Στέκουν αγέρωχες κι επιβλητικές στο πέρασμα του χρόνου, για να θυμίζουν την ένδοξη ιστορία του τόπου μας, αλλά και τη δική τους. Μονές της Πελοποννήσου που έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την ελληνική ιστορία και ειδικά με τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και κατόπιν με την Ελληνική επανάσταση.
Οι μονές αυτές αποτελούν δημοφιλή προορισμό για θρησκευτικό τουρισμό, προκαλώντας δέος στους προσκυνητές.
Μεγάλο Σπήλαιο, Καλάβρυτα
Το ιστορικό μοναστήρι των Καλαβρύτων είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι λαξευμένο στο άνοιγμα ενός μεγάλου φυσικού σπηλαίου στο Χελμό. Σε υψόμετρο 900 μέτρων πάνω από τη χαράδρα του Βουραϊκού, η εικόνα του ενσωματώνεται πλήρως στο τραχύ τοπίο ολόγυρά του, αιχμαλωτίζοντας το βλέμμα του επισκέπτη, ενώ η επιβλητικότητά του προκαλεί δέος από την πρώτη κιόλας ματιά.
Η μονή χτίστηκε το 362 μ.Χ. από τους μοναχούς Συμεών και Θεόδωρο, στο σημείο όπου βρήκαν την ιερή εικόνα της Παναγίας Μεγαλοσπηλιώτισσας, όπως ονομάζεται, ένα έργο του ευαγγελιστή Λουκά.
Αγία Λαύρα, Καλάβρυτα
Η μονή που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επανάσταση του ’21, μιας και εκεί φέρεται να ύψωσε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός το λάβαρο της επανάστασης. Θρύλος ή ιστορικό γεγονός, η Αγία Λαύρα συνέβαλε σημαντικά στον αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωση από τον τούρκικο ζυγό, προσφέροντας χρήματα και τρόφιμα.
Το 1826 ο Ιμπραήμ πυρπόλησε το μοναστήρι αλλά οι μοναχοί είχαν προλάβει να το εγκαταλείψουν παίρνοντας μαζί τους τα περισσότερα κειμήλια. Ανοικοδομήθηκε το 1828, ενώ ερειπώθηκε από το σεισμό της 24ης Ιουλίου 1844 και χτίστηκε πάλι το 1850. Στις 14 Δεκεμβρίου του 1942 η μονή υπέστη την τελευταία καταστροφή από τους Γερμανούς που την πυρπόλησαν ενώ εκτέλεσαν όσους μοναχούς δεν είχαν προλάβει να την εγκαταλείψουν. Το 1950 ολοκληρώθηκε η αναστήλωσή της, στη σημερινή της μορφή.
Μονή Φιλοσόφου, Δημητσάνα
Η πιο ιστορική και παλαιά μονή της Αρκαδίας, στη χαράδρα του ποταμού Λούσιου, κοντά στην Δημητσάνα, είναι χτισμένη το 963 μ.Χ. από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, ο οποίος ήταν γραμματέας του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά. Από τη μονή σήμερα σώζεται μόνο ένα εκκλησάκι βυζαντινής τεχνοτροπίας του 10ου αιώνα. Κοντά στα ερείπιά της βρίσκεται η νέα Μονή Φιλοσόφου, η ύπαρξη της οποίας τοποθετείται πριν το 1691.
Η Μονή Φιλοσόφου ήταν γνωστή και ως «κρυφό σχολειό» – σύμφωνα με την παράδοση επί Τουρκοκρατίας εδώ λειτουργούσε σχολείο το οποία αργότερα εξελίχθηκε σε σπουδαία ιερατική σχολή. Εξάλλου, από αυτήν αναδείχτηκαν τέσσερις πατριάρχες Ιεροσολύμων, δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες και πολλοί ανώτατοι εκκλησιαστικοί άνδρες (Γρηγόριος ο Ε’, Παλαιών Πατρών Γερμανός).
Ιερά Μονή Προδρόμου, Στεμνίτσα
Μεταξύ της γραφικής Στεμνίτσας και της Δημητσάνας θα συναντήσετε την ιστορική μονή του Τιμίου Προδρόμου, η οποία είναι «ριζωμένη» στη βάση ενός βράχου στο φαράγγι του Λούσιου. Ιδρύθηκε τον 12ο αι. και από το μπαλκόνι της απολαμβάνετε τη μαγευτική θέα που απλώνεται μπροστά σας.
Γνωστή, όμως, είναι και η συμβολή της μονής στην επανάσταση του 1821. Σύμφωνα με μαρτυρίες αποτέλεσε καταφύγιο και ιατρείο για τους αγωνιστές. Εκτός από την πλούσια θρησκευτική ιστορία της, η μονή Τιμίου Προδρόμου αποτελεί πόλο έλξης δεκάδων επισκεπτών λόγω της αρχιτεκτονικής της και του ιδιαίτερου τρόπου με τον οποίο έχει κατασκευαστεί στο βράχο.
Παναγία Έλωνα, Λεωνίδιο
Βρίσκεται στην Αρκαδία και «κόβει» την ανάσα, έτσι όπως είναι σφηνωμένη σε έναν κατακόρυφο, πορφυρό βράχο στη νότια πλευρά του Πάρνωνα. Μοιάζοντας γαντζωμένη σαν αετοφωλιά, η μονή συναντάται σε απόσταση 15 χλμ. περίπου από τον Κοσμά και άλλο τόσο από το Λεωνίδιο και αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά και επιβλητικά αξιοθέατα της περιοχής.
Η μονή είναι ιδιαιτέρως διάσημη για την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, κάτι που την έχει καταστήσει σε έναν από τους πιο δημοφιλείς προσκυνηματικούς προορισμούς της Αρκαδίας. Όσον αφορά στην ονομασία της, υπάρχουν αρκετές εικασίες, με μία από αυτές να υποστηρίζει ότι το όνομά της οφείλεται στο κοντινό σπήλαιο «Ελώνη», ενώ μια άλλη αποδίδει την ονομασία της στην παράγωγη λέξη της «εούνης» που σημαίνει Ελεούσα. Τέλος, υπάρχει και μια εκδοχή που λέει ότι την εποχή της Ενετοκρατίας, Λάκωνες από το Έλος και τα Ελοχώρια μετακίνησαν την εικόνα της Παναγίας από τα μέρη τους και την έφεραν στη Μονή, δίνοντάς της έτσι και το όνομα, Παναγία της Έλωνας.
