Το Πυργί στη Χίο, γνωστό και ως το «ζωγραφιστό» χωριό της Μυροβόλου νήσου, είναι από τους προορισμούς που ασκούν απαράμιλλη γοητεία στους επισκέπτες του. Με κτίρια που στην κυριολεξία είναι ζωγραφισμένα -κυρίως σε ασπρόμαυρες αποχρώσεις- δημιουργείται η αίσθηση στον επισκέπτη του ότι βρίσκεται μέσα σε κάποιον ολοζώντανο πίνακα ζωγραφικής.
Έχοντας ανακηρυχθεί ως διατηρητέο μνημείο, θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού, το οποίο συγκαταλέγεται μεταξύ των διάσημων μαστιχοχωρίων της μυροβόλου Νήσου –Μεστά και Αρμόλια κάποια από τα υπόλοιπα.
Το Πυργί της Χίου πήρε το όνομά του από έναν ψηλό και μεγάλο πύργο γύρω από τον οποίο μάλιστα χτίστηκε το σημερινό χωριό το οποίο παλιότερα διακρινόταν από μικρούς και μεγάλους οικισμούς. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού και ουσιαστικά περιβάλλεται από έναν μεσαιωνικό περίβολο ο οποίος αποτελεί τον εξωτερικό τοίχο των τελευταίων σπιτιών του χωριού. Εντυπωσιακά κτίρια, μεσαιωνικό ύφος, ψηλά σπίτια και στενά δρομάκια, ιδιαίτερα γραφικά συνθέτουν την εικόνα αυτού του όμορφου και φημισμένου χωριού.
Πυργί: Η ιδιαίτερη τεχνοτροπία των ξακουστών «ξυστών»
Ένα ακόμη ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχει το Πυργί είναι το γεγονός ότι κάποια κτίρια είτε στην πλατεία είτε σε άλλα σημεία του χωριού είναι σχεδιασμένα απ’ έξω με διάφορα γραμμικά και άλλα σχέδια μιας διαφορετικής τεχνοτροπίας. Πρόκειται για τα περίφημα «ξυστά», τα οποία δημιουργούν ιδιαίτερα γεωμετρικά σχήματα, σε άσπρο και μαύρο χρώμα, τα οποία προσδίδουν και στο Πυργί τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του.
Η εντυπωσιακή τεχνική, που τα σκαλίσματα γίνονται με το χέρι, περιλαμβάνει μαύρη άμμο που ασπρίζεται και στη συνέχεια ξύνεται. Έτσι δημιουργούνται τα περίφημα μαύρα μοτίβα -ρόμβοι, τετράγωνα, τρίγωνα, κλαδιά δέντρων, φύλλα ακόμη και πελαργοί- πάνω σε άσπρο φόντο, απλά ή σύνθετα, που διατηρούν την ιδιαίτερη αυτή τεχνοτροπία ζωντανή έως τις μέρες μας.
Περπατώντας κανείς στο Πυργί αντιλαμβάνεται ότι αυτό διατηρεί ισχυρά έναν μεσαιωνικό χαρακτήρα ο οποίος έχει εξαιρετικό ιστορικό ενδιαφέρον. Όσον αφορά τον Πύργο του χωριού θεωρείται ότι περιβαλλόταν επιπλέον από πυργίσκους οι οποίοι πλέον έχουν καταστραφεί. Ουσιαστικά, το σχήμα του είναι τετράγωνο και οι περισσότερες πλευρές του διατηρούνται όχι όμως και όλη η οροφή του.
Ολόκληρο το χωριό είναι, επίσης, γεμάτο από σπουδαία μνημεία αλλά και πολλές εκκλησίες που ξεχωρίζουν για το πλήθος και τη σπουδαιότητά τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο ναός των Αγίων Αποστόλων ο οποίος είναι πλινθόκτιστος και αποτελεί ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο με σπουδαίες τοιχογραφίες.
