Ένας απέραντος διαστημικός σκουπιδότοπος γύρω από τη Γη – Το πρώτο πρόστιμο για εγκατάλειψη δορυφόρου σε λάθος τροχιά

Από το 1957, όταν ο ρωσικός Σπούτνικ, ο πρώτος δορυφόρος που εκτοξεύτηκε από τη Γη, έχουν περάσει πάνω από έξι δεκαετίες. Σε αυτό το διάστημα η ανθρωπότητα έχει μετατρέψει την τροχιά γύρω από τον πλανήτη σε έναν απέραντο διαστημικό σκουπιδότοπο υψηλής τεχνολογίας.

Πρόχειρες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για εκατομμύρια αντικείμενα διαφόρων μεγεθών, τα οποία κυκλοφορούν με τεράστιες ταχύτητες γύρω από τη Γη. Τα διαστημικά απόβλημα άνω του ενός εκατοστού εκτιμώνται τουλάχιστον σε ένα εκατομμύριο, ενώ με τα μικρότερα ο αριθμός εκτοξεύεται σε πάνω από 100 εκατομμύρια. Αυτά μπορεί να είναι τμήματα και εξαρτήματα πυραύλων μέχρι ολόκληροι ανενεργοί δορυφόροι.

Κάποια εξ αυτών, άγνωστο που, πότε, υπό ποια κατάσταση και σε τι μέγεθος θα περάσουν εντός γήινης ατμόσφαιρας και θα καταλήξουν στη θάλασσα ή στο έδαφος με απρόβλεπτες συνέπειες.

Ταυτόχρονα όμως τα διαστημικά σκουπίδια, μεταξύ αυτών πολλοί απενεργοποιημένοι ή κατεστραμμένοι δορυφόροι, αποτελούν σημαντικό πρόβλημα και για την εξερεύνηση του διαστήματος. Η Δορυφορική Βιομηχανική Ένωση εκτιμά ότι μέχρι το 2030 θα κυκλοφορούν γύρω από την Γη περισσότεροι από 100 χιλιάδες δορυφόροι.

Τα αντικείμενα, μικρότερα ή μεγαλύτερα, συγκρούονται μεταξύ τους ή εκρήγνυνται δημιουργώντας ακόμη περισσότερα διαστημικά απόβλητα, τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν ακόμη περισσότερες συγκρούσεις. Καθώς λοιπόν η κίνησή τους είναι δυναμική, απαιτείται διαρκής χαρτογράφηση αυτού του πελώριου διαστημικού σκουπιδότοπου, ώστε να μην απειλούνται οι ενεργείς δορυφόροι και οι διαστημικές αποστολές.

Η πρώτη τυχαία σύγκρουση σε τροχιά μεταξύ δύο δορυφόρων συνέβη στις 10 Φεβρουαρίου του 2009, σε υψόμετρο 776 χλμ πάνω από τη Σιβηρία. Ένας ιδιόκτητος αμερικανικός δορυφόρος επικοινωνίας, ο Iridium-33, και ένας ρωσικός στρατιωτικός δορυφόρος, ο Kosmos2251, συγκρούστηκαν με ταχύτητα 11,7 χλμ/δευτερόλεπτο. Και οι δύο καταστράφηκαν, διασπείροντας περισσότερα από 2.300 ανιχνεύσιμα θραύσματα.

Η αυξανόμενη ανησυχία για το πρόβλημα που διαρκώς μεγαλώνει αντανακλάται στην απόφαση της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών των ΗΠΑ, η οποία για πρώτη φορά επέβαλε πρόστιμο για αποσυρθέντα δορυφόρο σε λάθος σημείο στο διάστημα. Όπως ανακοινώθηκε η Dish Network θα πρέπει να πληρώσει 150.000 ευρώ, αναγνωρίζοντας την ευθύνη της στην εγκατάλειψη σε λάθος τροχιά του EchoStar-7, ο οποίος εκτοξεύτηκε το 2002.

Σε ανακοίνωσή της, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών των ΗΠΑ υπογράμμισε πως ο δορυφόρος εγκαταλείφθηκε σε μια τροχιά σε πολύ χαμηλότερο υψόμετρο από αυτό που απαιτούνταν. Η Dish Network  είχε δεσμευτεί να μεταφέρει τον δορυφόρο, στο τέλος της αποστολής του, περίπου 186 μίλια πάνω από την επιχειρησιακή γεωστατική τροχιά του. Ωστόσο η εταιρεία εγκατέλειψε τον δορυφόρο της μόλις 76 μίλια υψηλότερα.

«Τα τροχιακά συντρίμμια στο διάστημα θέτουν σε κίνδυνο τα επίγεια και διαστημικά συστήματα επικοινωνίας της χώρας αυξάνοντας τον κίνδυνο ζημιάς στα συστήματα δορυφορικών επικοινωνιών», ανέφερε η αμερικάνικη Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών. Ο Loyaan A. Egal, επικεφαλής του αρμόδιου τμήματος της Επιτροπής, υπογράμμισε πως πρόκειται μεν για μια πρωτοφανή υπόθεση, αλλά δείχνει πως η υπηρεσία «έχει ισχυρή εξουσία επιβολής και ικανότητα να επιβάλλει τους ζωτικής σημασίας κανόνες για τα διαστημικά σκουπίδια».

«Καθώς οι δορυφορικές λειτουργίες γίνονται πιο διαδεδομένες και η οικονομία του διαστήματος επιταχύνεται, πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι οι φορείς εκμετάλλευσης των γεωστατικών τροχιών συμμορφώνονται με τις δεσμεύσεις τους», επισήμανε.

Σημειώνεται πως η NASA τον περασμένο μήνα ανέθεσε στην εταιρεία TransAstra ένα συμβόλαιο 850.000 δολαρίων για να ερευνήσει τη δυνατότητα καθαρισμού των διαστημικών σκουπιδιών με μια μεγάλη «απόχη», την οποία η εταιρεία αποκαλεί Flytrap. «Τα διαστημικά σκουπίδια είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι αστροναύτες στη χαμηλή τροχιά της Γης σήμερα», τόνισε στο Insider ο Joel C. Sercel, πρώην αστροναύτης και ιδρυτής της TransAstra.