Ο παραδοσιακός οικισμός Αμπελάκια, «σκαρφαλωμένος» στις πλαγιές του Κισσάβου αποτελεί ένα από τα πιο γραφικά και όμορφα χωριά της Θεσσαλίας, που κάθε λάτρης του ταξιδιού πρέπει να επισκεφτεί έστω και μία φορά στη ζωή του.
Εδώ ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει και οι εικόνες που αντικρίζει ο επισκέπτης με τα υπέροχα και πανέμορφα αρχοντικά τον παρασέρνουν σε ένα νοσταλγικό ταξίδι που ξυπνά μνήμες από το παρελθόν.
Μέσα στην καταπράσινη φύση της περιοχής, στους πρόποδες της Όσσας (γνωστή και ως Κίσσαβος), τα Αμπελάκια συναντώνται σε απόσταση μόλις 5 χιλιομέτρων από τα Ιερά Στενά των Τεμπών, και αποτελούν την ευχάριστη έκπληξη στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας.
Το όνομα του χωριού οφείλεται στα μικρά αμπέλια της περιοχής -οι κάτοικοί του μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα ασχολούνταν κυρίως με την αμπελουργία– ωστόσο, το γεγονός ότι η φήμη του ξεπέρασε τα ελληνικά σίγουρα οφείλεται σε ένα άλλο στοιχείο κι αυτό δεν είναι άλλο από το ότι εδώ επί Τουρκοκρατίας, και πιο συγκεκριμένα το 1778, ιδρύθηκε και λειτούργησε με επιτυχία ο πρώτος αγροτικός συνεταιρισμός στον κόσμο.
Η φήμη του χωριού ξεπέρασε τα σύνορα της Θεσσαλίας, αλλά και της Ελλάδας γενικότερα, και έφτασε σε όλη την Ευρώπη, σημειώνοντας μεγάλη εμπορική δραστηριότητα κατά τον 18ο αιώνα, λόγω των χρωματιστών νημάτων από βαμβάκι που παρήγαγε και κυρίως των ερυθροβαμμένων από την επεξεργασία του φυτού ριζάρι.
Αμπελάκια: Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική σημείο αναφοράς για το χωριό
Σήμερα η εικόνα του χωριού μοιάζει να έχει παγώσει στο χρόνο, με υπέροχα αρχοντικά και καλοδιατηρημένα κτίρια, με την χαρακτηριστική τοπική αρχιτεκτονική, να αποτελούν απτές αποδείξεις των ένδοξων στιγμών που βίωσε κάποτε το χωριό. Η ιδιαίτερη μαγεία διάχυτη σε όλα τα γραφικά σοκάκια του παραδοσιακού οικισμού γοητεύουν τον επισκέπτη, που θαυμάζει τις υπέροχες εικόνες που αντικρίζουν τα μάτια του.
Στα πιο σημαντικά αξιοθέατα το φρουριακού τύπου τριώροφο αρχοντικό του Γεωργίου Μαύρου (ή Σβαρτς), που χρονολογείται από το 1787 και ξεχωρίζει για τις πολύχρωμες τοιχογραφίες, τα ξυλόγλυπτα ταβάνια και το πορσελάνινο τζάκι.
Το Ελληνομουσείον– Μανιάρειος Σχολή, το σχολείο που ιδρύθηκε στο χωριό το 1749, όπου δίδαξαν οι Άνθιμος Γαζής, Ευγένιος Βούλγαρης, Νεόφυτος Δούκας και άλλοι διάσημοι Έλληνες δάσκαλοι, ανάμεσα στα όσα πρέπει να δείτε στο χωριό.
Άξιο θαυμασμού, επίσης, και το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Αμπελακίων που φιλοξενείται στο αρχοντικό Μολά, με τον επισκέπτη του χωριού να παρατηρεί την αναπαράσταση του τρόπου ζωής των κατοίκων του χωριού σε παλαιότερες εποχές.
Για να απολαύσετε απεριόριστη θέα προς την κοιλάδα των Τεμπών και το Κάστρο της Ωριάς κατευθυνθείτε στον Προφήτη Ηλία, λίγο έξω από το χωριό.
