Ο σκοτσέζος γιατρός που τόσο αγάπησε τα γράμματα έβαλε σκοπό να μεταμορφώσει τον κόσμο του αστυνομικού μυθιστορήματος, χαρίζοντας στην ανθρωπότητα τον γνωστότερο, ευφυέστερο και πιο δαιμόνιο αστυνομικό ντετέκτιβ όλων των εποχών.

Οι περιπέτειες του σχεδόν ψυχαναγκαστικού και αναντίρρητα αντικοινωνικού επιθεωρητή άφησαν γερή παρακαταθήκη στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας, καθώς η πένα του σερ Ντόιλ καινοτόμησε λογοτεχνικά και πρωτοπόρησε σε όρους μυστηριακής πλοκής.

Αν και είναι άδικο να τον θυμάται η οικουμένη από τον λαμπρό του ντετέκτιβ, καθώς ο σκοτσέζος συγγραφέας και πολυγραφότατος υπήρξε και σημαντικός σε ένα σωρό λογοτεχνικά είδη. Έγραψε επιστημονική φαντασία, ιστορικά μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, ρομαντικά διηγήματα, ποίηση αλλά και αληθινές ιστορίες. Αν και στο συγγραφικό πάνθεο θα τον ανέβαζε ο αχτύπητος ερευνητής Σέρλοκ Χολμς, μετατρέποντάς τον στον διασημότερο γραφιά αστυνομικών μυθιστορημάτων όλων των εποχών.

Ο ίδιος ο γιατρός στην προσωπική του ζωή, προφανώς επηρεασμένος από τον ανεπανάληπτο ήρωά του, βομβάρδιζε τους αστυνομικούς του τοπικού τμήματός του με στοιχεία για περιβόητες υποθέσεις που συγκλόνιζαν τη βρετανική κοινωνία, κατονομάζοντας συχνά πιθανούς υπόπτους!

Ο ήρωας που σκάρωσε ο σερ Ντόιλ έχει ήδη συναρπάσει εκατομμύρια ανθρώπους με τις περισσότερες από 60 περιπέτειές του, ανοίγοντας έτσι διάπλατα τις πόρτες προς το ιδιαίτερο είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας…

Πρώτα χρόνια

Ο Άρθουρ Ιγκνάτιους Κόναν Ντόιλ γεννιέται στις 22 Μαΐου 1859 στο Εδιμβούργο ως το τρίτο από τα δέκα παιδιά μιας αξιοσέβαστης και αυστηρών αρχών ιρλανδο-σκοτσέζικης οικογένειας της πόλης. Παρά το γεγονός όμως ότι η φαμίλια απολάμβανε κύρος στην τοπική κοινωνία, ο αλκοολισμός του σκιτσογράφου πατέρα σκόρπισε την οικογένεια στους τέσσερις ανέμους, όπως και την περιουσία φυσικά, και έπειτα από έναν σύντομο χωρισμό μερικών ετών, οι γονείς ξανασμίγουν αποφασίζοντας να δώσουν μια τελευταία ευκαιρία στον ταλαίπωρο γάμο τους.

Η μητέρα του ήταν μια μορφωμένη γυναίκα που διάβαζε συνεχώς και απολάμβανε να εξιστορεί στα παιδιά της εξωπραγματικές ιστορίες, και στον Άρθουρ τουλάχιστον οι διηγήσεις της στιγμάτισαν τον παιδικό ψυχισμό του και έδωσαν τροφή στη φαντασία του. Όπως ανακάλεσε αργότερα στη βιογραφία του ο συγγραφέας: «Στα πρώτα χρόνια μου, όσο μπορώ να θυμηθώ, οι ολοζώντανες ιστορίες που μου διηγούνταν ξεχωρίζουν τόσο καθαρά που συσκοτίζουν τα πραγματικά γεγονότα της ζωής μου».

Σε ηλικία 9 ετών, ο Άρθουρ αποχαιρετά με δάκρυα στα μάτια τους γονείς του, καθώς στάλθηκε εσώκλειστος σε καλό ιδιωτικό και ιησουητικό σχολείο της Αγγλίας, ευγενική προσφορά των πλούσιων θείων του (1868). Τα χρόνια του εκεί ήταν σωστό μαρτύριο για τον ίδιο, καθώς έπεφτε συχνά θύμα κακοποίησης όχι μόνο από τα μεγαλύτερα παιδιά, αλλά και από το αυστηρό σύστημα σωματικής τιμωρίας της σχολής.

Ο μικρός Άρθουρ βρίσκει παρηγοριά στα βιβλία, ακολουθώντας το παράδειγμα της μητέρας του, και συνηθίζει να απαγγέλει παραμύθια και ποιήματα στους συμμαθητές του…

Ιατρικές σπουδές και καριέρα

Όταν αποφοίτησε από το ιησουητικό σχολείο το 1876, όλοι στην οικογένειά του θεώρησαν φυσικότατα πως θα ακολουθούσε την κλίση της φαμίλιας στην τέχνη και θα σπούδαζε καλές τέχνες, διαιωνίζοντας έτσι τη μακρά παράδοση των Ντόιλ στη ζωγραφική και τη σκιτσογραφία. Εκείνος όμως τους άφησε όλους άναυδους όταν γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, αν και η μοίρα ήξερε τι έκανε. Γιατί στη σχολή θα γνώριζε τον μέντορά του, τον καθηγητή ιατρικής Joseph Bell, η ξακουστή παρατηρητικότητα του οποίου θα ενέπνεε αργότερα τον Ντόιλ να σκαρφιστεί τον διάσημο ντετέκτιβ του (κατά τους ισχυρισμούς του πάντα)!

Στο ίδιο πανεπιστήμιο, οι ευτυχείς περιστάσεις θα φέρουν κοντά τον επίδοξο γιατρό με τους κατοπινούς κορυφαίους συγγραφείς της Σκοτίας, Τζέιμς Μάθιου Μπάρι («Πίτερ Παν») και Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον («Δόκτορ Τζέκιλ και Κύριος Χάιντ»)! Επηρεασμένος από τις λογοτεχνικές του παρέες, ο Ντόιλ θα αποπειραθεί να γράψει το πρώτο του διήγημα στα φοιτητικά του χρόνια και σύντομα οι μικρές ιστορίες του θα βρουν τον δρόμο της έκδοσης σε λογοτεχνικές επιθεωρήσεις της Αγγλίας.

Στον τρίτο χρόνο των σπουδών του, ο Ντόιλ έπιασε δουλειά σε φαλαινοθηρικό ως γιατρός και όργωσε τον Αρκτικό Κύκλο, με το δύσκολο ταξίδι να ξυπνά μέσα του την αίσθηση της περιπέτειας και να αποδίδει άλλη μια ιστορία, τον «Καπετάνιο του Πολικού Αστέρα».

Το 1880 επέστρεψε στα πανεπιστημιακά έδρανα, απέρριψε τον χριστιανισμό και επιδόθηκε με σφοδρότητα στον πνευματισμό, μια πνευματική αναζήτηση που θα τον συνόδευε πια για το υπόλοιπο της ζωής του. Το σύστημα πίστης που ονόμαζε «ψυχική θρησκεία» θα απαθανατιζόταν σε σωρεία γραπτών του και ο ίδιος θα επιδιδόταν αργότερα σε μια ευρύτερη προσπάθεια να το εξαπλώσει στα μήκη και τα πλάτη της γης. Μέχρι να πάρει το πτυχίο του στην Ιατρική το 1881, ο Ντόιλ είχε αποκηρύξει επισήμως τη ρωμαιοκαθολική πίστη.

Η πρώτη του δουλειά ως γιατρός πήρε τη μορφή στρατιωτικού ιατρού πάνω στο ατμόπλοιο «Mayumba», που ταξίδευε από το Λίβερπουλ στην Αφρική. Αφού πέρασε και από κει, εγκαταστάθηκε στο Πλίμουθ της Αγγλίας και όταν σώθηκαν τα χρήματα που είχε αποταμιεύσει, μετακόμισε στο Πόρτσμουθ και άνοιξε το πρώτο του ιατρείο. Τα επόμενα χρόνια θα τα περάσει προσπαθώντας να πιάσει την καλή ως γιατρός στην τοπική κοινωνία και ήταν στις ατέλειωτες ώρες που περνούσε μόνος στο ιατρείο που θα ξεδιπλωνόταν η λογοτεχνική του φαντασία! Περιμένοντας μάταια για πελάτες, αποφάσισε κάποια στιγμή να παρατήσει την ιατρική καριέρα για να αφιερωθεί ολόψυχα τόσο στη λογοτεχνία όσο και τον αποκρυφισμό…

Προσωπική ζωή

Το 1885, προσπαθώντας πια να τα καθιερωθεί ως συγγραφέας, ο Ντόιλ παντρεύτηκε την πρώτη του σύζυγο, τη Louisa Hawkins. Ο γάμος απέδωσε δύο παιδιά, μια κόρη και έναν γιο, αν και το 1893 η Louisa διαγνώστηκε με φυματίωση.

Με τη σύζυγο σχεδόν κατάκοιτη, ο Ντόιλ ερωτεύτηκε μια αρκετά νεότερή του γυναίκα, την Jean Leckie.

Η Louisa πέθανε τελικά στα χέρια του συγγραφέα το 1906 και την επόμενη ακριβώς χρονιά εκείνος παντρεύτηκε τον κρυφό δεσμό του, με τη γαμήλια ένωση να αποδίδει άλλα τρία παιδιά, δυο γιους και μια κόρη…

Λογοτεχνική καριέρα

Το 1886, ο φρεσκοπαντρεμένος και επίδοξος ακόμα συγγραφέας Ντόιλ άρχισε να δουλεύει ένα νέο μυθιστόρημα μυστηρίου, το «A Tangled Skein». Την επόμενη χρονιά, το 1887, το πόνημα μετονομάστηκε σε «Σπουδή στο Κόκκινο» και βρήκε τελικά τον δρόμο της έκδοσης, συστήνοντας στο βρετανικό κοινό τον χαρακτήρα του Σέρλοκ Χολμς και του δαιμόνιου βοηθού του Γουότσον. Ήταν το έργο που θα καθιέρωνε στα λογοτεχνικά πράγματα τον Ντόιλ!

Αυτή έμελλε να είναι η πρώτη από τις 60 ιστορίες που θα έγραφε ο Ντόιλ γύρω από τις αστυνομικές περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς στο διάβα της λογοτεχνικής του πορείας. Επίσης την ίδια χρονιά, ο Ντόιλ απέστειλε δύο επιστολές για τη μεταστροφή του στον πνευματισμό στην εβδομαδιαία επιθεώρηση «Light». Ο συγγραφέας συνέχισε να δραστηριοποιείται συγγραφικά στον αποκρυφισμό μεταξύ 1887-1916, με τα τρία πονήματα που απέδωσε για τις πνευματιστικές του αναζητήσεις να θεωρούνται εν πολλοίς αυτοβιογραφικά (όπως «Οι Επιστολές του Σταρκ Μανρό» του 1895 και «Το Ντουέτο» του 1899).

Απολαμβάνοντας πια τη φήμη του καθιερωμένου συγγραφέα, ο Ντόιλ αποσύρθηκε εντελώς από την εξάσκηση του ιατρικού λειτουργήματος (στο οποίο κατέφευγε συχνά-πυκνά όταν συναντούσε οικονομικές δυσκολίες). Την εποχή αυτή ξεκίνησε και τη μακρά εμπλοκή του με το ιστορικό μυθιστόρημα, όπως «Η Μεγάλη Σκιά» του 1892 για τους ναπολεόντειους πολέμους αλλά και το γνωστότερο ιστορικό έργο του, το «Ρόντνι Στόουν» του 1896.

Ο πολυγραφότατος συγγραφέας έγραψε μεταξύ δεκαετίας 1890 και αρχές του νέου αιώνα τις τέσσερις από τις γνωστότερες ιστορίες του Σέρλοκ Χολμς: «Το Σήμα των Τεσσάρων» το 1890, «Οι Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς» το 1892, «Οι Αναμνήσεις του Σέρλοκ Χολμς» το 1894 και «Το Σκυλί των Μπάσκερβιλ» το 1901.

Το 1894 προσπάθησε μάλιστα να σκοτώσει τον αχτύπητο αστυνομικό επιθεωρητή του ώστε να επικεντρωθεί στον πνευματισμό, αν και η αντίδραση του κοινού του ήταν λυσσαλέα! Γι’ αυτό και στο « Σκυλί των Μπάσκερβιλ» ο Χολμς επανεισάγεται ως πνεύμα, ενώ από την επόμενη ιστορία του, την «Επιστροφή του Σέρλοκ Χολμς», ο επικερδής ήρωας ζει και πάλι κανονικά ανάμεσά μας.

Με τις εισπράξεις από τις πωλήσεις του Σέρλοκ, ο Ντόιλ χρηματοδότησε ουκ ολίγες ιεραποστολικές αποστολές για την εξάπλωση της αποκρυφιστικής θρησκείας του, την ίδια ώρα που προσπάθησε να εξαπλώσει τη λατρεία της και μέσω μιας σειράς γραπτών έργων, από το 1918-1926.

Το 1928, οι τελευταίες δώδεκα περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς κυκλοφόρησαν σε χωριστό τόμο που θα έμενε γνωστός ως «Το Σημειωματάριο του Σέρλοκ Χολμς»…

Τελευταία χρόνια



Στην πλούσια ζωή του, ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ συναναστράφηκε με τους σπουδαιότερους λογοτέχνες και επιστήμονες της εποχής του, συμμετείχε ενεργά σε κάθε συνταρακτικό γεγονός εντός και εκτός Αγγλίας, τολμώντας πάντα να εκδηλώνει τις απόψεις του υπέρ του δικαίου. Χαρακτηριστική έχει μείνει εδώ η δήλωσή του για την πολύκροτη υπόθεση Σάκο και Βαντσέτι: «Παρατηρώντας τα γεγονότα, είναι αδύνατον να μη συνειδητοποιήσεις ότι οι δύο Ιταλοί δεν εκτελέστηκαν ως δολοφόνοι, αλλά ως αναρχικοί».

Το ίδιο αξιομνημόνευτες ήταν και οι σχέσεις του με τον Μπάρι και τον Στίβενσον, τον Κίπλινγκ, αλλά και τον Όσκαρ Ουάιλντ που του έμεινε πραγματικά αξέχαστος. Άνθρωπος εφευρετικός, παρατηρητικός, ακάματος ταξιδευτής και συγγραφέας, μας άφησε μια λογοτεχνική παρακαταθήκη εξαιρετικά πλούσια και πολυσύνθετη.

Από τις προσωπικές του περιπέτειες αξίζει σαφώς να αναφερθεί η εμπλοκή του στον Πρώτο Πόλεμο των Μπόερς στη Νότια Αφρική. Όντας ήδη 41 ετών και υπέρβαρος, ανακοίνωσε στην οικογένειά του ότι θα παρουσιαστεί ως εθελοντής! Ο στόχος του ήταν να αποκτήσει πολεμική εμπειρία, μιας και ενώ είχε γράψει για πολλές μάχες δεν είχε συμμετάσχει σε καμία. Χωρίς να γνωρίζει τι επιφύλασσε ο νέος αιώνας, πίστευε ότι ήταν η μοναδική και τελευταία ευκαιρία του να παίξει τον ρόλο του στρατιώτη (πράγμα που φυσικά δεν ίσχυε, αφού μετά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα η ανθρωπότητα θα στιγματιζόταν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο επίσης συμμετείχε, κυρίως ως παρατηρητής).

Η επιθυμία του να στρατολογηθεί δεν έγινε φυσικά δεκτή, αν και ο Ντόιλ δεν το έβαλε κάτω. Έχοντας το σαράκι της περιπέτειας αλλά και τυφλή εμπιστοσύνη στη χώρα του, εκμεταλλεύτηκε την ιατρική του ιδιότητα και εντάχθηκε τελικά στην πολεμική αποστολή, φεύγοντας για τη Νότια Αφρική τον Φεβρουάριο του 1900.

Ο «Μεγάλος Πόλεμος των Μπόερ» εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 1900 και αποτελεί ένα αριστούργημα πολεμικής λογοτεχνίας, περιλαμβάνοντας τα ευφυέστατα σχόλια του Ντόιλ για την οργάνωση του πολέμου. Κι αυτό γιατί ο Κόναν Ντόιλ, πέρα από την αγάπη του για τα ταξίδια, τον αθλητισμό αλλά και τις καινοτομίες του (του πιστώνεται η καθιέρωση του σκι στην Ελβετία!), κατέθεσε σπουδαίες προτάσεις για την οργάνωση του πολέμου και τα συστήματά του, όπως οι σωσίβιες λέμβοι.

Η υγεία του πια δεν ήταν σε καλή κατάσταση, αν και ο ίδιος αγνοώντας παντελώς τις υποδείξεις των συναδέλφων του γιατρών επιδόθηκε το φθινόπωρο του 1929 σε άλλο ένα πνευματιστικό ταξίδι στην Ολλανδία. Στην Αγγλία επέστρεψε κατάκοιτος, καθώς οι αφόρητοι πόνοι στο στήθος δεν του επέτρεπαν ούτε να σηκωθεί.

Κλινήρης θα περάσει τις τελευταίες του μέρες και θα σηκωθεί μόλις μία φορά από το κρεβάτι του, τη φορά που θα βγει στον κήπο της εξοχικής της οικίας, όπου και θα τον βρουν στις 7 Ιουλίου 1930 οι οικείοι του με το ένα χέρι στην καρδιά και ένα λουλούδι στο άλλο…

Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr