Είναι η πρώτη φορά που στην ελληνική κοινωνία ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα έγκλημα το οποίο χαρακτηρίζεται από κάτι πρωτοφανές- την live αναμετάδοσή του στα social media. Ο λόγος για τον 34χρονο Αιγύπτιο, ο οποίος την Πρωτοχρονιά κακοποίησε σε «ζωντανή σύνδεση» στον Άγιο Παντελεήμονα την πρώην σύντροφο του. Λίγες μέρες αργότερα όσοι δεν είχαν δει live την κακοποίηση, είδαν ένα απόσπασμα της σε video που διέρρευσε και ένιωσαν λίγη από την παράνοια και το μέγεθος της βίας.
Περιγράφοντας, η ίδια 31χρονη τι της συνέβη είπε ανάμεσα στα άλλα: «Είπε μπροστά στην αστυνομία ότι εγώ είμαι η γυναίκα του και μπορεί να με κάνει ό,τι θέλει. Έλεγε ότι η Ελλάδα δεν έχει νόμους και ότι μπορεί να με σκοτώσει και να βγει με το κεφάλι μου στα χέρια και να πει ότι είναι ένας άνδρας από την Αίγυπτο. Άνοιξε το live στο δικό μου Facebook για να δουν οι φίλοι τι μου κάνει. Πήρε και το παιδί μου από το Messenger, που είναι 7 χρονών, και του έδειχνε τι μου κάνει και πώς με χτυπάει. Μετά του είπε φύγε και έσπασε στη συνέχεια το κινητό μου. Με είδε ο γιος μου μέσα στα αίματα, και άρχισε να κλαίει το παιδί μου και να φωνάζει».
«Η ιδέα του livestreaming αφορά σε μεγάλο βαθμό την απόδοση» εξηγεί στο Newsbeast η Κέλλυ Ιωάννου, κλινική εγκληματολόγος και διευθύντρια του Διεθνούς Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας (CSI Institute) σε μια απόπειρα να αποδώσει το προφίλ ενός δράστη που αποφασίζει να δείξει live το έγκλημα του ακόμα και στο ίδιο του παιδί του θύματος. Όπως συνεχίζει η κα Ιωάννου να μας αναλύει αυτή τη συμπεριφορά: «Οι παραβάτες μέσω του livestreaming λένε μια ιστορία για τον εαυτό τους. Πρόκειται για ναρκισσισμό και την ανάγκη τους να έχουν τον έλεγχο. Την ανάγκη τους να επικυρώνουν τη ζωή τους αφαιρώντας ή προκαλώντας ζημιά σε μια άλλη ζωή. Είναι καλύτερα να γίνουν διάσημοι επειδή είναι κακοί παρά να είναι άγνωστοι και αφανείς».
Το ότι ο εν λόγω δράστης δηλώνει πρόδηλα την ανάγκη του για έλεγχο ακόμα και αν αυτό τον εκθέτει διαφαίνεται και στις ίδιες τις καταθέσεις των αστυνομικών, οι οποίοι είπαν πως: «όσο βρισκόντουσαν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες διήρκησαν περί τις τεσσεράμισι ώρες, σε ερωτήσεις μας εάν η 31χρονη είναι καλά ο δράστης μας απαντούσε: “Καλά είναι ακόμη, όταν με δείτε να κρατάω το κομμένο κεφάλι της στο χέρι θα καταλάβετε ότι είμαι άνδρας. Εγώ είμαι από Αίγυπτο και εμείς εκεί είμαστε άνδρες και τις γυναίκες τις πατάμε κάτω“».
Η κα Ιωάννου εξηγεί στο Newsbeast πως ανέκαθεν αποτελούσε συνηθισμένη πρακτική οι βίαιοι εγκληματίες και ιδιαίτερα οι δολοφόνοι να αναζητούν φήμη και αναγνώριση για τις ειδεχθείς πράξεις τους. Όπως εξηγεί η ίδια: «Κάποιοι στο παρελθόν έστελναν γράμματα σε εφημερίδες, άφηναν στοιχεία και έπαιζαν “κλέφτες και αστυνόμους” με τις αρχές. Αυτό που βλέπουμε να αλλάζει και το βλέπουμε και μέσα από αυτή την σοκαριστική υπόθεση είναι πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ο νέος τρόπος να καυχιούνται όσοι διαπράττουν εγκλήματα για να αποκτήσουν μια αίσθηση αυτο-δυναμίας ή αυτο-σημασίας. Το κοινό είναι μεγαλύτερο τώρα και, ίσως, πιο δελεαστικό για όσους διαπράττουν ειδεχθείς πράξεις να καλύψουν προσωπικές ανάγκες αυτο-προώθησης».
Μάλιστα, ο δράστης ήταν αποφασισμένος να αφαιρέσει ανθρώπινες ζωές αφού πάλι σύμφωνα με τις καταθέσεις των αστυνομικών που ενεπλάκησαν στο περιστατικό, από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκαν στην πόρτα του, ο Αιγύπτιος απειλούσε ότι θα απελευθερώσει το γκάζι της φιάλης και θα ανάψει φωτιά προκαλώντας έκρηξη.
«Η έγκληματικότητα έχει γίνει ένα είδος infotainment»
Η εγκληματικότητα που προβάλλεται σε ζωντανό χρόνο μέσα από τα social media έρχεται σε μια στιγμή που την κοινωνία απασχολεί σε μεγάλο βαθμό και το έγκλημα του revenge porn, όπου προσωπικές στιγμές των γυναικών γίνονται κτήμα όλων μέσα από τα social media αλλά και το dark web, διασυρόντας και τραυματίζοντας σε τρομαχτικό βαθμό τα θύματα τους.
Μάλιστα, όπως περιέγραφε πρόσφατα στο Newsbeast και ο δικηγόρος Απόστολος Λύτρας, για τον τρόπου που δρουν όσοι φιλτράρουν την παραβατική τους συμπεριφορά μέσα από το διαδίκτυο στο κομμάτι του revenge porn: «Οι δράστες βρίσκουν μια πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων είτε αυτόνομη είτε ενός κοινωνικού δικτύου και στήνουν ομάδες. Σε αυτές τις ομάδες λέγονται και γράφονται εξωφρενικά πράγματα. Να σας δώσω μερικά παραδείγματα για να καταλάβετε τι φοβερό πραγματικά συμβαίνει. Γράφει ένας από τους χρήστες για παράδειγμα: “Ξέρετε την τάδε από Λαμία;”- ενδεικτικό το παράδειγμα της πόλης- Και δίνουν συγκεκριμένα το ονοματεπώνυμο της γυναίκας. Και απαντάει ο άλλος σε ζωντανό χρόνο: “Aπό Λαμία δεν έχω αυτή, αλλά έχω την άλλη αν ενδιαφέρεσαι”. Η όλη κατάσταση μοιάζει σαν να έχουν δημιουργήσει αρχειοθετημένες κατηγορίες γυναικών με τα ονοματεπώνυμα τους, σαν ένα είδος ψηφιακής βιβλιοθήκης. Είναι φριχτό και άρρωστο. Σας πληροφορώ ότι κάποιο από το υλικό είναι και επί πληρωμή».
Εξηγώντας αυτή τη νέα πτυχή που αποκτούν τα εγκλήματα που έχουν ως θύματά τους γυναίκες και που έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν ως «εργαλείο» τις ψηφιακές πλατφόρμες, η κα Ιωάννου μας λέει τα εξής: «Μέσα στον ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο που μεταφέρεται η αληθινή ζωή και η καθημερινότητα, η εγκληματικότητα έχει γίνει είδος infotainment. Ο διαμοιραστικός χαρακτήρας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παρέχει τη δυνατότητα αποκάλυψης ατόμων που δεν θεωρούν τη συμπεριφορά τους ως μη φυσιολογική.
Άλλωστε, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν να κάνουν με το να μοιράζεσαι τη ζωή σου με άλλους και να τραβάς την προσοχή μέσα από γεγονότα που γεμίζουν την καθημερινότητά μας. Είναι πιθανό ότι αυτό επιχειρούν να κάνουν οι δράστες που μεταδίδουν τον εαυτό τους, με λιγότερη αυτογνωσία από τον μέσο άνθρωπο. Είναι μη φυσιολογικό με την έννοια ότι αυτοί οι άνθρωποι επιδίδονται σε πράξεις που είναι αρκετά φρικτές, αλλά θα εμπλέκονταν σε αυτού του είδους τις πράξεις ούτως ή άλλως».
Η κα Ιωάννου δεν αφήνει απ’έξω και την ευθύνη του θεατή. Όπως προβληματισμένη σημειώνει η ίδια: «Παρά το φρικιαστικό ή παράνομο περιεχόμενο, οι άνθρωποι ελκύονται να παρακολουθήσουν αυτά τα βίντεο για λόγους όπως η έντονη διέγερση, η κοινωνική ικανοποίηση ή η περιέργεια. Είναι επίσης ανησυχητικό το γεγονός ότι οι θεατές μοιράζονται τα βίντεο με άλλους, είτε σε ζωντανή ροή είτε όχι. Με την κοινή χρήση και τη διάδοση του περιεχομένου, ακόμη και με τις καλύτερες προθέσεις, δίνουμε στον δράστη αυτών των πράξεων ακριβώς αυτό που θέλει. Η ζωντανή ροή φαίνεται να είναι ένας τρόπος να δείξουν τη δύναμή τους. Εκτός από τη διατήρηση της ακεραιότητας των θυμάτων, ο περιορισμός της κυκλοφορίας αυτών των βίντεο είναι ζωτικής σημασίας, για να αποτραπεί ένα φρικτό γεγονός που έγινε viral, να επηρεάσει έναν άλλο δράστη να χρησιμοποιήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αντιγράψει αυτήν τη μέθοδο».
Σημειώνεται πως σήμερα, η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών άσκησε συμπληρωτική δίωξη για απόπειρα ανθρωποκτονίας σε βάρος του 34χρονου Αιγύπτιου. Ο δράστης διώκονταν ήδη για 6 αδικήματα και συγκεκριμένα ένα κακούργημα -αυτό της αρπαγής- και πέντε πλημμελήματα, ενώ μέχρι στιγμής τηρεί ιδιαίτερα αρνητική στάση απέναντι στις Αρχές.
