυλακισμένων. Την δεκαετία του ’60 ωστόσο άρχισαν να παρουσιάζονται τα πρώτα στοιχεία από τα οφέλη της αερόβιας γυμναστικής στην υγεία των ανθρώπων. Δεν ήθελε πολύ λοιπόν για την θριαμβευτική επιστροφή, όχι ακριβώς του ποδόμυλου, αλλά της τεχνολογίας που αργότερα οδήγησε στην κατασκευή των πρώτων ηλεκτρικών διαδρόμων τρεξίματος. Η ανάγκη για τα συγκεκριμένα μηχανήματα δημιουργήθηκε χέρι με χέρι με τις συνθήκες ζωής και εργασίας των εκβιομηχανισμένων, πλέον, αστικών κέντρων και μητροπόλεων. Η χειρωνακτική δουλειά στη γη ή στον τομέα των κατασκευών είχε αντικατασταθεί εν πολλοίς με την αυτοματοποιημένη εργασία στις βιομηχανικές μονάδες αλλά και στην καθιστική εργασία του τριτογενή τομέα παραγωγής. Ο χρόνος άσκησης μειώθηκε μαζί με τον ελεύθερο χώρο στις πόλεις που εξοβελίστηκε από τσιμεντένια μεγαθήρια. Ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Κεντ στη Μεγάλη Βρετανία, Vybarr Cregan-Reid, σχολίασε σχετικά πως «μου είναι αδιανόητο πως χρησιμοποιούμε καθημερινά μία συσκευή βασανιστηρίων. Οι πρώτοι διάδρομοι κατασκευάστηκαν για τις ανάγκες εκγύμνασης της αστικής τάξης και την επιθυμία της για εκμετάλλευση του άπλετου ελεύθερου χρόνου της. Για αυτό και οι εικόνες των διαδρόμων, γύρω στα 1920, παρουσιάζονταν με τέτοιο τρόπο ώστε να βγάζουν προς τα έξω το μήνυμα ότι αποτελούν προνόμια των “εχόντων”». Κάνοντας την αναδρομή για την χρήση του μηχανήματος ο καθηγητής θέτει ως ορόσημο της έκρηξης στην χρήση του το έτος 1968 και την κυκλοφορία του βιβλίου «Aerobics» από τον Kenneth Cooper, το οποίο προέτρεπε τους ανθρώπους να βρουν τρόπους για να βελτιώσουν την καρδιαγγειακή υγεία τους.

Ο διάδρομος γυμναστικής ως επικερδές επιχειρηματικό κεφάλαιο

Το βιβλίο «Aerobics» ενέπνευσε τον μηχανικό Bill Staub ο οποίος κατασκεύασε τον «PaceMaster» πείθοντας το αγοραστικό κοινό πως ένας διάδρομος τρεξίματος έχει θέση σε κάθε σπίτι Αμερικανού. 2.000 κομμάτια πουλήθηκαν την δεκαετία του 80’ μόνο από την εταιρία του Staub, ενώ μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 90’ πωλούνταν περίπου 35.000 PaceMasters ανά έτος. Με την έκρηξη των γυμναστηρίων στα 00s και στα 10s η βιομηχανία της «υγιεινής ζωής» και του fitness έγινε μία μόδα η οποία εξελίχθηκε ραγδαία. Μαζί με αυτή την εξέλιξη δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από το «πάρτυ» ανάπτυξης και το πιο διαδεδομένο όργανο ενός γυμναστηρίου. Η βιομηχανία των διαδρόμων γυμναστικής, σύμφωνα με μία έρευνα του «Sports & Fitness Industry Association» στις ΗΠΑ, έχει εκτοξεύσει τα κέρδη της καθώς για την χρονιά 2016, 50 εκατομμύρια Αμερικάνοι πολίτες, χρησιμοποίησαν τουλάχιστον για μία φορά ένα τέτοιο μηχάνημα για να γυμναστούν. Παρόλο το σκοτεινό τους παρελθόν, οι μηχανές που εξελίχθηκαν από τους ποδόμυλους αντιστοιχούσαν για το ίδιο διάστημα σχεδόν στο 40% των εκτιμώμενων πωλήσεων λιανικής πώλησης εξοπλισμού γυμναστικής στη Βόρεια Αμερική. Πωλήσεις που υπολογίζονται ότι έφτασαν τα 3,5 δισ. δολάρια. Ανάλογα λοιπόν το πως επιθυμεί ο καθένας να είναι το τρέξιμο του μπορεί να βλέπει ταυτόχρονα μία ταινία, να καταγράφει τους παλμούς του, να ακούει μουσική αφού συνδέσει το iPod του, να βλέπει ειδήσεις και αν θέλει να ζήσει μία αξέχαστη εμπειρία μπορεί μπει να χρησιμοποιήσει την τελευταία λέξη της τεχνολογίας που είναι οι διάδρομοι τρεξίματος αντιβαρύτητας. Μηχανήματα που μειώνουν την δύναμη της βαρύτητας και κάνουν το τρέξιμο πιο θελκτικό για άτομα με τραυματισμούς. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend