Ο 17χρονος από τη Βολιβία που φτιάχνει ρομπότ από σκουπίδια

Ο 17χρονος Βολιβιανός Esteban Quispe κάθεται μπροστά στον υπολογιστή του. Στο δωμάτιο που οι γονείς του μετέτρεψαν σε εργαστήριο, ο νεαρός περιβάλλεται από ένα σωρό ετερόκλητα υλικά- ηλεκτρικά καλώδια, μεταλλικά φύλλα, λαμπάκια διαφορετικών μεγεθών και χρωμάτων. Τα έχει μαζέψει όλα ο ίδιος από τη χωματερή της πόλης του για να τα μετατρέψει σε… ρομπότ. Όλες οι κατασκευές του Esteban αποτελούνται από ανακυκλωμένα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά υλικά και ο νεαρός είναι εντελώς αυτοδίδακτος. Επιδεικνύει με υπερηφάνεια το αυτοκινητάκι που έφτιαξε και έχει στο μπροστινό μέρος σειρά φωτάκια που αναβοσβήνουν διαδοχικά, όπως ο ΚΙΤ του τηλεοπτικού «Ιππότη της Ασφάλτου». Από τα χέρια του πέρασε κι ένας κύβος με LED που προβάλλει τρισδιάστατες εικόνες. Αλλά το πιο πολύπλοκο δημιούργημά του είναι ένα αντίγραφο του ρομπότ Wall-E της Pixar, από το οποίο πήρε και το όνομά του. Η γενέτειρα του Quispe, η πόλη Patacamaya, έχει πληθυσμό περίπου 12.000 κατοίκων και βρίσκεται εκατό χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας της Βολιβίας Λα Παζ. Η Βολιβία, εξηγεί το Al Jazeera, είναι η πιο φτωχή χώρα της Νότιας Αμερικής με πολύ χαμηλά ποσοστά επιστημονικής και τεχνολογικής καινοτομίας. Στο Patacamaya, όπου πολλοί κάτοικοι ζουν σε συνθήκες φτώχειας και δεν έχουν πρόσβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τα ταλέντο του νεαρού Esteban να φτιάχνει ηλεκτρονικές συσκευές από ηλεκτρονικά απόβλητα και άλλα απορρίμματα τον έχει μετατρέψει σε τοπική διασημότητα. Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ασχολήθηκαν μαζί του πέρσι, αφότου κέρδισε το πρώτο βραβείο σε σχολικό διαγωνισμό ρομποτικής με, τι άλλο, το ρομπότ Wall-E.   Η ιδέα για την κατασκευή του του ήρθε το 2008, όταν είδε την ομώνυμη ταινία της Pixar. Τότε άρχισε να μαζεύει υλικά, κομμάτι- κομμάτι, για να συναρμολογήσει το ρομπότ. Ύστερα από αρκετές απόπειρες ολοκλήρωσε τελικά την τελική εκδοχή του το 2014. «Ο χαρακτήρας μού άρεσε αμέσως λόγω της ευφυίας του και της οικολογικής του συνείδησης», εξηγεί, «είμαι κάπως σαν τον Wall-E κι εγώ», λέει, «θα ήθελα η Βολιβία να ήταν μία λιγότερο μολυσμένη χώρα». Ο ίδιος γνωρίζει πως οι ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές που δεν χρησιμοποιούνται πια θα έπρεπε να απορρίπτονται ξεχωριστά από τα υπόλοιπα σκουπίδια καθώς περιέχουν επικίνδυνα κομμάτια και υλικά. «Αλλά στο Patacamaya ο κόσμος ακόμα δεν καταλαβαίνει τη σημασία της διαφοροποίησης αυτής», προσθέτει. Ο Quispe είχε ενδιαφέρον και κλίση προς τις κατασκευές από μικρός. Παρακολουθούσε τον πατέρα του, πρώην οικοδόμο, να φτιάχνει ξύλινα αυτοκινητάκια στον ελεύθερο χρόνο του. Μαζί, όταν το αγόρι έγινε 10 χρονών, έφτιαξαν αυτοκινητάκι που είχε και φώτα. Ο Esteban άρχισε να εξασκείται μόνος του φτιάχνοντας μικρά αντικείμενα από σύρμα. Προχώρησε σε πιο περίπλοκα σχέδια και σύντομα ξεπέρασε σε δεξιοτεχνία τον πατέρα του. Όταν ήταν 11 άρχισε να πουλά τις δημιουργίες του στο δρόμο. Έβαζε όλες τις κατασκευές του σε ένα τραπέζι και καθόταν στο πεζοδρόμιο μαζί με τον αδελφό του Hernan κι άλλα παιδιά της γειτονιάς και περίμενε να σταματήσει ο κόσμος και να αγοράσει τα αντικείμενα. Χάρη στα λεφτά που μάζεψε από τις πωλήσεις αυτές, οι γονείς του Esteban μπόρεσαν να αγοράσουν σχολικά βιβλία για τους γιους τους. Πλέον, καθώς ο πατέρας του δεν μπορεί πια να εργαστεί, ο 17χρονος ελπίζει να χρησιμοποιήσει τις δεξιότητές του για να υποστηρίξει τους γονείς και τον αδελφό του. «Ξέρω πως μπορώ να φτιάξω πιο εξελιγμένο ρομπότ, όπως ο Wall-E, κι ένας κάτοικος του Patacamaya ενδιαφέρθηκε να το αγοράσει. Θα χρησιμοποιούσα τα λεφτά αυτά για να βοηθήσω τους γονείς μου και τον Hernan, ειδικά ύστερα από όσα έχουν κάνει για μένα», εξομολογείται. Δείχνοντας τις φωτογραφίες από την πρόσφατη αποφοίτηση του γιου της, η μητέρα του Teresa Churata λέει χαμογελώντας πως ήταν πάντα πρώτος στη τάξη του. Η ίδια άρχισε να δουλεύει από μικρή για να στηρίξει την οικογένειά της. Δεν είχε ποτέ χρόνο για σπουδές. Ως αφοσιωμένη Καθολική, προσεύχεται κάθε βράδυ οι γιοι της να έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν σε ένα πανεπιστήμιο του εξωτερικού. Μέχρι τότε, ο Esteban επισκέπτεται κάθε εβδομάδα τη χωματερή κοντά στο σπίτι του, για να συλλέξει υλικά για τα ρομπότ του. «Δεν είναι το ιδανικό αλλά η χωματερή είναι το μόνο μέρος που μπορώ να βρω υλικά χωρίς να χρειάζεται να πληρώσω γι’ αυτά. Θα ήταν καλύτερα να είχα καινούρια εξαρτήματα αλλά δεν έχω λεφτά γι’ αυτά», τονίζει. «Επίσης μου αρέσει η ιδέα ανακύκλωσης των ηλεκτρονικών συσκευών που ο κόσμος πετά. Δεν βλέπω πολλούς ανθρώπους εκεί, είμαι ο μόνος που φτιάχνει ρομπότ από πράγματα της χωματερής. Μόνο ο Hernan έρχεται πάντα μαζί μου». Ο 14χρονος θέλει διακαώς να μάθει όσα περισσότερα μπορεί από τον μεγαλύτερο αδελφό του και πάντα τον συνοδεύει στις «εξερευνήσεις» του στη χωματερή. Ο Esteban ξέρει πως είναι επικίνδυνο να συλλέγει ηλεκτρονικά απόβλητα απευθείας από τη χωματερή. Δεν το είχε συνειδητοποιήσει μέχρι που του το επισήμαναν οι δημοσιογράφοι που του πήραν συνεντεύξεις μετά τη νίκη του στο διαγωνισμό.  «Μου είπαν πως είναι επικίνδυνο για την υγεία μου λόγω της μόλυνσης και της ρύπανσης του αέρα», λέει, «δεν τα ήξερα αυτά πριν. Τώρα προσπαθώ να είμαι πιο προσεκτικός αλλά δεν μπορώ να κάνω και πολλά για να περιορίσω τους κινδύνους. Η πραγματική λύση είναι να σταματήσω να πηγαίνω αλλά δεν θέλω να το κάνω αυτό». Περπατώντας μέσα στη χωματερή, όπου μπορεί κανείς να δει από πεταμένες ηλεκτρονικές συσκευές μέχρι νεκρά ζώα, ο 17χρονος επιδεικνύει την μεθοδική και προσεκτική επιλογή και συλλογή υλικών. Ελέγχει γρήγορα τα ηλεκτρονικά απόβλητα και γρήγορα αποφασίζει αν κάτι του είναι χρήσιμο ή όχι. Ύστερα από περιπλάνηση περίπου 20 λεπτών, ο Esteban αποφασίζει πως δεν υπάρχει τίποτα ενδιαφέρον για να πάρει μαζί του στο σπίτι και επιστρέφει. Το ρομπότ του, ο Wall-E, ανταποκρίνεται σε εντολές που δίνει απευθείας από το κινητό του τηλέφωνο, μέσω λογισμικού που ο ίδιος έφτιαξε. Σχεδιάζει να φτιάξει έναν πιο εξελιγμένο Wall-E που να αναγνωρίζει φωνητικές εντολές, να ανταποκρίνεται και να επιδίδεται σε απλές δραστηριότητες, όπως το να κινείται σε πολλές κατευθύνσεις. Θέλει να το πουλήσει για 1600 δολάρια. Ο 17χρονος προετοιμάζεται για 5ετείς σπουδές με υποτροφία στη σχολή ηλεκτρολόγων μηχανολόγων στο Universidad Catolica της Λα Παζ. Παρότι ανυπομονεί να ζήσει σε μια «πραγματική πόλη με καλύτερες υπηρεσίες από το Patacamaya», το μυαλό του ταξιδεύει ήδη πιο μακριά. «Αγαπώ τη χώρα μου αλλά νομίζω πως θα κατάφερνα περισσότερα σε ένα πλουσιότερο μέρος», λέει και εξηγεί πως θα ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ευρώπη. «Οι Βολιβιανοί δεν αντιλαμβάνονται ακόμα τη σημασία της ανακύκλωσης ή των περιβαλλοντικών ζητημάτων γενικά. Οι σπουδές σε μια χώρα με πιο εξελιγμένα τεχνολογικά εργαλεία θα μου επέτρεπε να εφεύρω περισσότερα και καλύτερα πράγματα». Πιστεύει όμως πως η πατρίδα του έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί και θα ήθελε μια μέρα να γίνει ενεργός «παίκτης» στην κοινωνική και οικονομική της ανάπτυξη. «Το Patacamaya είναι ήδη μεγαλύτερο από ό,τι πριν δύο χρόνια. Πολλά σπίτια κατασκευάζονται και είμαι σίγουρος πως θα είναι ένα διαφορετικό μέρος σε πέντε χρόνια. Θα ήθελα να ανοίξω εδώ τη δική μου επιχείρηση μετά τις σπουδές μου και αν χρειάζεται να ταξιδεύω πολύ για τη δουλειά μου, θα την ‘τρέχω’ από το εξωτερικό», περιγράφει. Παρότι έχει δυσκολευτεί με την τόση προσοχή που έχει δεχθεί από τα μέσα ενημέρωσης, πιστεύει πως η κοινοποίηση της ιστορίας του μπορεί μόνο να βοηθήσει. «Δουλεύω με ηλεκτρονικά απόβλητα για πολλά χρόνια αλλά πήρε την υποτροφία μόνο αφότου οι δημοσιογράφοι άρχισαν να δημοσιεύουν την ιστορία μου. Δεν με ενδιαφέρει να γίνω διάσημος αλλά ίσως αν ο κόσμος μιλά για αυτά που κάνω, κι άλλα πανεπιστήμια χωρών της Δύσης να μου προσφέρουν υποτροφίες». «Είμαι έτοιμος να αρχίσω τα μαθήματά μου στη Λα Παζ. Ελπίζω μόνο να αξιοποιήσω στο μέγιστο αυτή την ευκαιρία και να φτιάξω ένα καλύτερο μέλλον για μένα και την οικογένειά μου», καταλήγει. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend