Όταν ο πρώτος τουρίστας έφτασε στο μικρό χωριό τον καλωσόρισαν με καλάθια γεμάτα λαχταριστά ώριμα βερίκοκα, γυαλιστερές μεταξωτές εσάρπες και χορούς της περιοχής. Το χωριό ήταν το Turtuk, μια μικρή γωνιά της Γης κρυμμένη ανάμεσα στις χιονοσκεπείς βουνοκορφές του βορειοδυτικού άκρου της Ινδίας, στην περιοχή Ladakh. Η χρονιά ήταν το 2010.
«Τότε ήταν όλοι πολύ χαρούμενοι», θυμάται ο 35χρονος Ismail Khan, ιδιοκτήτης του Ismail’s Homestay, ενός από τα είκοσι καταλύματα που ξεπήδησαν στο κάποτε απομονωμένο χωριό. «Ήταν η πρώτη φορά που βλέπαμε ξένο».
Το Turtuk διεκδικήθηκε από το Πακιστάν στο τέλος της βρετανικής κυριαρχίας το 1947. Όμως στη διάρκεια του ινδοπακιστανικού πολέμου προσαρτήθηκε στην Ινδία, όταν η επαρχία Baltistan μοιράστηκε ανάμεσα στις δύο χώρες. Ως στρατιωτικό σύνορο παρέμεινε απολύτως κλειστό για τους ξένους- ακόμα και τους υπόλοιπους Ινδούς- μέχρι που οι ντόπιοι, ανησυχώντας για τον επί μακρόν αποκλεισμό τους, επιδίωξαν η απομακρυσμένη γραφική κοιλάδα τους να βγει από την απομόνωση.
Καθώς οι πρώτοι περίεργοι επισκέπτες άρχισαν να καταφτάνουν, γοητευμένοι από τη γεωπολιτική σαγήνη του Turtuk, ανακάλυπταν τον κρυμμένο θησαυρό ενός από τα τελευταία ειδυλλιακά αγροτικά τοπία της Ινδίας.
Για χρόνια το Turtuk παρέμενε αποκλεισμένο, όχι μόνο λόγω της απόφασης της κυβέρνησης της Ινδίας αλλά και λόγω της μοναδικής και καταλυτικής γεωγραφικής του θέσης: στην καρδιά των βουνών Karakoram με πρόσβαση από ένα δύσκολο δρόμο από τα γύρω χωριά.
Κι όμως, η κατά κύριο λόγο μουσουλμανική επαρχία του Baltistan- «παραφωνία» στην κυρίως βουδιστική Ladakh- κάποτε αποτελούσε σημαντική είσοδο για τον δρόμο του Μεταξιού, την εμπορική οδό που συνέδεε την Ινδία με την Κίνα, την Περσία και τη Ρώμη. Οι κάτοικοι του Turtuk, με ποικίλες προελεύσεις- άλλοι από το Θιβέτ κι άλλοι με Ινδοάρια καταγωγή- θεωρούν την πατρίδα τους κόμβο αγαθών, πολιτισμών και ανθρώπων.
Σήμερα, χωρίς wifi, λίγες επιχειρήσεις, περιορισμένη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και διαφορετική τοπική γλώσσα- τα Balti, η σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης κοινότητα των συνόρων διατηρεί την αύρα μιας άλλης εποχής.
Το ταξίδι μέχρι το Turtuk δεν είναι εύκολο αν σκεφτεί κανείς πως περιλαμβάνει μία ολόκληρη μέρα στο δρόμο, από τη Leh, την κύρια πόλη της Ladakh, και την ιλιγγιώδη ανάβαση στο Khardung La, τον υψηλότερο προσβάσιμο με αυτοκίνητο δρόμο στον κόσμο, σε υψόμετρο 5.359 μέτρων. Σταδιακά οι παγετώνες πάνω στο βουνό μετατρέπονται σε επίπεδη, λευκή έρημο. Απόκρημνα βουνά με πινελιές του μωβ και του πράσινου αναδύονται ενώ ο δρόμος είναι τόσο στενός που το πέρασμά του είναι δοκιμασία.
Το τελευταίο σκέλος του δρόμου «αγκαλιάζει» τον ποταμό Shyok- οι Ουιγούροι τον αποκαλούν ποταμό του θανάτου, όνομα που πήρε την εποχή του δρόμου του μεταξιού- μέχρι το Turtuk. Σε κοντινή απόσταση από αυτόν το δρόμο βρίσκονται τα σύνορα με το Πακιστάν.
Το γραφικό χωριό γοητεύει. Η οροσειρά Karakoram με την κορυφή K2, τη δεύτερη ψηλότερη στον κόσμο, δεσπόζει πάνω από τα περίπου 300 σπίτια του Turtuk, οι κάτοικοι των οποίων φημίζονται για τη φιλοξενία τους. Από κάτω, εκτάσεις σε κίτρινα και πράσινα χρώματα στρώνουν το υπέροχο «χαλί» τους και δίνουν χρώμα- κυριολεκτικά και μεταφορικά- στις γήινες αποχρώσεις των επιβλητικών βουνών που τις περιβάλλουν.
«Στην αρχή οι άνθρωποι εδώ φοβούνταν την Ινδία», αφηγείται στο BBC ο 65χρονος Abdul Kareem Hashamt, ένας από τους γηραιότερους κατοίκους του χωριού. Τη δεκαετία του 1970 ήταν δάσκαλος μαθηματικών στο πρώτο δημοτικό σχολείο, μετά την προσάρτηση του χωριού στην Ινδία.
«Ωστόσο ο συνταγματάρχης Rinchen, αξιωματικός του Ινδικού Στρατού που ηγείτο της επιχείρησης με αφετηρία ένα κοντινό χωριό είπε: ‘μη φοβάστε, είμαστε μαζί σας. Είμαστε όλοι άνθρωποι’».
Οι γυναίκες και τα παιδιά βρήκαν καταφύγιο στο τζαμί του Turtuk ενώ οι άνδρες προχώρησαν σε διαπραγματεύσεις. «Μετά το μήνυμα του συνταγματάρχη ήταν πολύ χαρούμενοι», λέει ο Hashamt, «άρχισαν να χορεύουν για να καλωσορίσουν τους στρατιώτες και τους προσέφεραν φρέσκα βερίκοκα».
Ήταν πιθανώς η πιο «βελούδινη» κατάκτηση στην ιστορία.
Δεν ήταν όμως τα πράγματα εξίσου ρόδινα για τους χωρικούς που σπούδαζαν ή εργάζονταν στο Πακιστάν πριν το 1971 και παρέμειναν εγκλωβισμένοι εκεί μετά την προσάρτηση του Turtuk στην Ινδία. Οι συγγενείς τους έγιναν Ινδοί ενώ εκείνοι παρέμειναν Πακιστανοί. Η κυβέρνηση της Ινδίας επιτρέπει πλέον τις επιστρέψεις από το Πακιστάν αλλά με μεγάλο κόστος και πολλή γραφειοκρατία.
Χωρίς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή κινητά τηλέφωνα, οι συγγενείς που αποκόπηκαν λόγω των εξελίξεων επικοινωνούσαν ανταλλάσσοντας μηνύματα με βίντεο που «έγραφαν» σε συσκευές αποθήκευσες και έστελναν ο ένας στον άλλο με το ταχυδρομείο.
«Είμαι καλά, λίγο μόνο άρρωστος», λέει ένας άνδρας με μακριά λευκή γενειάδα σε ένα από τα βίντεο αυτά που είχαν σταλεί στην υπόλοιπη οικογένειά του. «Σας θυμόμαστε στα όνειρά μας. Κάθε στιγμή».
Ο αδελφός του Hashamt επισκέφθηκε το Turtuk για πρώτη φορά ύστερα από 43 χρόνια. Έπεσε στην αγκαλιά της μητέρας του που έκλαιγε γοερά. Αγκαλιάστηκαν και δεν μπορούσαν να αφήσουν ο ένας τον άλλο.
«Δεν είναι ωραίο, είναι πολλοί οι συγγενείς που ζουν στην άλλη πλευρά», λέει στο βρετανικό δίκτυο ο γιος του 65χρονου, «δεν μπορώ να σας το εξηγήσω, πώς είναι αυτό το συναίσθημα».
Πριν τα σύγχρονα σύνορα η επαρχία Baltistan ήταν ξεχωριστό βασίλειο. Μέχρι τον 16ο αιώνα μονάρχες του Τουρκιστάν διοικούσαν την ενωμένη επαρχία υπό τη δυναστεία Yagbo, αυτοκρατορία της κεντρικής Ασίας που άκμασε από το 800 έως το 1800 και άνθισε στους τομείς της ποίησης και των τεχνών. Το θερινό παλάτι τους είναι σήμερα το μοναδικό μουσείο του Turtuk.
Πολλοί απόγονοι της δυναστείας εξακολουθούν να θεωρούν το Turtuk σπίτι τους. Ο μικρότερος «κληρονόμος» είναι ο 17χρονος Shahnavaz Hassan Khan. Όπως πολλοί συνομήλικοί του είναι πολύ ευχαριστημένος που 45 χρόνια μετά την ένωσή του με την Ινδία το Turtuk έχει αποκτήσει «πρόσωπο» στον κόσμο.
«Έρχονται άνθρωποι από όλες τις χώρες του κόσμου. Παλαιότερα οι κάτοικοι δεν ταξίδευαν, δεν έβλεπαν τίποτα καινούριο», τονίζει. Προφανώς η εισροή τουριστών επηρεάζει την κουλτούρα του χωριού. Αλλά ας μην ξεχνάμε πως ως ένα μουσουλμανικό χωριό σε βουδιστική περιοχή μιας κατά κύριο λόγο ινδουιστικής χώρας, η πλούσια «γενεαλογία» του Turtuk έχει ήδη καταλύσει πολλά σύνορα…
