Στη Σαουδική Αραβία το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2034 – Το «χρυσό» sportwashing και το «λιθαράκι» του Ινφαντίνο

Η Σαουδική Αραβία πρόκειται να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου ανδρών το 2034, καθώς, όπως ανακοίνωσε η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA), η Αυστραλία, η έτερη υποψήφια, αποφάσισε να αποσυρθεί από τη διεκδίκηση.

Όπως σημείωσε η FIFA, η «δήλωση ενδιαφέροντος» της Σαουδικής Αραβίας ήταν η μοναδική που υποβλήθηκε έως τις 31 Οκτωβρίου, την προθεσμία που είχε θέσει η FIFA για την υποβολή αιτήσεων. Η Αυστραλία είχε ανακοινώσει πως εξέταζε το ενδεχόμενο να διεκδικήσει τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 2034, ωστόσο τελικά αποφάσισε να μην υποβάλλει σχετική προσφορά.

Η διοργάνωση του παγκοσμίου κυπέλλου από τη Σαουδική Αραβία αναμένεται να αναζωπυρώσει τη συζήτηση για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να προκαλέσει αντιδράσεις, όπως συνέβη και με το Κατάρ. Tαυτόχρονα όμως επιβεβαιώνει τη δύναμη του επικεφαλής της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, ο οποίος, χωρίς «να ιδρώνει το αυτί του», ανακοίνωσε και επίσημα μέσω ανάρτησης στο Twitter την οριστική ανάθεση στο Ριάντ.

Μετά τη διοργάνωση του Κατάρ, και παρά τις ενστάσεις που διατυπώθηκαν, ήταν κοινή εκτίμηση πως αργά ή γρήγορα θα έρθει και η ώρα της Σαουδικής Αραβίας. Τελικά ήρθε και μάλιστα γρήγορα, καθώς λόγω των εναλλαγών του τουρνουά από ήπειρο σε ήπειρο (πρέπει να παρέλθουν δύο Μουντιάλ για να επιστρέψει η διοργάνωση σε μια ήπειρο) δεν μπορούσε νωρίτερα. Ο μοναδικός τρόπος ήταν μια κοινή υποψηφιότητα με χώρα άλλης ηπείρου, ένα σχέδιο που το προσπάθησε (υπήρξε επαφή και με την Ελλάδα για τη διοργάνωση του 2030) αλλά τελικά ναυάγησε.

«Με λίγη βοήθεια από τους φίλους» ή πώς η FIFA έστρωσε το δρόμο

Η αποχώρηση της Αυστραλίας απλά άνοιξε για τη Σαουδική Αραβία το δρόμο, τον οποίο είχε στρώσει προηγουμένως η ίδια η FIFA. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου ανακοίνωσε αρχικά πως το τουρνουά του 2030 ανατέθηκε στην κοινή υποψηφιότητα από Ισπανία, Πορτογαλία και Μαρόκο. Αυτό ουσιαστικά άφησε εκτός λίστας τα ευρωπαϊκά και αφρικανικά κράτη για τη διοργάνωση του 2034.

Ακολούθως, με μια εξαιρετικά ασυνήθιστη κίνηση, η FIFA ανακοίνωσε πως τρεις από τους αγώνες της διοργάνωσης του 2030 θα διεξαχθούν στη Νότια Αμερική (Αργεντινή, Παραγουάη, Ουρουγουάη), ως «φόρος τιμης» για την εκατονταετηρίδα από το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Ουρουγουάη το 1930. Καθώς το Μουντιάλ του 2026 έχει ανακοινωθεί πως θα φιλοξενηθεί στις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό, ο «δείκτης» της FIFA για τη διοργάνωση του 2034, βάσει της πρόθεσης για εναλλαγή διοργανωτών μεταξύ των ηπείρων, έδειχνε Ασία και Ωκεανία. «Το 2034 θα κινηθεί ανατολικά, στην Ασία και την Ωκεανία, για να εξασφαλίσει επαρκή εναλλαγή μεταξύ των ηπείρων», είχε δηλώσει ο ίδιος ο Τζιάνι Ινφαντίνο, προμηνύοντας το αποτέλεσμα.

Με μια κίνηση της τελευταίας στιγμής, η FIFA περιόρισε δραστικά το χρονοδιάγραμμα για την υποβολή προσφορών. Οι επίδοξοι οικοδεσπότες είχαν μόλις τρεις εβδομάδες για να υποβάλουν την προσφορά τους. Καμία δημόσια έκφραση δυσαρέσκειας δεν υπήρξε και κανένα από τα ανώτερα διοικητικά στελέχη δεν αντέδρασε στις αλλαγές, οι οποίες εγκρίθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες. Ακόμη και ο διευθύνων σύμβουλός της Αυστραλιανής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, Τζέιμς Τζόνσον, αποδέχτηκε παθητικά τη διαδικασία. «It is what it is» (Είναι αυτό που είναι), είπε.

Τέλος η Σαουδική Αραβία, σαν έτοιμη από καιρό, λίγα λεπτά μετά την ανακοίνωση της FIFA, γνωστοποίησε την πρόθεσή της να διεκδικήσει τη διοργάνωση του κορυφαίου τουρνουά ποδοσφαίρου. «Πιστεύουμε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για τη Σαουδική Αραβία να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου», δήλωσε ο Γιασέρ Αλ Μισεχάλ, πρόεδρος της Σαουδαραβικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου. Σημείωσε μάλιστα πως έχουν γίνει όλες οι προεργασίες για να μπορεί να διεξαχθεί το τουρνουά είτε το καλοκαίρι, είτε το χειμώνα, όπως είχε γίνει και με το Κατάρ, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών της θερινής περιόδου. «Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε όλα τα ενδεχόμενα», διαβεβαίωσε.

Η Ασιατική Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου, αντίστοιχη με την UEFA στην Ευρώπη, στην οποία συμμετέχουν ως μέλη και η Σαουδική Αραβία και η Αυστραλία, δήλωσε μετά τις επίσημες ανακοινώσεις πως υποστήριξε το αίτημα του Ριάντ.

Sportwashing, ιλιγγιώδη ποσά και γαλαξίας αστέρων

Η Σαουδική Αραβία, στο πλαίσιο της στρατηγικής του sportwashing, του επικοινωνιακού «ξεπλύματος» μέσω του αθλητισμού, έχει διοχετεύσει αμύθητα κεφάλαια στο ποδόσφαιρο – και όχι μόνο – προσελκύοντας παίκτες αστέρες, όπως τον Κριστιάνο Ρονάλντο, τον Καρίμ Μπενζεμά, τον Νεϊμάρ και τον Σαντιό Μανέ, αλλά και μεγάλους χορηγούς.

Καταβάλλοντας αστρονομικά ποσά, ανέτρεψε τα δεδομένα στην ποδοσφαιρική αγορά, προκαλώντας αντιδράσεις από ομάδες της Ευρώπης για την «επέλαση» των χωρών του Κόλπου. Είναι χαρακτηριστικό πως οι σύλλογοι της σαουδαραβικής Pro League ξόδεψαν σχεδόν 1 δισεκατομμύριο για να αποκτήσουν 94 παίκτες από το εξωτερικό κατά τη διάρκεια της μεταγραφικής περιόδου του 2023. Και το ποσό αυτό θα μπορούσε να είναι υπερτριπλάσιο εάν κανείς σκεφτεί τους παίκτες που τελικά αρνήθηκαν φαραωνικά συμβόλαια. Για παράδειγμα ο Κιλιάν Εμπαπέ είπε «όχι» σε ένα πακέτο συμβολαίου που φέρεται να άγγιζε τα 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ακόμη όμως και όταν δεν καταφέρνει να πείσει αστέρες να μετακομίσουν στο πρωτάθλημά της, τους προσφέρει «βασιλικά» συμβόλαια για να προωθήσουν και να βελτιώσουν διεθνώς την εικόνα του Βασιλείου, το οποίο έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για αυταρχισμό, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ακόμη και εγκλήματα.

Είναι ενδεικτική η υπόθεση της μυστικής συμφωνίας με τον Λιονέλ Μέσι, ο οποίος αν και πλέον αγωνίζεται στο αμερικανικό πρωτάθλημα (MLS), φέρεται, σύμφωνα με τους New York Times, να έχει υπογράψει συμβόλαιο με τη Σαουδική Αραβία, ύψους 25 εκατ. ευρώ, ώστε να προβάλλει τη χώρα με συχνές επισκέψεις για αναψυχή, αλλά και σχετικές προσωπικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Απαράβατος όρος: Δεν θα πρέπει να πει τίποτα που θα μπορούσε να «αμαυρώσει» την εικόνα της Σαουδικής Αραβίας.

«Εάν το “ξέπλυμα” εικόνας αυξάνει 1% το ΑΕΠ θα συνεχίσω να το κάνω»

Το Ριάντ αναμφίβολα έχει ένα μεγαλόπνοο σχέδιο για να ενισχύσει και να εδραιώσει τη θέση του στην παγκόσμια σκηνή. «Όραμα 2030», το έχουν αποκαλέσει και ο Τζιάνι Ινφαντίνο μπορεί να βάλει το δικό του «λυθαράκι» σε αυτό. Με το αζημίωτο ασφαλώς, καθώς είναι δεδομένο πως φιλοδοξεί η FIFA να επωφεληθεί από τις εκτεταμένες επενδύσεις της Σαουδικής Αραβίας και την παγκοσμιοποίηση του ποδοσφαιρικού προϊόντος, είτε μέσω χορηγιών, είτε μέσω Προσυμφώνων Συνεργασίας (Memorandum of Understanding-MoU), όπως υπογραμμίζει ο Guardian. Μαγαλύτερα έσοδα για τη FIFA σημαίνει μεγαλύτερη ενίσχυση του Ινφαντίνο.

Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ο de facto ηγέτης του Βασιλείου, σε πρόσφατη συνέντευξή του ήταν ξεκάθαρος και κυνικός για τη στρατηγική του: «Αδιαφορώ για τις κατηγορίες περί sportwashing. Εάν το “ξέπλυμα εικόνας” μέσω του αθλητισμού συνεχίσει να μου αποφέρει αυξήσεις στο ΑΕΠ κατά 1%, τότε θα συνεχίσουμε να το κάνουμε. Έχω 1% αύξηση του ΑΕΠ από τον αθλητισμό και στοχεύω σε άλλο 1,5% και πείτε το όπως θέλετε. Εμείς θα πετύχουμε αυτό το 1,5%».