Ο φοβερός ολλανδός γκολτζής Μάρκο φαν Μπάστεν

Ο «ζωγράφος» της στρογγυλής θεάς, ο ίδιος ο Ντα Βίντσι του ποδοσφαίρου, όπως τον έλεγαν χαρακτηριστικά, πρόλαβε και κατέκτησε τα πάντα στο σχετικά σύντομο πέρασμά του από τα γήπεδα, μέχρι τα 29 του δηλαδή, όταν θα έβλεπε την τύχη του να αλλάζει και τη μοίρα να του δείχνει το άδικο πρόσωπό της. Όλα ξεκίνησαν μια μοιραία μέρα του Απριλίου του 1982, όταν ένας άσημος 17χρονος του Άγιαξ έμπαινε στον αγωνιστικό χώρο ως αλλαγή του «Ιπτάμενου Ολλανδού» Γιόχαν Κρόιφ. Ο πιτσιρικάς από την Ουτρέχτη στέλνει την μπάλα στη δίχτυα, δίνοντας μια καλή πρόγευση του τι θα ακολουθούσε και παίρνοντας έτσι τις ευλογίες του θεού Κρόιφ. Τα υπόλοιπα είναι μια ποδοσφαιρική ιστορία επιτυχίας που σφράγισε το σύγχρονο ποδόσφαιρο. Ο Μάρκο φαν Μπάστεν ήταν ένας από αυτούς τους ολοκληρωμένους σέντερ φορ που ήταν λες και γεννήθηκε επιθετικός. Με στιλ σχεδόν αψεγάδιαστο και τρομερά αθλητικά χαρίσματα, ο αέρινος και ντελικάτος «Κύκνος» μεσουράνησε στα ευρωπαϊκά γήπεδα της δεκαετίας του ’80 και των αρχών της επόμενης του ’90, σκορπώντας τρόμο στις αντίπαλες άμυνες καθώς παρέμενε ένας ψυχρός εκτελεστής από τους λίγους. Ταχύτατος στη σκέψη και την πράξη και ικανότατος σουτέρ και με τα δύο πόδια, δεν ήταν πολλά αυτά που δεν μπορούσε να κάνει ο φαν Μπάστεν μέσα στον αγωνιστικό χώρο, σφραγίζοντας μεμιάς τις ομάδες που πέρασε: Άγιαξ, Μίλαν και Εθνική Ολλανδίας έπιναν νερό στο όνομά του και του χάρισαν μοναδικές στιγμές θριάμβων που θα ζήλευαν πολλοί. Ο μεγάλος αγαπημένος της εξέδρας εισέπραξε την άδολη και ειλικρινή λατρεία του ποδοσφαιρόφιλου κόσμου και πήρε τίτλους και δάφνες που θα τον χόρταιναν ως παίκτη, μέχρι να τον προδώσουν τελικά οι χρυσοί αστράγαλοί του και να τον αναγκάσουν να κρεμάσει τα βαριά του παπούτσια σχετικά πρόωρα, στα 29 χρόνια της ζωής του. Αν και ο άδοξος επίλογος της σπουδαίας καριέρας δεν θα ήταν παρά η αρχή μιας άλλης…

Πρώτα χρόνια

Ο Μαρσέλ «Μάρκο» φαν Μπάστεν γεννιέται στις 31 Οκτωβρίου 1964 στην ολλανδική πόλη Ουτρέχτη με την μπάλα λες στα πόδια του. Ήδη από τα 7 χρόνια της ζωής του ξεκίνησε να παίζει στο παιδικό τμήμα της τοπικής ομάδας UVV, στα φυτώρια της οποίας θα περάσει 10 σχεδόν χρόνια πριν μετακινηθεί στη μεγάλη ομάδα της Ουτρέχτης. Λάτρης του Άγιαξ και του ολοκληρωτικού ολλανδικού ποδοσφαίρου, ο 17χρονος Μάρκο βλέπει τους κυνηγούς ταλέντων της αγαπημένης του ομάδας να τον παρακολουθούν από τις εξέδρες το 1981 και να του προσφέρουν κατόπιν συμβόλαιο για τη μετακίνησή του στον Άγιαξ! Οι τρομερές δυνατότητες του πιτσιρικά αναγνωρίζονται τόσο από το προπονητικό τιμ της ομάδας του Άμστερνταμ όσο και τους γιατρούς της, προσυπογράφοντας τον τίτλο του μεγάλου ταλέντου που έφερε εδώ και χρόνια…

Πρώτη ποδοσφαιρική καριέρα

Και βέβαια ως μεγάλος στράικερ που θα γινόταν, το ντεμπούτο του στον Άγιαξ στις 3 Απριλίου 1982 στέφθηκε από ένα προσωπικό γκολ! Το φιντάνι αντικατέστησε μάλιστα το μεγάλο είδωλό του, τον μαέστρο Γιόχαν Κρόιφ, στον ιστορικό εκείνο αγώνα που δικαίωσε το τμήμα σκάουτινγκ του Αίαντα για την ανακάλυψη του ακατέργαστου διαμαντιού.

Την επόμενη σεζόν ο 18χρονος Μάρκο θα βρει 9 φορές δίχτυα σε 20 αγώνες, βάζοντας τις βάσεις για τη μετατροπή του σε πρωταγωνιστή του Αίαντα και έναν από τους κορυφαίους κανονιέρηδες της ευρωπαϊκής ηπείρου. Αν και το σημαντικότερο γεγονός του 1983 θα είναι το ντεμπούτο του στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της Ολλανδίας στις 7 του Σεπτέμβρη, στον αγώνα κατά της Ισλανδίας. Ο φαν Μπάστεν σκοράρει το πρώτο του γκολ για λογαριασμό των Οράνιε δύο εβδομάδες αργότερα, στο ντέρμπι με το Βέλγιο. Ο Μάρκο δεν είχε πια δεύτερο στο ολλανδικό πρωτάθλημα και σύντομα θα αποδείκνυε πόσο φονικός ήταν απέναντι στην αντίπαλη εστία, αλλά και φόβητρο φυσικά μεγάλο για τις άμυνες. Στο εθνικό πρωτάθλημα της Ολλανδίας ήταν τέσσερις συναπτές φορές πρώτος σκόρερ (από το 1983-84 μέχρι το 1986-87), με 117 γκολ σε 112 ματς συνολικά, αποσπώντας το Χρυσό Παπούτσι το 1986 με 37 γκολ σε μόλις 26 ματς ως ο κορυφαίος σκόρερ σε όλα τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα!

Κατά τη διάρκεια της θριαμβευτικής παραμονής του στον Άγιαξ, ο Μάρκο σκόραρε συνολικά 151 γκολ σε 172 ματς και μετατράπηκε στην πιο καλολαδωμένη μηχανή γκολ της Γηραιάς Ηπείρου. Τα χρόνια του στον Άγιαξ σφραγίστηκαν από την κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων κατά την τελευταία του χρονιά στην ομάδα του Άμστερνταμ: στον τελικό της 13ης Μαΐου 1987, ο Άγιαξ αντιμετώπιζε τη Λοκομοτίβ Λειψίας και ο ηγέτης φαν Μπάστεν σκοράρει το νικητήριο γκολ με κεφαλιά διαμορφώνοντας το τελικό 1-0 που χάρισε το βαρύτιμο τρόπαιο στον σύλλογο.

Μέχρι να συμβούν βέβαια όλα αυτά, ο Μάρκο ήταν ήδη ο φόβος και ο τρόμος των αντίπαλων αμυνών της Eredivisie, καθώς πυροβολούσε με κάθε τρόπο και κάθε πόδι, αλλά και με κεφαλιές, πλασέ μέσα από την περιοχή αλλά και ασύλληπτα βολέ έξω από αυτή! Την ίδια βέβαια εποχή θα έρθει και ο πρώτος σοβαρός τραυματισμός του στον αστράγαλο, για τον οποίο υποβλήθηκε σε επέμβαση στην Ελβετία και επέστρεψε στις αγωνιστικές του υποχρεώσεις πάνω στην ώρα για τον μεγάλο τελικό του Κυπελλούχων…

Τα χρόνια της δόξας στη Μίλαν και την Εθνική Ολλανδίας

Οι προτάσεις έπεφταν τώρα βροχή και ήταν απλώς θέμα χρόνου να εγκαταλείψει ο Μάρκο τη μεγάλη του αγάπη, τον Άγιαξ. Παρά το γεγονός ότι είχε δελεαστικότατη πρόταση από την Μπαρτσελόνα, ο στράικερ προτίμησε να πάρει μεταγραφή για τη Μίλαν, η οποία είχε υποστεί ριζικό lifting από τη νέα διοίκηση του ιταλού κροίσου Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Το συμβόλαιο ήταν φυσικά χρυσό, όχι όμως για τον Μάρκο αλλά για την ιταλική ομάδα, που κατάφερε να εκμεταλλευτεί τη δίψα του να παίξει στο ιταλικό πρωτάθλημα και έκλεισε με μόλις 800.000 δολάρια τον 22χρονο ολλανδό αστέρα. Τον δρόμο των Ροσονέρι που έδειξε ο φαν Μπάστεν ακολούθησαν δύο ακόμα ολλανδοί ποδοσφαιριστές, οι Γκούλιτ και Ράικαρντ, αν και κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει τότε ότι η ολλανδική τριάδα θα κυριαρχούσε στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο για τα επόμενα πέντε χρόνια. Παρά το γεγονός ότι ο «Κύκνος της Ουτρέχτης» ζωγράφισε στο ντεμπούτο του κόντρα στην Πίζα στις 13 Σεπτεμβρίου 1987 σημειώνοντας και ένα τέρμα, η πρώτη του σεζόν στη Μίλαν απείχε πολύ από το να χαρακτηριστεί ονειρική. Ο Μάρκο έπαιξε σε μόλις 11 ματς σκοράροντας 3 γκολ, καθώς πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της χρονιάς αναρρώνοντας από άλλον έναν τραυματισμό στον αστράγαλο. Το ίδιο ακριβώς τραύμα θα αποδεικνυόταν μοιραίο μερικά χρόνια αργότερα. Παρά την εξάμηνη απουσία του από τις αγωνιστικές υποχρεώσεις, ήταν και με δικό του γκολ στο ντέρμπι με τη μεγάλη Νάπολη του Ντιέγκο Μαραντόνα τον Μάιο του 1988 που πανηγύρισε η Μίλαν το πρώτο της πρωτάθλημα μετά το 1979!

Αν και τα καλύτερα δεν είχαν έρθει ακόμα. Έχοντας χάσει το μεγαλύτερο μέρος των αγώνων της κανονικής περιόδου, ο φαν Μπάστεν καθόταν στον πάγκο της Ολλανδίας όταν ξεκίνησε το Euro του 1988 στα γήπεδα της Δυτικής Γερμανίας. Στον πρώτο μάλιστα αγώνα των Οράνιε, η ομάδα γνώρισε πικρή ήττα από τους Σοβιετικούς, ήταν ώρα λοιπόν να περιληφθεί ο φαν Μπάστεν στην αρχική ενδεκάδα. Κι έτσι στο ματς κατά της Βρετανίας ο «Κύκνος» έπαιξε ένα από τα καλύτερα ματς της καριέρας του, σκοράροντας τρία τέρματα και στέλνοντας τους Άγγλους πρόωρα στο σπίτι τους!

Κι αυτό θα ήταν απλά το ξεκίνημα σε ένα τουρνουά που μετατράπηκε απρόοπτα σε one-man show! Στον ημιτελικό κόντρα στη διοργανώτρια Δυτική Γερμανία, ο φαν Μπάστεν σκόραρε ένα ασύλληπτο γκολ στο 88ο λεπτό, δίνοντας τη νίκη στους Οράνιε.

Κι αυτό για να συναντήσει στον τελικό τη Σοβιετική Ένωση, όπου στο 54ο λεπτό ο Μάρκο σκοράρει άλλη μια αριστουργηματική γκολάρα στο 2-0 των Οράνιε, απέναντι μάλιστα στον μεγάλο Ντασάεφ, σημειώνοντας ένα από τα ωραιότερα γκολ της καριέρας του. Ο 24χρονος φαν Μπάστεν έφυγε τροπαιούχος από το Euro του 1988 και με τα 5 γκολ του δεν ήταν απλά ο κορυφαίος σκόρερ του τουρνουά αλλά και μακράν ο καλύτερος παίκτης του. Σωστός εθνικός ήρωας τώρα της Χώρας της Τουλίπας…

Ο φαν Μπάστεν επέστρεψε στις μιλανέζικες υποχρεώσεις του ως ακόμα μεγαλύτερος σταρ και το φθινόπωρο του 1988 απέσπασε τα δυο πιο βαρύτιμα τρόπαιά του, τη Χρυσή Μπάλα και τον τίτλο του Κορυφαίου Ποδοσφαιριστή του Κόσμου από τη FIFA! Όσο για τη σεζόν 1988/1989, με τα 32 γκολ του σε όλες τις διοργανώσεις η Μίλαν πήρε τα πάντα (Πρωταθλητριών, Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ και Διηπειρωτικό Κύπελλο) και ο χρυσός στράικερ τιμήθηκε με μια ακόμα διάκριση, του Κορυφαίου Ποδοσφαιριστή της Ευρώπης.

Στην επόμενη σεζόν, ο Μάρκο επανέλαβε τον άθλο των 19 γκολ στο ιταλικό πρωτάθλημα κρατώντας τη Μίλαν στην κορυφή τόσο των τοπικών διοργανώσεων όσο και στο ευρωπαϊκό στερέωμα, αν και η εμφάνιση των Οράνιε στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα απογοήτευσε τους πάντες, με την Ολλανδία να μην κερδίζει ούτε ματς στο μοιραίο εκείνο Μουντιάλ. Το 1991 η Μίλαν ήταν καθοδόν για τον τρίτο της ευρωπαϊκό τίτλο, αν και η απόφασή της να μη συνεχίσει τον αγώνα με τη Μαρσέιγ θα της έφερνε αποκλεισμό ενός έτους από την UEFA, αφήνοντας τον διψασμένο για τίτλους Μάρκο με 11 γκολ αλλά κανένα τρόπαιο στα χέρια του. Αν και η σεζόν του 1992 ανήκει αποκλειστικά στον «Άγιο Μάρκο» των Ροσονέρι, που με 25 γκολ σε 31 ματς υπερασπίζεται τον τίτλο της Μίλαν στο ιταλικό πρωτάθλημα. Με την εθνική ομάδα της χώρας του ο φαν Μπάστεν δεν κατόρθωσε βέβαια να ξαναζήσει τις στιγμές του 1988. Οι Οράνιε έπεσαν θύμα της έκπληξης του θεσμού, της Δανίας, η οποία ξεπήδησε αναπάντεχα πρωταθλήτρια Ευρώπης στο Euro του 1992. Αυτό έμελλε να είναι το τελευταίο του μεγάλο τουρνουά, στο οποίο αστόχησε μάλιστα στα πέναλτι, κάτι που φέρει ακόμα και σήμερα βαρέως μιας και ήταν η ασφαλής επιλογή της Ολλανδίας για τη ρώσικη ρουλέτα των πέναλτι. Η σεζόν 1992-1993 βρήκε τον Φαν Μπάστεν σε τρομερή φόρμα να βομβαρδίζει τα αντίπαλα δίχτυα με κάθε δυνατό και αδύνατο τρόπο. Ξεχωρίζει το υπέροχο γκολ του κατά της Γκέτεμποργκ, αλλά και ένας ακόμα τίτλος, ο τρίτος του, ως κάτοχος άλλης μιας Χρυσής Μπάλας. Ο 28χρονος στράικερ γινόταν ο τρίτος κατά σειρά παίκτης, μετά τους Κρόιφ και Πλατινί, που έφτανε τις 3 κατακτήσεις, αποσπώντας παράλληλα για δεύτερη φορά και το έπαθλο του κορυφαίου παίκτη στον κόσμο. Με τα 12 γκολ του σε τρεις αγωνιστικούς μήνες σήμαινε ότι περνούσε άλλη μια θεαματικότατη χρονιά, αν και όλα αυτά έμελλε να πάρουν απρόοπτο τέλος…

Οι αφόρητοι πόνοι στον αστράγαλο που δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ, τον ανάγκαζαν να περνά πια αρκετά συχνά την πόρτα του χειρουργείου, με τον Φαν Μπάστεν να αγωνίζεται και να σκοράρει για τελευταία φορά σε ματς πρωταθλήματος κόντρα στην Ανκόνα στις 9 Μαΐου 1993, πριν υποβληθεί στην τέταρτη συνολικά επέμβαση κατά τη διάρκεια της καριέρας του. Αυτή ήταν και η τελευταία ουσιαστικά, με τον Μάρκο να σφίγγει τα δόντια και να δηλώνει «παρών» για τη Μίλαν στον χαμένο τελικό του Champions League του 1993 κόντρα στη Μαρσέιγ. Δεν κατάφερε έκτοτε να επιστρέψει ποτέ στα γήπεδα. Το Μουντιάλ του 1994 που τόσο λαχταρούσε έμεινε όνειρο θερινής νυκτός, με τον ίδιο να ανακοινώνει επίσημα στις 17 Αυγούστου 1995 το μεγάλο αντίο από τους αγωνιστικούς χώρους, έχοντας ήδη συμπληρώσει δύο χρόνια στον πάγκο. Ο κορυφαίος ολλανδός άσος μετά τον Κρόιφ και ένας από τους πληρέστερους επιθετικούς στο παγκόσμιο ποδοσφαιρικό στερέωμα αποχαιρέτισε με το κεφάλι ψηλά τις αγωνιστικές υποχρεώσεις, αφήνοντας παρακαταθήκη αμέτρητους ομαδικούς και ατομικούς τίτλους. Η τελευταία ποδοσφαιρική παράσταση του «ζωγράφου» δόθηκε στις 18 Αυγούστου 1995 σε φιλικό με τη Γιουβέντους, όταν 70.000 οπαδοί των Ροσονέρι γέμισαν ασφυκτικά το γήπεδο του Μιλάνου για να απολαύσουν, να χειροκροτήσουν και να ευχαριστήσουν τον καλύτερο ευρωπαίο άσο των τελευταίων χρόνων.

«Το ποδόσφαιρο έχασε τον δικό του Λεονάρντο ντα Βίντσι», είπε ο Αντριάνο Γκαλιάνι για τον Μάρκο Φαν Μπάστεν…

Κατοπινά χρόνια

Ο φαν Μπάστεν άρχισε να προπονεί τη δεύτερη ομάδα του Άγιαξ το 2003, αν και την επόμενη χρονιά ανέλαβε το τιμόνι της εθνικής ομάδας της Ολλανδίας. Παρά το γεγονός ότι οι Οράνιε ξεκίνησαν πολύ δυναμικά, παραμένοντας αήττητοι για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Γερμανίας το 2006, η ομάδα γνώρισε πικρή ήττα και αποκλεισμό στον δεύτερο γύρο της διοργάνωσης. Ο θρύλος του Άγιαξ έγινε κατόπιν προπονητής της ομάδας της καρδιάς του το 2008, εγκαταλείποντας τον πάγκο του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος της Ολλανδίας μετά την ήττα της Ολλανδίας από τη Ρωσία το καλοκαίρι του 2008. Από τον Άγιαξ παραιτήθηκε τον Μάιο του 2009, όταν η ομάδα του δεν προκρίθηκε στις μεγάλες ευρωπαϊκές διοργανώσεις (Champions League).

Κατόπιν εργάστηκε ως σχολιαστής σε αθλητικά κανάλια της Ολλανδίας, αν και τον Φεβρουάριο του 2012 επέστρεψε στα προπονητικά καθήκοντά του, ως κόουτς τώρα της Χέρενφεν, στον πάγκο της οποίας έμεινε ως το 2014. Μετά πήγε στην Αλκμάαρ, αν και τα προβλήματα της υγείας του τον ανάγκασαν να παραιτηθεί από πρώτος προπονητής της ομάδας, κρατώντας έναν δεύτερο ρόλο στο παρασκήνιο… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr