Ο πρωτεργάτης του κινεζικού σινεμά Ζανγκ Γιμού

Ο σημαντικότερος σκηνοθέτης που ξεπήδησε από την κινεζική ηπειρωτική χώρα στη σύγχρονη εποχή έμελλε να γίνει γνωστός στη δεκαετία του ’90, όταν οι «φαρμακερές» ταινίες του αποζητούσαν λες να ανατρέψουν τη συγκεντρωτική εξουσία της κομμουνιστικής διακυβέρνησης της χώρας του. Δεν είναι εξάλλου καθόλου τυχαίο ότι τα πρώτα αυτά φιλμ του μεγάλου Ζανγκ Γιμού απαγορεύτηκαν στη γενέτειρά του, αποκτώντας μια δεύτερη ζωή -και πιστό κινηματογραφόφιλο κοινό φυσικά- στη Δύση. Προοδευτικά, ο Γιμού θα γινόταν πιο προσεκτικός με την κινεζική λογοκρισία όσο μεγάλωνε, χάνοντας έτσι οι ταινίες του την καταγγελτική τους ρώμη. Παρόλα αυτά, καθώς οι τεχνικές του δεξιότητες και οι ικανότητες αφήγησης αυξάνονταν, ό,τι έχανε σε επίπεδο διαμαρτυρίας το αντιστάθμιζε με τις υπέροχες σκηνές που μας χάρισε στα κατοπινά του φιλμ, όπως το μνημειώδες «Hero» του 2002, που τον έστειλε στην παγκόσμια φήμη. Τα ιστορικά έπη με τις οπτικά άρτιες σκηνές πολεμικών τεχνών τον κάνουν έναν από τους σημαντικότερους ανανεωτές των ταινιών δράσης… Πρώτα δύσκολα χρόνια Ο Ζανγκ Γιμού γεννιέται στις 14 Νοεμβρίου 1950 σε επαρχία της Κίνας λίγο μετά την ανατροπή της εθνικιστικής κυβέρνησης και την ανάληψη της εξουσίας από τα κομμουνιστικά στρατεύματα του Μάο Τσε Τουνγκ. Το γεγονός ότι ο δερματολόγος πατέρας του υπηρετούσε ως αξιωματικός στον εθνικιστικό στρατό θα έβαζε σε μεγάλες περιπέτειες την οικογένεια, αναγκάζοντας συγγενείς να εγκαταλείψουν άρον-άρον την ενδοχώρα για να γλιτώσουν από τους «κόκκινους» διωγμούς του Μάο. Η μοίρα της φαμίλιας θα έπαιρνε ακόμα πιο άσχημη τροπή στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, καθώς όλοι τους ήταν ύποπτοι στα μάτια του καθεστώτος του Μάο. Έτσι, με το που τελειώνει το σχολείο, ο Γιμού στέλνεται να δουλέψει στα χωράφια, ενώ αργότερα μεταφέρεται ως εργάτης σε εργοστάσιο νηματουργίας. Μαγεμένος από τον κινηματογράφο, ακόμα και στα προπαγανδιστικά φιλμ που ενέκρινε αποκλειστικά το καθεστώς και ήταν η μόνη πηγή ψυχαγωγίας για τον λαό, ο Γιμού καταφέρνει να βάλει στο χέρι μια φωτογραφική μηχανή, πουλώντας το αίμα του! Με τους σκληρούς περιορισμούς της Πολιτιστικής Επανάστασης να χαλαρώνουν σταδιακά μετά τον θάνατο του «Τιμονιέρη» το 1976, ο Γιμού κάνει αίτηση στην Ακαδημία Κινηματογράφου του Πεκίνου, έχοντας ήδη μετρήσει 10 χρόνια ζωής σε φάρμες και εργοστάσια. Παρά το γεγονός ότι ήταν 27 ετών και είχε υπερβεί την ηλικία εισαγωγής στη σχολή, ήταν τέτοιο το ταλέντο του που αναγκάζει τους ιθύνοντες να κάνουν μια εξαίρεση: ο Γιμού τους δείχνει τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει και αυτό είναι αρκετό! Στη σχολή, απ’ όπου αποφοιτεί το 1982, γίνεται μέλος της λεγόμενης Πέμπτης Γενιάς των σπουδαστών, μοιραζόμενος με τους άλλους νεαρούς κινηματογραφιστές τον σκεπτικισμό για την ανεξέλεγκτη δύναμη του απολυταρχικού καθεστώτος της χώρας… Πρώτα κινηματογραφικά βήματα Ο Γιμού ξεκίνησε την καριέρα του ως οπερατέρ. Ανάμεσα σε άλλα φιλμ, δουλεύει δίπλα στον σπουδαίο κινέζο σκηνοθέτη Τσεν Κάιγκε, στην ταινία «Κίτρινη Γη» (1984), το φιλμ που εισήγαγε τον σύγχρονο κινεζικό κινηματογράφο στα κοινά της Δύσης. Η κληρονομιά του Κάιγκε θα χαρακτηρίσει την καριέρα του Γιμού ως σκηνοθέτη: τα φιλμ του είναι κυρίως γνωστά για την οπτική τους αρτιότητα και την έντονη χρωματική τους παλέτα, με τον νεαρό σκηνοθέτη να περιδιαβαίνει την αχανή χώρα για να ανακαλύπτει συνεχώς ενδιαφέροντα σημεία για γύρισμα. Το 1987, ο Γιμού εμφανίζεται ως ηθοποιός (ταυτόχρονα με τη δουλειά του ως οπερατέρ) στην ταινία «Old Well», ένα βουκολικό δράμα που τον φέρνει πίσω στη γενέτειρά του έπειτα από πολλά χρόνια. Ταυτοχρόνως, βλέπει ευρωπαϊκό κινηματογράφο και διαβάζει ό,τι πέσει στα χέρια του. Κι έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, αφού ανακαλύπτει την περίφημη σήμερα ηθοποιό Γκονγκ Λι, που ήταν τότε μια 21χρονη σπουδάστρια δραματικής σχολής, την κάνει πρωταγωνίστρια στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο: το «Red Sorghum» του 1987. Η Γκονγκ Λι θα γίνει η πρωταγωνίστριά του σε όλη αυτή την πρώτη σκηνοθετική του περίοδο με τα ιστορικά δράματα της φεουδαρχικής εποχής, αλλά και σύντροφός του. Επόμενες ταινίες είναι το «Ju Dou» (1990), το «Raise the Red Lantern» (1991) και το «The Story of Qiu Ju», πάντα με την Γκονγκ Λι, όπου βάζει στο στόχαστρο τις ανισότητες αριστοκρατίας και χωρικών καταγγέλοντας το φεουδαρχικό καθεστώς. Στις πρώτες αυτές ταινίες του, μόνο με το «To Live» (1994) ασχολείται ευθέως με την κατάσταση της σύγχρονης Κίνας, κάτι που κάνει βέβαια τις Αρχές να αναγνωρίσουν την αντικομμουνιστική ρητορεία του, τις φεμινιστικές του θεματικές και να απαγορεύσουν τόσο αυτό το φιλμ, όσο και όλα τα προηγούμενα! Παρά τις περιπέτειες στη χώρα του, οι ταινίες του τυγχάνουν θερμής υποδοχής στη Δύση, με τα ευρωπαϊκά κοινά και τους κριτικούς να μην μπορούν να του αντισταθούν: το «Red Sorghum» αποσπά το 1987 τη Χρυσή Άρκτο στην Μπερλινάλε του Βερολίνου, εγκαινιάζοντας τη μακρά παράδοση των βραβείων και υποψηφιοτήτων που θα κέρδιζε ο μεγάλος σκηνοθέτης. Στην επόμενη ταινία του, το γκαγκστερικό «Shanghai Triad», η Γκονγκ Λι διαλύει τη σχέση με τον Γιμού και παντρεύεται επιχειρηματία από τη Σιγκαπούρη. Το γεγονός θα διαλύσει συναισθηματικά τον σκηνοθέτη και θα ανακόψει την καριέρα του για αρκετά χρόνια. Μοναδικές σημαντικές στιγμές της περιόδου αυτής είναι το οπερετικό πείραμα που έκανε να μεταφέρει την όπερα του Giacomo Puccini «Turandot» στην πραγματική κινεζική τοποθεσία της, αλλά και την κωμωδία «Keep Cool». Ο Γιμού θα επιστρέψει ωστόσο στη διεθνή σκηνή το 1999 με το «Not One Less», για τις ανάγκες της οποίας χρησιμοποιεί αποκλειστικά ερασιτέχνες ηθοποιούς! Η ταινία αποσπά Χρυσό Λέοντα στη Μόστρα της Βενετίας την ίδια χρονιά, εγκαθιδρύοντας τον σκηνοθέτη της ως το μεγάλο όνομα του κινεζικού σινεμά! Κάτι που θα συνεχιστεί φυσικά και με τα επόμενα φιλμ του, το ερωτικό «The Road Home» (2000) και την κωμωδία «Happy Times» (2001). Στο «The Road Home» συστήνει μάλιστα στο παγκόσμιο κοινό τη νέα του ανακάλυψη, την άλλη περίφημη κινέζα ηθοποιό Ζανγκ Ζιγί, που θα γινόταν παγκοσμίως γνωστή με το «Τίγρης και Δράκος» του Ανγκ Λι. Τα έπη του Ζανγκ Γιμού Ήταν το 2002 όταν ο Ζανγκ Γιμού θα έκανε την ταινία που θα δημιουργούσε μια κατηγορία από μόνη της! Μιλάμε φυσικά για το υπερθέαμα των πολεμικών τεχνών «Hero», με τη Ζανγκ Ζιγί και τον Τζετ Λι στο πρωταγωνιστικό δίδυμο, που έμελλε να γίνει η ταινία που έκοψε τα περισσότερα εισιτήρια σε ολόκληρη την ιστορία του κινεζικού box-office! Η στροφή στην καριέρα του ακολουθήθηκε βεβαίως από δηκτικές κριτικές, παρά το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης της ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας! Σειρά είχε κατόπιν το επίσης κλασικό στο είδος του «Ιπτάμενα Στιλέτα» (House of Flying Daggers – 2004), που δεν χρειάζεται φυσικά περισσότερες συστάσεις! Ο Γιμού είχε πλέον τον κόσμο στα πόδια του και οι προτάσεις για να σκηνοθετήσει ταινίες στο εξωτερικό έπεφταν βροχή. Ο ίδιος ωστόσο αρνιόταν να εγκαταλείψει την Κίνα και έλεγε ευγενικά «όχι» σε κάθε πρόταση συνεργασίας που θα τον κρατούσε μακριά από τη χώρα του για καιρό. Το 2005 σκηνοθέτησε το «Riding Alone for Thousands of Miles» και το 2006 επέστρεψε στην επικράτεια του blockbuster με το «Curse of the Golden Flower», το οποίο έφερε και πάλι μαζί επαγγελματικά τον περίφημο σκηνοθέτη και την Γκονγκ Λι έπειτα από μία και πλέον δεκαετία… Ο Γιμού σκηνοθέτησε κατόπιν μια σειρά από βιντεάκια τουριστικού ενδιαφέροντος, ένα εκ των οποίων περιλήφθηκε στην πετυχημένη υποψηφιότητα του Πεκίνου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008! Ο ίδιος σκηνοθέτησε φυσικά τόσο την τελετή έναρξης όσο και λήξης των Ολυμπιακών του Πεκίνου. Ταυτοχρόνως, στράφηκε στην πολυαγαπημένη του όπερα, σκηνοθετώντας πλήθος παραστάσεων, πολλές από τις οποίες βγήκαν και εκτός συνόρων, ενώ σημαντική δουλειά κάνει πλέον και στο κινεζικό θέατρο… Στην κινηματογραφία επέστρεψε το 2009 με το εκκεντρικό κωμικό φιλμ «A Woman, A Gun and a Noodle Shop», ενώ το 2010 χάρισε στο σινεφίλ κοινό το «Under the Hawthorn Tree» (2010), που σηματοδοτεί και την επιστροφή του στα ρομαντικά δράματα της νιότης του. Το 2011 τον βρίσκει και πάλι πίσω από την κάμερα, αυτή τη φορά στο «The Flowers of War», με τον Κρίστιαλ Μπέιλ στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το αστρονομικό -για τα κινεζικά δεδομένα- budget του φιλμ των 94 εκατ. δολαρίων κατάφερε να επισκιάσει και το «Hero» ως το ακριβότερο κινεζικό φιλμ που έγινε ποτέ. Ταυτοχρόνως όμως, η ταινία έκανε ρεκόρ εισπράξεων στην Κίνα εκείνη τη χρονιά και απέσπασε υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα στην κατηγορία Ξενόγλωσσης Ταινίας… Το 2010 ο Γιμού έλαβε τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Yale! Πρόσφατα ο σκηνοθέτης μπήκε σε περιπέτειες, καθώς με τα τρία παιδιά που έχει με τη σύζυγό του Chen Ting παραβίασε την αυστηρή πολιτική του ενός παιδιού που έχει υιοθετήσει η Κίνα! Αναφορές μάλιστα τον θέλουν να είναι πατέρας 7 παιδιών με 4 διαφορετικές γυναίκες, αν και ο ίδιος παραδέχθηκε πολύ πρόσφατα τα τρία του παιδιά και πλήρωσε τσουχτερότατο πρόστιμο… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr