Το όνομά του στα σλάβικα σημαίνει «τόπος σκιερός και δασώδης» καθώς αυτό το αρκαδικό αρχοντοχώρι βρίσκεται «φωλιασμένο» μέσα σε ένα πυκνό, καταπράσινο δάσος με έλατα, πλατάνια, καρυδιές, καστανιές και άλλα δέντρα.
Ο λόγος, φυσικά, για τη Στεμνίτσα που είναι χτισμένη στις πλαγιές του δυτικού Μαινάλου στα 1100 μέτρα και θεωρείται το «πέτρινο στολίδι» της Αρκαδίας. Και πώς να μην της αποδώσουν αυτόν τον χαρακτηρισμό, αφού εντυπωσιάζει τους πάντες με τη γραφικότητα και την ομορφιά της.
Η Στεμνίτσα είναι από τα δημοφιλή χωριά της ορεινής Αρκαδίας και γοητεύει αμέσως τους επισκέπτες με τη μοναδική ατμόσφαιρα, τα μεγαλοπρεπή πυργόσπιτα, τα λιθόστρωτα καλντερίμια και τις βυζαντινές και μεταβυζαντικές εκκλησίες.
Σημείο αναφοράς για το χωριό το πέτρινο καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου, που διακρίνεται από μακριά, στην κεντρική, πέτρινη πλατεία του χωριού. Στα υπόλοιπα αξιόλογα σημεία του χωριού το λαογραφικό μουσείο και η Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας, από τις ελάχιστες σε όλη τη χώρα.
Λόγω της απόκρημνης τοποθεσίας της η Στεμνίτσα επί Τουρκοκρατίας αποτέλεσε καταφύγιο για τις οικογένειες επιφανών Ελλήνων, κάτι που βοήθησε στην εξέλιξη του χωριού ως ένα από τα σημαντικότερα βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα της Πελοποννήσου. Μάλιστα, οι καμπάνες της Στεμνίτσας απέκτησαν μεγάλη φήμη στα Βαλκάνια, ενώ ιδιαίτερη άνθιση σημείωσαν οι τέχνες της αργυροχρυσοχοΐας και της κατασκευής κηροπηγίων.
Στην Επανάσταση του ‘21 η Στεμνίτσα αποτέλεσε το κέντρο των επιχειρήσεων του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο οποίος την αποκαλούσες ως «Χωριατοπούλα του Μοριά», ενώ υπήρξε και για ένα μήνα η άτυπη πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας.
