Μέσα στην εβδομάδα αναμένεται η συζήτηση και ψήφιση των σχεδίων νόμου του νέου Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, οι οποίοι αναμένεται να αρχίσουν να εφαρμόζονται από την 1η Ιουλίου.

Τα σχέδια των Κωδίκων κατατέθηκαν σήμερα στη Βουλή και θα ακολουθήσει η συζήτηση και ψήφισή τους με τη διαδικασία των κωδίκων.

Ειδικότερα, σε σχέση με ό,τι είχε δοθεί στη δημόσια διαβούλευση πραγματοποιήθηκαν, ενδεικτικά, και οι εξής βελτιώσεις:

Περιλήφθηκε ειδική διάταξη αυστηρής τιμώρησης του ρατσιστικού εγκλήματος.

Βελτιώθηκαν νομοτεχνικά και συντονίστηκαν οι διατάξεις για την αναστολή εκτέλεσης της ποινής, την κατ’ οίκον έκτιση της ποινής, την παροχή κοινωφελούς εργασίας, την υφ’ όρον απόλυση και την μεταχείριση των ανηλίκων.

Ορίστηκε η ποινή της κάθειρξης για τη δωροδοκία πολιτικών προσώπων και εναρμονίστηκαν οι διατάξεις προς τις διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα.

Ορίστηκε αυστηρότερο πλαίσιο ποινής για τους διευθύνοντες εγκληματικές οργανώσεις (κάθειρξη έως 15 έτη) και βελτιώθηκαν νομοτεχνικά οι σχετικές διατάξεις.

Εντάχθηκαν στο άρθρο 336 (ως παρ. 5) και οι λοιπές (πλην του εξαναγκασμού με σωματική βία ή απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας) μορφές βιασμού, με αναλογική κλιμάκωση των απειλούμενων ποινών.

Συμπληρώθηκαν οι διατάξεις για την ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων απέναντι στην γενετήσια εκμετάλλευσή τους και προσαρμόστηκαν σε διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας.

Εγκλήματα όπως η κλοπή και η φθορά προβλέφθηκε ότι θα διώκονται κατ’ αρχήν αυτεπαγγέλτως, ώστε να εξυπηρετηθούν πρακτικές ανάγκες (σύλληψη επ’ αυτοφώρω κ.λπ.), με τη δυνατότητα όμως της εκ των υστέρων παύσεως της ποινικής δίωξης αν υποβάλει σχετική δήλωση ο ίδιος ο παθών.

Προβλέφθηκε η αυτεπάγγελτη δίωξη της κακουργηματικής απιστίας και στον ιδιωτικό τομέα προς αποφυγήν τυχόν καταχρήσεων, κυρίως εκ μέρους οργάνων της διοίκησης μεγάλων επιχειρήσεων και οργανισμών.

Λήφθηκε πρόνοια ώστε να μην επηρεάζονται οι αστικές απαιτήσεις του παθόντος σε περίπτωση παραγραφής του αδικήματος λόγω μετατροπής του από κακούργημα σε πλημμέλημα.

Άλλωστε, προβλέφθηκε η αύξηση της ύλης των Μονομελών Εφετείων προς αποσυμφόρηση του Τριμελούς Εφετείου και του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, με μεταβίβαση αρμοδιότητας εκδίκασης των υποθέσεων συγχώνευσης ποινών και καθορισμού συνολικής ποινής. Επανακαθορίστηκε η αρμοδιότητα του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου, έτσι ώστε να περιλαμβάνει πλέον όσα πλημμελήματα απειλούνται με ποινή φυλάκισης έως τρία έτη. Προβλέφθηκε για τις προφανώς αβάσιμες μηνύσεις ή αναφορές ή εγκλήσεις η άρση κατάσχεσης να διατάσσεται από τον εισαγγελέα, ώστε να αποκαθίσταται ταχύτερα η νομιμότητα και να μην επιβαρύνεται το δικαστικό συμβούλιο.

Στην ποινική διαπραγμάτευση: α) απαγορεύεται η υπαγωγή εγκλημάτων αυξημένης ηθικοκοινωνικής απαξίας (λ.χ. κακουργημάτων με απειλούμενη ποινή και την ισόβια κάθειρξη, κακουργημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής), και β) παρέχεται στον εισαγγελέα η ευχέρεια να θεωρήσει υπόθεση ως ακατάλληλη προς διαπραγμάτευση, βάσει των περιστάσεων τέλεσης και την προσωπικότητα του κατηγορουμένου.

Αποσύρθηκε η πρόβλεψη για ορισμό εισηγητή δικαστή σε δίκες κακουργημάτων, αφού για τρέχοντες υπηρεσιακούς λόγους θα επιβαρύνονταν οι σύνεδροι δικαστές.

Ενισχύθηκε θεσμικά η εφαρμογή της ποινικής διαταγής, με πρόβλεψη: α) ευμενέστερης ποινικής αντιμετώπισης όσων αποδέχονται την ποινική διαταγή, β) διαδικασίας εκδίκασης αντιρρήσεων και ανατροπής της απόφασης της ποινικής διαταγής, σε μεγαλύτερη προθεσμία, και μετά από συζήτηση με την κοινή διαδικασία ύστερα από προηγούμενη κλήτευση του κατηγορουμένου.

Θεσπίστηκε το δικαίωμα του κατηγορουμένου να ζητεί χρόνο προετοιμασίας για την αντίκρουση της κατηγορίας, «αν από την αποδεικτική διαδικασία προκύψουν νέες περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συνδεθούν με επιτρεπτή μεταβολή της».

Θεσπίστηκε ως αναγκαία και σύγχρονη αξίωση ο ειδικός τρόπος έναρξης της προθεσμίας αναίρεσης ύστερα από ειδοποίηση με e-mail.

Αποτέλεσμα πολύχρονων εργασιών

Όπως επισημαίνεται από το αρμόδιο υπουργείο Δικαιοσύνης τα δύο σχέδια αποτελούν το αποτέλεσμα πολύχρονων εργασιών ειδικών νομοπαρασκευαστικών επιτροπών στις οποίες συμμετείχαν επιφανείς εκπρόσωποι των νομικών σχολών της χώρας, εκπρόσωποι δικαστικών ενώσεων, εκπρόσωποι της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας.

Υπενθυμίζεται ότι τα σχέδια τέθηκαν στη δημόσια διαβούλευση, καθώς και ότι μετά την αρχική δημοσιοποίηση τους γνώρισαν επεξεργασίας στο πλαίσιο ενημερωτικών και επιστημονικών εκδηλώσεων που διοργανώθηκαν σε όλη τη χώρα. Εξάλλου, στη διαδικασία της διαβούλευσης συμμετείχαν, αποστέλλοντας σχετικές παρατηρήσεις όλοι οι κρίσιμοι θεσμικοί παράγοντες της Δικαιοσύνης. Τέλος, ειδικά για τη συζήτηση επ’ αυτών ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Καλογήρου είχε προκαλέσει συνάντηση με τους τομεάρχες Δικαιοσύνης όλων των κομμάτων, πλην της Χρυσής Αυγής.

Σύμφωνα με το υπουργείου Δικαιοσύνης, οι Κώδικες συνιστούν μια προσπάθεια επίτευξης αντεγκληματικών και εγγυητικών για τα δικαιώματα στόχων με την ανανέωση της ύλης τους μετά από 70 χρόνια και τη βελτίωση του ποινικού συστήματος, που μετά από πολλές εμβαλωματικές ρυθμίσεις των προηγούμενων δεκαετιών είχε χάσει σε σημαντικό μέρος τη συνοχή του. Ταυτόχρονα, συνιστούν και ένα εγχείρημα εκσυγχρονισμού του συστήματος ποινών κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, βρίσκοντας το σημείο ισορροπίας στο φαινόμενο της υπερβολικής αυστηρότητας στην απειλούμενη ποινή και της υπερβολικής επιείκειας κατά την εκτέλεσή της. Τέλος, τονίζεται πως αναμένεται να συμβάλουν καθοριστικά στην επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης, με ευεργετικές συνέπειες στην οικονομική και κοινωνική ζωή, αλλά και στη βελτίωση των συνθηκών ζωής στις φυλακές.