Τα «μολυβένια χρόνια» της στρατηγικής της έντασης και η εκτέλεση του Μίκη Μάντακα

Από τις αρχές Μαρτίου του 1968 έως και το 1980 η γειτονική Ιταλία έζησε ίσως μια από τις πιο ταραγμένες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας της! Ήταν τα λεγόμενα «μολυβένια χρόνια», μια περίοδος που έμεινε στην ιστορία με τον όρο «η στρατηγική της έντασης». Μέσα σε αυτή τη ταραγμένη περίοδο και συγκεκριμένα το 1975 ένα από τα πολλά αιματηρά περιστατικά έχει και «άρωμα» Ελλάδας. Την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου εκείνης της χρονιάς ο Έλληνας φοιτητής, μέλος εθνικιστικών οργανώσεων της Ιταλίας, Μίκης Μάντακας πέφτει νεκρός από τα πυρά ένοπλών αριστερών  κατά τη διάρκεια συμπλοκής των δυο αντιμαχόμενων πλευρών στους δρόμους της Ρώμης. Από τότε οι εθνικιστές σε Ελλάδα και Ιταλία, και όχι μόνο, έχουν τοποθετήσει τον Μάντακα ανάμεσα στους ήρωες του κινήματός τους, διοργανώνοντας εκδηλώσεις στη μνήμη του.

Η Ιταλική στρατηγική της έντασης

Για να κατανοήσει κάποιος τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δολοφονήθηκε ο Μίκης Μάντακας πρέπει να γνωρίσει το ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής εκείνης. Τα «μολυβένια χρόνια», σύμφωνα με όλους τους ιστορικούς ξεκινούν και επίσημα στις 12 Δεκεμβρίου του 1969 με την αιματηρή βομβιστική ενέργεια στην Banca Nazionale dell’ Agricoltura (Αγροτική τράπεζα) της Πιάτσα Φοντάνα στο Μιλάνο. Η επίθεση αυτή κόστισε τη ζωή σε 17 ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 88. Εκείνη τη περίοδο εργάτες και φοιτητές (μέλη οργανώσεων και συνδικάτων της Αριστεράς αλλά και συλλογικοτήτων του αναρχικού χώρου) είχαν αναπτύξει μια διαρκώς αυξανόμενη αντικυβερνητική δράση. Ήταν τέτοια η έκταση και η ένταση των κινητοποιήσεων που οι Αρχές της χώρας αποφάσισαν να… αναλάβουν δράση. Οι ιταλικές μυστικές υπηρεσίες καθοδήγησαν σειρά τρομοκρατικών ενεργειών, με τη βοήθεια ακροδεξιών οργανώσεων, κατηγορώντας αναρχικές και αριστερές ομάδες. Αυτή ήταν και η χρησιμότητα της βόμβας στο Μιλάνο (μόλις το 2005 η Ιταλική δικαιοσύνη κατέληξε πως υπεύθυνη για την τοποθέτηση της βόμβας ήταν η νεοφασιστική οργάνωση Νέα Τάξη) καθώς λίγες ώρες μετά την φονική έκρηξη άρχισαν οι συλλήψεις επιφανών στελεχών του αντικυβερνητικού μετώπου. Ένας από τους συλληφθέντες ήταν ο Αναρχικός εργάτης σιδηροδρόμων Τζουζέπε (Πίνο) Πινέλι ο οποίος αφού κρατήθηκε παραπάνω, από όσο όριζε ο Νόμος, για ανάκριση, ξημερώματα της 16ης Δεκεμβρίου έπεσε από τον τέταρτο όροφο του αστυνομικού μεγάρου. Αυτοκτονία είπε η αστυνομία, δολοφονία υποστήριξαν οι σύντροφοί του. Οι αντικρουόμενες εκδοχές των αστυνομικών, πάντως, «φούντωσαν» τα σενάρια της δολοφονίας. Ο θάνατος του Πινέλι έγινε γνωστός σε παγκόσμιο επίπεδο από το έργο του Dario Fo «Ο Τυχαίος Θάνατος Ενός Αναρχικού» και ταυτόχρονα «παντιέρα» στα χέρια Αναρχικών και αριστερών.

Στα χρόνια που ακολούθησαν το αίμα έρεε άφθονο στους δρόμους της Ιταλίας. Οι συγκρούσεις ανάμεσα σε ακροδεξιούς και αριστερούς. Περισσότεροι από 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μόνο κατά τη διάρκεια μαχών στους δρόμους. Πέρα από αυτό όμως, στα 12 χρόνια μεταξύ του 1969 και του 1980, συνολικά σημειώθηκαν 4.298 τρομοκρατικές  επιθέσεις (πάνω από το 60% αυτών των επιθέσεων αποδίδεται σε παρακρατικές ακροδεξιές ομάδες) με χειρότερη αυτή που έγινε στις 2 Αυγούστου 1980 όταν μια βόμβα εξερράγη στην αναμονή της δεύτερης θέσης του σιδηροδρόμου της Μπολόνια (προπύργιο του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος). Από αυτή την επίθεση 85 άνθρωποι σκοτώθηκαν και πάνω από 200 τραυματίστηκαν.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό εμφυλίου πολέμου δεν θα πρέπει να λησμονηθεί και η αιματηρή δράση των «Ερυθρών Ταξιαρχιών» οι οποίες, στη κορυφαία στιγμή της δράσης τους, τον Μάρτιο του 1978 απαγάγουν τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Άλντο Μόρο τον οποίο εκτελούν τον Μάϊο της ίδιας χρόνιας.

Η ζωή, η δράση και η εκτέλεση του Μίκη Μάντακα

Μέσα σε αυτή την περίοδο, λοιπόν, ο νεαρός Μίκης Μάντακας φεύγει από την Ελλάδα και πάει στην γειτονική Ιταλία για να σπουδάσει. Ήταν γιος του αξιωματικού του στρατού Νίκου Μάντακα και της Καλλιόπης Μάντακα και μεγάλωσε στην περιοχή του Παπάγου. Φεύγοντας από την Ελλάδα αρχικά πάει στην Μπολόνια και στη συνέχεια στη Ρώμη για να σπουδάσει ιατρική. Εκεί εντάχθηκε στη νεολαία του νεοφασιστικού ιταλικού κόμματος MSI, FUAN αλλά και στο ΕΣΕΣΙ (Εθνικός Σύνδεσμος Ελλήνων Σπουδαστών και Νέων Επιστημόνων Ιταλίας και Δυτικής Ευρώπης – γνωστός και σαν Lega Greca). Ο Μάντακας συμμετέχει σχεδόν σε όλες τις κινητοποιήσεις των δυο αυτών οργανώσεων κάτι που τον καθιστά «κόκκινο πανί» για τους Έλληνες αριστερούς φοιτητές της Ιταλίας με αποτέλεσμα να μην είναι λίγες οι φορές που η βία είχε τον πρώτο λόγο. Είναι ενδεικτικό πως ενώ ήταν στη Μπολόνια ο Μάντακας δέχθηκε επίθεση κατά τη διάρκεια της οποίας ξυλοκοπήθηκε άγρια με αποτέλεσμα να παραμείνει στο νοσοκομείο για περισσότερο από ένα μήνα! Μετά και από αυτό το περιστατικό ο Μίκης Μάντακας αναγκάζεται να μετακομίσει στη Ρώμη. Εκεί, όμως, τον περιμένει ο θάνατος. Στις 16 Απριλίου του 1973 αριστεροί, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, πυρπολούν το σπίτι του Γραμματέα του MSI με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δυο άνθρωποι. Στις 24 Φεβρουαρίου του 1975 ξεκινά η δίκη των τριών κατηγορούμενων. Κάθε ημέρα έξω από το δικαστήριο σημειώνονται σφοδρές συγκρούσεις με πολλούς τραυματίες. Τη μοιραία μέρα, ωστόσο, η κατάσταση ξεφεύγει καθώς υπάρχουν και αρκετοί οπλισμένοι. Τα επεισόδια είναι αιματηρά αλλά ο Μάντακας μαζί με μια ομάδα ατόμων καταφέρνουν να φύγουν και να φτάσουν στα γραφεία του MSI στην οδό Ottaviano 9, κοντά  στην Piazza Risorgimento.

Μέχρι εκεί τους ακολούθησε μια ομάδα αριστερών και αναρχικών που τους επιτέθηκε με πέτρες, τούβλα και βόμβες μολότοφ. Ο Μίκης Μάντακας προσπαθεί να διαφύγει και από εκείνο το σημείο, ωστόσο, δέχεται μια σφαίρα στο κεφάλι και σωριάζεται αιμόφυρτος στο δρόμο. Στη συνέχεια μεταφέρεται σε κωματώδη κατάσταση (η σφαίρα, σύμφωνα με τους γιατρούς είχε διασχίσει όλο το μήκος του κρανίου του) στο νοσοκομείο Santo Spirito. Εκεί οι γιατροί κάνουν υπεράνθρωπες προσπάθειες για να τον κρατήσουν στη ζωή αλλά αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας ο Έλληνας φοιτητής αφήνει την τελευταία του πνοή.

Δράστης της δολοφονίας του Μάντακα, σύμφωνα με την Ιταλική αστυνομία, ήταν ο Alvaro Lojacono, ακροαριστερός, μέλος της οργάνωσης Potere Operaio (Εργατική Δύναμη) κι μετέπειτα περιφερειακό στέλεχος των Ερυθρών Ταξιαρχιών καθώς φέρεται να είχε, μεταξύ άλλων, εμπλοκή στην απαγωγή και δολοφονία του Άλντο Μόρο! Ο  Lojacono καταδικάστηκε (ερήμην το 1981) σε 16ετή φυλάκιση για τη δολοφονία του Μάντακα και μερικά χρόνια αργότερα (το 1997 ήταν η τελευταία δίκη) σε ισόβια για τη συμμετοχή στις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Δεν φυλακίστηκε, ωστόσο, διότι ήδη από το 1980 είχε καταφέρει να διαφύγει στην Αλγερία και από εκεί σε διάφορες άλλες χώρες. Το 2000 εντοπίστηκε στην Κορσική αλλά δεν εκδόθηκε στην Ιταλία.

Λίγες μέρες μετά την δολοφονία του Μάντακα, χιλιάδες Ιταλοί εθνικιστές συγκεντρώθηκαν στην Piazza Risorgimento φωνάζοντας το σύνθημα «Avete ucciso l’uomo ma non l’idea» («Σκοτώσατε τον Άνθρωπο αλλά όχι την Ιδέα»). Το συγκεκριμένο σύνθημα ακούγεται κάθε χρόνο, από τότε μέχρι και σήμερα, την ίδια ημέρα που πραγματοποιείται η συγκέντρωση μνήμης στην οποία αρκετές φορές έχουν παραβρεθεί και μέλη της Χρυσής Αυγής, ενώ η συγκεκριμένη πλατεία στις τάξεις των ακροδεξιών είναι γνωστή ως  «Piazza Mantakas» και όχι ως Piazza Risorgimento! Δείτε όλα τα θέματα του Weekend