Ο αδυσώπητος νταής του ελληνικού σινεμά που επανέλαβε τον ρόλο του κακού σε 85 ταινίες

Μπορεί κινηματογραφικά να ήταν σκληρός, αδίστακτος, μοχθηρός και εξόχως απεχθής, ο Στέφανος Στρατηγός ήταν στην πραγματικότητα ένας από τους πιο αγαπητούς συνεργάτες του ελληνικού κινηματογράφου, ένας εύκολος άνθρωπος που όλοι ήθελαν να δουλεύουν μαζί του. Και βέβαια ένας από τους καλύτερους καρατερίστες της μεγάλης οθόνης, τον οποίο τυποποίησε ο εμπορικός κινηματογράφος σε ρόλους κακού, στραβού και ανάποδου. Η κινηματογραφική ιστορία τον έχει ήδη απαθανατίσει ως έναν από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της χρυσής εποχής της εγχώριας κινηματογραφίας, κάτι που θα προσυπέγραφαν χωρίς δεύτερη σκέψη και οι κινηματογραφόφιλοι, οι οποίοι τον λάτρεψαν ως σκοτεινό μούτρο στα δράματα «Κάθε λιμάνι και καημός», «Το κάθαρμα», «Έγκλημα στο Κολωνάκι», «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» κ.λπ. Δραστήριος και παραγωγικότατος, ο Στρατηγός εμφανίστηκε σε καμιά 85αριά ταινίες και αμέτρητες θεατρικές παραστάσεις, καθώς πέρα από μοιραίος, ήταν και ωραίος. Το γυναικείο φύλο κάτι ήξερε από αυτό. Στο περιβόητο δράμα εξάλλου «Κατηγορώ την κοινωνία» του 1966, ο Στρατηγός παίζει πλάι στις δύο γυναίκες της ζωής του! Την τότε σύζυγό του Γκέλυ Μαυροπούλου, κόρη του αρχοντάνθρωπου Άγγελου Μαυρόπουλου, και τη μετέπειτα γυναίκα του, Μαρί Πανταζή, η οποία ήταν ήδη έγκυος στο παιδί του… Όσο για τον ίδιο τον Στέφανο, ήταν λες γεννημένος ηθοποιός. Ηθοποιοί ήταν οι γονείς του, ηθοποιοί και τα αδέρφια του, προοιωνίζοντας μια υποκριτική καριέρα που έμοιαζε αναπόδραστη για το πιτσιρίκι που μεγάλωσε κάτω και πάνω στη σκηνή, μέσα και έξω από τα θεατρικά μπουλούκια που όργωναν την επαρχία. Οι περιπλανώμενοι ηθοποιοί γονείς του δεν θα μπορούσαν φυσικά να περιμένουν την ανεπανάληπτη καριέρα που θα έκανε ο υιός Στρατηγός…

Πρώτα χρόνια

Ο Στέφανος Στρατηγός γεννιέται στην Αθήνα το 1923 μέσα σε θεατρική οικογένεια. Οι γονείς του, Βασίλης και Αμαλία, είχαν τον δικό του περιπλανώμενο θίασο και η φαμίλια ήταν συνεχώς στον δρόμο. Έτσι μεγάλωσαν ο Στέφανος, η Αλέκα, η Στέλλα και η Ρένα, τους περιστοίχιζαν ηθοποιοί και έπαιζαν πίσω από τις προχειροστημένες κουίντες. Τα παιδιά δεν θα αργούσαν φυσικά να ανέβουν στη σκηνή, πλάι στον μπαμπά και τη μαμά, όπου και ανδρώνεται θεατρικά ο Στέφανος ήδη από την εποχή που πρωτοκατάλαβε τον εαυτό του. Στα εφτά του έπαιζε, ας πούμε, στη «Γενοβέφα». Οι παραστάσεις γνωρίζουν φυσικά ευτράπελα, μιας και τα παιδιά δεν παύει να είναι παιδιά. Σε ένα τέτοιο περιστατικό, το οποίο διηγήθηκε χρόνια μετά η Αλέκα Στρατηγού, η ίδια και ο Στέφανος αποκοιμήθηκαν αποκαμωμένα πάνω στη σκηνή σε άλλον έναν μακρόσυρτο μονόλογο του πατέρα τους, στην παράσταση «Ο κουρσάρος», και όταν εκείνος το πήρε χαμπάρι, άρχισε να βροντοφωνάζει τα λόγια του μπας και τα ξυπνήσει και παίξουν τον δικό τους ρόλο. «Άστραψαν οι ουρανοί!», επαναλάμβανε μηχανικά ο δόλιος πατέρας, για να εισπράξει κάποια στιγμή την αφελή απάντηση των παιδιών που ξύπνησαν τελικά και κατέστρεψαν τη σκηνή: «Τι έγινε, μπαμπά, έπεσε κεραυνός;»! Έτσι έγινε ηθοποιός ο Στέφανος, πολύ πριν αποφασίσει να πάρει στα σοβαρά την τέχνη του και βρεθεί να σπουδάζει υποκριτική στην περίφημη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου (Βασιλικό Θέατρο τότε). Μόνο η Ρένα θα εγκατέλειπε τελικά την υποκριτική, καθώς όλα τα υπόλοιπα αδέλφια Στρατηγού θα γίνονταν ηθοποιοί. Μέχρι τότε βέβαια είχε παίξει θέατρο ακόμα και στην Κατοχή, παραμένοντας πάντα στο οικογενειακό μπουλούκι, που τώρα είχε βρει λιμάνι στην Καλαμάτα. Εκεί θα οργανωθεί ως πατριώτης και στην αντιστασιακή ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων), συμμετέχοντας ενεργά στο κίνημα των νέων κατά του φασισμού και της κατακτητικής μπότας. Την πατρική θεατρική κομπανία θα την εγκαταλείψει μόνο το 1947, γιατί του έκαναν μια πρόταση που δεν μπορούσε να αρνηθεί: να παίξει δίπλα στον Βασίλη Λογοθετίδη και τον δικό του θίασο! Παρά το νεαρό της ηλικίας του όμως, το φιντάνι είχε μέχρι τότε χρόνια και χρόνια θεατρικής πείρας στις πλάτες του, έχοντας παίξει από επιθεώρηση, κωμωδία και φάρσα μέχρι οπερέτα και δράμα…

Ο Στρατηγός γίνεται επαγγελματίας

Δίπλα στον μεγάλο Λογοθετίδη θα τριφτεί υποκριτικά ο νεαρός Στέφανος, συμμετέχοντας στις ανεπανάληπτες εμπορικές και καλλιτεχνικές επιτυχίες του θιάσου του. Το ντεμπούτο του θα λάβει χώρα στο έργο «Ένας απρόσκλητος μουσαφίρης», για να συνεχίσει την καριέρα του πάντα πλάι στον δάσκαλο Λογοθετίδη. Δεν έμεινε όμως εκεί, καθώς συνεργάστηκε με πλήθος ακόμα θιάσων, από του Βασίλη Αργυρόπουλου και της Χρυσούλας Δόξα μέχρι των Χορν και Λαμπέτη (1956-1959), του Hλιόπουλου (1960-1962), του Xατζίσκου, της Σαμαρτζή κ.λπ. Το 1963, πιστεύοντας στις δυνάμεις του και ήδη μεγάλο όνομα της θεατρικής Αθήνας, συγκροτεί τον δικό του θίασο με την πρώτη σύζυγό του, τη γνωστή ηθοποιό Γκέλυ Μαυροπούλου, και ανεβάζει έργα ελλήνων κυρίως δραματουργών, στα οποία υπογράφει συνήθως και τη σκηνοθεσία. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν άρχισε να αποσύρεται σιγά σιγά από το σανίδι, είχε παίξει πρακτικά τα πάντα και είχε συνεργαστεί με όλους, από τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο και τον Νίκο Ξανθόπουλο μέχρι και τον Θανάση Βέγγο, τον Γιάννη Γκιωνάκη, τον Βασίλη Διαμαντόπουλο και τη Μάρθα Βούρτση. Τιμώντας μάλιστα την παράδοση των μπουλουκιών, με τον δικό του θίασο περιδιάβηκε για άλλη μια φορά την Ελλάδα, φέρνοντας το καλό θέατρο σε κάθε γωνιά της χώρας. Όπως η μεγάλη τουρνέ του 1965 με τον Παπαγιαννόπουλο σε όλη την Ελλάδα ή οι συχνές περιοδείες του στο εξωτερικό, όπου υπήρχε ελληνική ομογένεια. Από το σανίδι θα φύγει ως ένας από τους τελευταίους μεγάλους της παλιάς φουρνιάς, ένας καθιερωμένος ηθοποιός που λάτρευε κυριολεκτικά το κοινό και ένας μεγάλος φυσικά ηθοποιός που μπορούσε να παίξει τα πάντα. Ο θεατρικός Στρατηγός άφησε τη δική του εποχή στο νεοελληνικό θέατρο με παραστάσεις-σταθμούς. Ο κινηματογραφικός Στρατηγός ήταν βέβαια μια άλλη ιστορία. Εκεί τυποποιήθηκε σε ρόλους μούτρου, κακού και αδίστακτου. Αν και πάλι έδειχνε πόσο καλός ήταν ό,τι κι αν έπαιζε! Το κινηματογραφικό του ντεμπούτο πραγματοποιήθηκε το 1948 στην ταινία του Φίνου «Οι Γερμανοί Ξανάρχονται», πλάι στον μέντορά του Λογοθετίδη, και ακολούθησαν πλήθος ταινιών που θα τον έκαναν ακόμα πιο λαοφιλή. Έπαιζε με άνεση δράμα και κωμωδία, πρωταγωνιστικούς και δεύτερους ρόλους, στο πλευρό μεγάλων και λιγότερο μεγάλων ηθοποιών, καθώς η υποκριτική του δεινότητα ήταν αναντίρρητη. Κι ενώ του πήγαιναν οι ρόλοι του στρατιωτικού που έπαιξε σε αρκετά επικά φιλμ του ελληνικού σινεμά, ο Στρατηγός το μούτρο ήταν εκεί που έδινε ρεσιτάλ!

Πρωταγωνιστής έγινε νωρίς νωρίς στην κινηματογραφική του διαδρομή, όπως στο φιλμ «Μπροστά στον Θεό» του 1953, όπου συνεργάστηκε και στη σκηνοθεσία, αν και ο Στρατηγός που ξέρουμε ως τα σήμερα θα ήταν γέννημα της δεκαετίας του 1960. Στην οποία μπήκε με τη «Σάντα Τσικίτα» (1953), τη «Δεσποινίς ετών 39» (1954), το «Δελησταύρου και υιός» (1957) και τη «Θεία από το Σικάγο» (1957) στο ενεργητικό του, πριν μας αφήσει να τον απολαύσουμε στις ταινίες «Άδικη κατάρα» (1967), «Ο προδότης» (1967), «Χώμα και αίμα» (1967), «Κατάρα είναι ο χωρισμός» (1967), «Ταπεινός και καταφρονημένος» (1968), «Συννεφιασμένοι ορίζοντες» (1968), «Στα σύνορα της προδοσίας» (1968), «Αποστολή θανάτου» (1968), «Φίλησέ με πριν φύγεις για πάντα» (1969), «Η οδύσσεια ενός ξεριζωμένου» (1969), «Κατηγορώ το κορμί μου» (1969), «Αγάπησα έναν προδότη» (1969) κ.ά.

Συμμετείχε επίσης στο «Φυντανάκι» (1955), από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Παντελή Χορν, το «Κορίτσι με τα μαύρα» (1956) του Κακογιάννη, τον «Άγιο Νεκτάριο» (1969), τη «Μάχη της Κρήτης» (1970), τον αξέχαστο «Παπαφλέσσα» (1971), την «Αστέρω» (1959), την «Κρυστάλλω» (1959), το «Έγκλημα στο Κολωνάκι» (1959), τον «Ατσίδα» (1962), το «Για μια χούφτα τουρίστριες» (1971), αλλά και τον «Άνθρωπο με το γαρύφαλλο» (1980), την «Αναμέτρηση» (1982) κ.λπ. Ποιος να τον ξεχάσει στον «Ατσίδα» που μαθαίνει στον Ηλιόπουλο τη μέθοδο «στρίβειν δια του αρραβώνος»;

Στις 85 ταινίες που τον περιλαμβάνουν στο καστ τους, υπάρχουν και τέσσερις που τον φέρουν να κρατά και τη σκηνοθεσία, δείχνοντας το πολυσχιδές των καλλιτεχνικών του αναζητήσεων. Πολύ έπαιξε και με τον Νίκο Ξανθόπουλο, καθώς οι τίτλοι που συνεργάστηκαν είναι πάνω από δέκα. Ο Στέφανος Στρατηγός μεταπήδησε με τη χαρακτηριστική άνεσή του και στη μικρή οθόνη («Αστυνομικές ιστορίες», «Ανατολικός άνεμος» κ.ά.), φέρνοντας τον κινηματογραφικό του αέρα και τα τεράστια υποκριτικά του χαρίσματα στο γυαλί. Ακούστε τον εδώ να απαγγέλει Καβάφη…

Προσωπική ζωή

Ο Στέφανος γνώρισε την Γκέλυ, πού αλλού, στα κινηματογραφικά πλατό. Έγιναν αμέσως ζευγάρι και μάλιστα ένα από τα πιο αγαπημένα καλλιτεχνικά ζευγάρια της ημεδαπής! Τα εφτά χρόνια που πέρασαν μαζί ήταν ευτυχισμένα, όπως αποκάλυψε χρόνια αργότερα η Γκέλυ Μαυροπούλου, αν και ο χρόνος και οι συνεχείς επαγγελματικές τους υποχρεώσεις άφησαν το στίγμα τους πάνω στο ζευγάρι. Κάποια στιγμή η Μαυροπούλου πέρασε ένα καλό διάστημα μακριά από τον Στρατηγό, για τις ανάγκες μιας διεθνούς παραγωγής. Όταν επέστρεψε στην Αθήνα, του τηλεφώνησε και του ζήτησε να χωρίσουν. Εκείνος είπε απλώς ένα ξερό «εντάξει» και τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Όπως εξομολογήθηκε μάλιστα χρόνια αργότερα η Γκέλυ, τον ζήλευε πολύ: «Ο Στέφανος δεν το έδειχνε, ούτε εγώ, αλλά μέσα μου ζήλευα! Ήταν στον θίασο του Βασίλη Λογοθετίδη πολλά χρόνια. Μια μέρα έρχεται και μου λέει ότι του έκαναν πρόταση η Λαμπέτη και ο Χορν να πάει μαζί τους. Έβραζα από ζήλια και ένα βράδυ, όταν έπαιζε με τη Λαμπέτη στο ‘‘Κεντρικό’’, η οποία εκτός από σπουδαία ηθοποιός ήταν και θηλυκό και της άρεσε να αρέσει στους άντρες, πήγα στο θέατρο για να τον πάρω. Στο διάλειμμα βλέπω την Έλλη να του μιλάει με οικειότητα: ‘‘Το ‘χασες το στοίχημα, δεν κάπνισα τσιγάρο’’, του είπε με έναν τρόπο που με έκανε να ζηλέψω πολύ. Πηγαίνω στο καμαρίνι του Στέφανου και του λέω: ‘‘Έβαλες στοίχημα αν η Έλλη θα καπνίσει ή όχι; Βγαίνω τώρα και κάνω καβγά’’. Εκείνος το πίστεψε, αλλά δεν θα έκανα ποτέ κάτι τέτοιο». Στα γυρίσματα της ταινίας «Κατηγορώ την κοινωνία» το 1966, ο Στρατηγός βρέθηκε αναμφίβολα σε δύσκολη θέση, καθώς ήταν ακόμα ζευγάρι με την Γκέλυ Μαυροπούλου και είχε αφήσει ταυτοχρόνως έγκυο τη Μαρί Πανταζή. Και έπαιζε και με τις δύο στο φιλμ! Ο Στρατηγός την παντρεύτηκε την Πανταζή, με την οποία απέκτησε τον μοναχογιό του. Παρά τον άσχημο χωρισμό όμως και τα τόσα χρόνια που πέρασαν χώρια χωρίς να ανταλλάσσουν μιλιά, όταν εκείνος αρρώστησε, η Γκέλυ θα βρεθεί και πάλι δίπλα του. Θυμάται εκείνη: «Με τον Στέφανο δεν μιλούσαμε για πολλά χρόνια, αλλά όταν έπαθε καρκίνο με ζήτησε και στάθηκα στο πλάι του. Όταν ήμασταν μαζί, τον πείραζα συνέχεια λέγοντάς του ότι θα τον παρατήσω. Και τότε εκείνος μου απαντούσε ‘‘μην περιμένεις να σου μιλήσω αν γίνει κάτι τέτοιο’’. Και έτσι έγινε. Όταν χωρίσαμε, μέναμε κοντά, συναντιόμασταν στον δρόμο, αλλά έκανε ότι δεν με έβλεπε. Μια φορά είχα πάει σε μια παράσταση του Εθνικού με μια φίλη μου και όταν πέρασε δίπλα μας, κοιτούσε το ταβάνι για να μη μου μιλήσει. Μετά τον χωρισμό μας παντρεύτηκε και έκανε έναν γιο, που είναι ίδιος ο Στέφανος. Όταν τον συνάντησα στην κηδεία, του είπα: ‘‘Αν πάρεις και τον χαρακτήρα του πατέρα σου, θα είσαι ο τέλειος άνθρωπος’’». Στέφανος και Γκέλυ πέρασαν μαζί τους τελευταίους τρεις μήνες του, πριν εκείνος αφήσει τη στερνή του πνοή στις 6 Απριλίου 2006 στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός, αποδεικνύοντας πως η αγάπη τους ήταν τελικά παντοτινή. Εκείνη ζήτησε όταν άκουσε τα τραγικά νέα της αρρώστιας του κι εκείνη έσπευσε αμέσως να του συμπαρασταθεί. Και να τον ξεπροβοδίσει από τη ζωή. Τα τελευταία του χρόνια τα πέρασε μοναχικά, παρέα με την καθημερινή του συνήθεια, το διάβασμα. Η εύθραυστη υγεία του κλονίστηκε μετά τον θάνατο της πολυαγαπημένης του αδελφής, Στέλλας, περνώντας τα στερνά του με τη μόνη Στρατηγού που απαρνήθηκε το θέαμα, τη Ρένα. Ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Περιστερίου ως ένας από τους τελευταίους μιας σπουδαίας φουρνιάς ηθοποιών… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr