Ακολουθώντας τα βήματα του σασμού, της άγνωστης παράδοσης των Κρητικών που έλκει τις ρίζες του στα χρόνια της ενετοκρατίας υπαγορεύοντας την μεσολάβηση με τη βοήθεια «ειρηνοποιών» σε υποθέσεις ζωοκλοπών, σωματικών βλαβών ακόμη και βεντετών για να μην… μιλήσουν τα όπλα, οδηγηθήκαμε σε ένα νέο θεσμό που έχει πολλά κοινά στοιχεία.

Της Μαρίας Ζαχαροπούλου

Πρόκειται για τον θεσμό της διαμεσολάβησης που τα τελευταία χρόνια μπήκε στη ζωή των Ελλήνων σε μια προσπάθεια να δώσει λύσεις σε υποθέσεις μέσα σε χρόνο εξπρές,  χωρίς αυτές να  φτάσουν στο ακροατήριο. Είναι χαρακτηριστικό πως για να τελεσιδικήσει μια υπόθεση στα δικαστήρια εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο χρειάζονται 1.580 ημέρες  ενώ με την διαμεσολάβηση αρκούν 6 έως 45 ημέρες!

Ο Σπύρος Αντωνέλος διαπιστευμένος διαμεσολαβητής-δικηγόρος πιστεύει πως οι Έλληνες έχουν στο DNA τους μια τέτοια διαδικασία.  «Υπάρχει πλούσια παράδοση», λέει χαρακτηριστικά, κάνοντας λόγο για το σασμό που εφαρμόζεται με επιτυχία στην Κρήτη, από τα χρόνια της ενετοκρατίας, έως και σήμερα.

«Η διαμεσολάβηση ταιριάζει στους Έλληνες για τους οποίους λέμε πως διέπονται από δικομανία. Πρόκειται για μια διαδικασία που απευθύνεται στο δίκαιο άλλα και στη μανία», λέει ο κ. Αντωνέλος, συμπληρώνοντας: «Είναι  μια ανθρώπινη διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα να βρεθούν λύσεις και για το θυμικό, χωρίς παράλληλα να  διαταραχθούν σχέσεις μέσα σε ένα ακροατήριο δικαστηρίου. Άλλωστε όλοι νιώθουν, στο τέλος, πως είναι συνέταιροι στη λύση. Ο στόχος είναι η επίτευξη συμφωνίας».

Τι είναι η διαμεσολάβηση

Η διαμεσολάβηση είναι μια εναλλακτική μέθοδος εξωδικαστικής επίλυσης ιδιωτικών διαφορών, όπου τα δύο μέρη με τη βοήθεια ενός τρίτου, ουδέτερου και αμερόληπτου ατόμου, του διαμεσολαβητή, πετυχαίνουν την επίλυση της διαφοράς τους, καταλήγοντας σε ιδιωτικό συμφωνητικό το οποίο είναι το ίδιο ισχυρό με μια δικαστική απόφαση.

Μια διαδικασία που  διασφαλίζει ταυτόχρονα εχεμύθεια και ταχύτητα.  Εξωδικαστικά μπορούν να επιλυθούν αστικές και εμπορικές διαφορές, όπως για παράδειγμα  οικογενειακές, οροφοκτησίας, εργατικές, υποθέσεις ηθικής βλάβης, αστικής ιατρικής ευθύνης, δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και χρηστών, ακόμη και φαινόμενα bulling.

Στην Ελλάδα η μέθοδος της διαμεσολάβησης ισχύει από το 2010, ωστόσο έχει αρχίσει να εφαρμόζεται μόλις τα τελευταία δυο χρόνια. Όπως εκτιμάται, πανελλαδικά περισσότεροι από 80 διάδικοι σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις έχουν ζητήσει τη βοήθεια διαμεσολαβητή, αποφεύγοντας την χρονοβόρα και κοστοβόρα προσφυγή στα δικαστήρια.  Μάλιστα, υπολογίζεται ότι το κόστος είναι 33% μικρότερο. Η διαμεσολάβηση έχει μπει για τα καλά στη ζωή των δικηγόρων καθώς, όπως λέει ο κ. Αντωνέλος, ο οποίος είναι και εκπαιδευτής διαμεσολαβητών, ένας στους έξι δικηγόρους έχει παρακολουθήσει σχετικά σεμινάρια. Ωστόσο, η διαμεσολάβηση, θέλει ακόμη το χρόνο της για να υιοθετηθεί συστηματικά από τα εμπλεκόμενα μέρη  ανακουφίζοντας το πολύπαθο δικαστικό σύστημα.

«Η σημερινή οικονομική πραγματικότητα δεν επιτρέπει αναβολές. Το οικονομικό μοντέλο μεταβάλλεται, όπως και οι ανάγκες επιβίωσης με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πλέον η πολυτέλεια του χρόνου. Σε πολλές περιπτώσεις η άμεση επίλυση μιας διαφοράς είναι θέμα επιβίωσης», αναφέρει ο Σπύρος Αντωνέλος, φέρνοντας ως παράδειγμα  δυο συνεταίρους που έχουν διαφωνίες. «Δεν μπορούν να περιμένουν μήνες και χρόνια για να λύσουν τη διαφωνία τους στα δικαστήρια. Το πιο πιθανό είναι η εταιρία τους να κλείσει πριν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες. Για το λόγο αυτό χρειάζονται σύντομες και ανθρώπινες λύσεις», λέει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι και  «το ίδιο το κράτος δεν έχει την πολυτέλεια να μην λύνουν τις διαφορές τους οι πολίτες, καθώς αυτό μπλοκάρει τα πάντα με τις περιουσίες τους να μένουν αναξιοποίητες και να χάνονται εργατοώρες στα δικαστήρια με μεγάλο οικονομικό κόστος».

«Καλά νέα σε δύσκολους καιρούς»

«Η διαμεσολάβηση είναι καλά νέα σε δύσκολους καιρούς» καθώς, όπως λέει ο κ. Αντωνέλος, «μπορεί να συμπληρώσει το δικαστικό σύστημα δίνοντας γρήγορες λύσεις για τις 1 εκατομμύριο εκκρεμείς υποθέσεις στα ελληνικά δικαστήρια». Ο χρόνος που χρειάζεται για να διευθετηθεί μια υπόθεση μέσω της διαμεσολάβησης εξαρτάται από τη φύση της, τον αριθμό των εμπλεκομένων και τη διάθεση τους για συνεργασία, αλλά είναι ελάχιστος αν αναλογιστεί κανείς τα χρόνια που μπορεί να ταλαιπωρηθεί στις δικαστικές αίθουσες και τα χρήματα που θα ξοδέψει: «Πρόκειται για μια ευαίσθητη διαδικασία κατά τη διάρκεια της οποίας πρέπει να εντυπωθεί στους εμπλεκόμενους η εμπιστοσύνη σε όλους».

Σε χώρες του εξωτερικού η διαμεσολάβηση εφαρμόζεται εδώ και χρόνια, ενώ παρατηρείται πως η επιτυχία της έχει σχέση με το κόστος και την ταχύτητα της απονομής της δικαιοσύνης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ΗΠΑ,όπου η διαμεσολάβηση  εφαρμόζεται εδώ και 35 χρόνια και το 96,1% των ιδιωτικών αστικών διαφορών επιλύονται με αυτόν τον τρόπο. Άλλωστε, το κόστος της προσφυγής στα δικαστήρια είναι τεράστιο για αυτό και οι πολίτες επιλέγουν άλλο δρόμο.

Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έδειξαν πως τα ποσοστά επιτυχίας της διαμεσολάβησης  αγγίξουν το 80% , ανάλογα με τη χώρα.

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το ποσοστό προσφυγής σε διαμεσολάβηση έφτασε το 28% το 2014, στις εμπορικές διαφορές το 45%, ενώ για διαφορές κάτω των 5.000 ευρώ το 70%. Στην Ελβετία, το 70% των αστικών διαφορών επιλύονται με διαμεσολάβηση.