«Βαρυσήμαντη» χαρακτηρίζει την απόφαση του Αλέξη Τσίπρα ο Wolfgang Münchau με άρθρο του στους Financial Times με τίτλο «Ο δρόμος για το Grexit και μετά». «Αυτό που παλεύω να καταλάβω είναι γιατί ξαφνικά αποφάσισε να ανακοινώσει δημοψήφισμα για το εάν θα γίνει δεχτή ή θα απορριφθεί η συμφωνία», σημειώνει και συνεχίζει: μπορεί να υπάρχει μια υπέρ έξυπνη στρατηγική πίσω από αυτό που δεν δύναμαι να κατανοήσω. Το πρόβλημα με το δημοψήφισμα είναι πως η προσφορά επί της οποίας ο ελληνικός λαός καλείται να απαντήσει δεν είναι πια στο τραπέζι. Και το πρόγραμμα με το οποίο σχετίζεται λήγει αύριο τα μεσάνυχτα. Γιατί θα πρέπει οι Έλληνες να ψηφίσουν ναι σε ένα πακέτο που πλέουν δεν στηρίζουν ούτε οι πιστωτές;»
Θεωρεί ωστόσο πως το μεγαλύτερο μακράν λάθος τακτικής που έγινε το Σαββατοκύριακο ήταν η απόρριψη από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης 5νθήμερης παράτασης του ελληνικού προγράμματος μέχρι μετά το δημοψήφισμα. Με αυτή την απόφαση, έκλεισαν τον μόνο δρόμο για να παραμείνουν τα πράγματα ανοιχτά. Χωρίς να το θέλουν ενίσχυσαν το επιχείρημα του Έλληνα πρωθυπουργού. Τώρα θα μπορεί να πει: πρώτα οι δανειστές ήθελαν να καταστρέψουν την ελληνική οικονομία με το πρόγραμμα λιτότητας. Και τώρα ελπίζουν να καταστρέψουν την ελληνική δημοκρατία.
Σύμφωνα με τον Münchau, αποκλείοντας τα απίθανα σενάρια βλέπουμε τι μένει. Αν το δημοψήφισμα απορρίψει την πρόταση συμφωνίας, το Grexit πλησιάζει. Αν το αποτέλεσμα είναι «ναι» θα υπάρξει αρχικά σύγχυση. Ψήφος αποδοχής της πρότασης μπορεί να ερμηνευτεί ως ψήφος υπέρ της παραμονής στην ευρωζώνη. Σε αυτή την περίπτωση θα περίμενα η ελληνική κυβέρνηση- όποια κι αν είναι μετά το «ναι»- να διατηρήσει το καθεστώς του ελέγχου κεφαλαίων και να εισάγει παράλληλο νόμισμα, εξηγεί.
Το σενάριο του παράλληλου νομίσματος έχει τρεις κατευθύνσεις: Grexit σε σύντομο χρονικό διάστημα, ένα καθεστώς όπου η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει αλλά θα κρατήσει επ’ αόριστον τα capital controls και ένα σκηνικό όπου ο έλεγχος κεφαλαίων τελικά αίρεται και η Ελλάδα παραμένει στην ευρωζώνη.
Το τελευταίο θα απαιτούσε μια λύση για τις ελληνικές τράπεζες. Αυτό θα ήταν το ιδανικό σενάριο αλλά είναι δύσκολο. Καθώς η ευρωζώνη δεν έχει πραγματική νομισματική ένωση, ο μόνος δρόμος για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα ήταν μέσω νέου γύρου διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της.
Συγκεκριμένα θα απαιτούσε πρόγραμμα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας για να διασωθούν οι ελληνικές τράπεζες. Στόχος θα ήταν όχι μόνο να ενισχυθούν οι τράπεζες αλλά και να περιφρουρηθούν τα κεφάλαιά τους από το ελληνικό κράτος. Εντωμεταξύ η ΕΚΤ θα έπρεπε να διατηρήσει το πρόγραμμα έκτακτης χρηματοδότησης .
Η Κεντρική Τράπεζα ήδη δοκιμάζει- και σύντομα ίσως ξεπερνά- τα νομικά όρια του τι μπορεί να κάνει. Συνεχίζει προς το παρόν τον ELA αλλά έχει κόψει το όριο δανεισμού. Ως αποτέλεσμα η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει τις τράπεζες και να επιβάλει έλεγχο κεφαλαίων.
Για να λειτουργήσει το σενάριο της ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Ελλάδα θα πρέπει να συγκλίνουν πολύ γρήγορα, με ανοιχτό μυαλό και θετική στάση. Τα κοινοβούλια των κρατών των δανειστών θα κληθούν να βρουν λεφτά για τις ελληνικές τράπεζες ενώ το ελληνικό κράτος δεν τους δίνει…
Το επόμενο σενάριο: το δημοψήφισμα καταλήγει στο «ναι» και ο κ. Τσίπρας παραιτείται. Ας υποθέσουμε πως αυτές οι εκλογές αναδεικνύουν συνασπισμό υπέρ της λιτότητας. Τότε εγείρεται το ερώτημα: θα προσφέρει η ευρωζώνη στην Ελλάδα μια νέα συμφωνία;
Και βέβαια όχι. Θα πρέπει να είναι ένα εξολοκλήρου νέο πρόγραμμα, αφού το τελευταίο έληξε. Η Ελλάδα θα έχει έως τότε αθετήσει τις υποχρεώσεις της και στο ΔΝΤ και στην ΕΚΤ. Οι δανειστές είχαν αντιμετωπίσει τον Αντώνη Σαμαρά και πριν. Όταν ανέβηκε στην εξουσία, έκανε υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν. Μέχρι να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, η ελληνική οικονομία θα έχει διαλυθεί.
Συμπεραίνω πως υπάρχουν δύο πιθανά αποτελέσματα: το πρώτο είναι capital controls χωρίς ημερομηνία λήξης, πιθανώς με τραπεζική αναδιάρθρωση αργότερα στο πλαίσιο ευρύτερου πακέτου ελάφρυνσης του χρέους. Αυτό θα άφηνε την Ελλάδα μέσα στην ευρωζώνη.
Το δεύτερο σενάριο είναι το Grexit. Το πρώτο είναι προτιμητέο, το δεύτερο θα ήταν προτιμητέο σε σχέση με τη συμφωνία που ο κ. Τσίπρας απέρριψε ή την επιστροφή σε συναίνεση στη γραμμή της λιτότητας.
Η μεγαλύτερη ανησυχία μου είναι πολιτική, υπογραμμίζει ο αρθρογράφος. Τι γίνεται αν οι Έλληνες ψηφίσουν ‘ναι’ αλλά η Ελλάδα εξαναγκαστεί να βγει από την ευρωζώνη επειδή οι δανειστές και η ΕΚΤ δεν της αφήσουν καμία άλλη επιλογή;
Αυτό το σενάριο θα ήταν το πιο τοξικό από όλα. Θα σημάνει πως μια νομισματική ένωση χωρίς την πολιτική ένωση μπορεί να υπάρξει μόνο παραβιάζοντας τις βασικές αρχές της δημοκρατίας. Θα γίνεται αντιληπτή ως ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, καταλήγει.
