Πρόκριμα για τη συνεδρίαση του Ελληνοτουρκικού Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, που θα γίνει στις 5-6 Δεκεμβρίου, στην Αθήνα ήταν η σημερινή συνάντηση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Εξωτερικών Ευάγγελου Βενιζέλου με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην ‘Αγκυρα.
Οι διαφωνίες ήταν δεδομένες και σημαντικές, ειδικά στο θέμα της Κύπρου και των ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο κ. Βενιζέλος υπογράμμισε ότι οι συνομιλίες στο Κυπριακό «διακόπηκαν γιατί βρίσκεται σε εξέλιξη μια προσβολή των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο». Ο Τσαβούσογλου χαρακτήρισε μεν τις τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου και Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ ως εξελίξεις που «κλιμακώνουν την ένταση», αλλά απαντώντας σε ερώτηση για πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας είπε πως αυτό «θα συζητηθεί στη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας».
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών ρωτήθηκε για τη θέση της Τουρκίας και τις προϋποθέσεις συμμετοχής της στον μηχανισμό που δημιουργήθηκε μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου και σε αυτόν που επίκειται να δημιουργηθεί μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ στην ανατολική Μεσόγειο, με δεδομένες τις απόψεις των Αμερικανών επί του θέματος που διατυπώθηκαν κι από τον αντιπρόεδρο Μπάιντεν.
«Η Ελλάδα είναι ανεξάρτητο κράτος και δεν μπορούμε να έχουμε αντίρρηση για τις συνομιλίες και τη συνεργασία της με άλλα κράτη. Αλλά δεν μπορεί να έχει ισχύ κανένας περιορισμός στην ανατολική Μεσόγειο, στον οποίο δεν θα μετάσχει η Τουρκία. Αυτά τα πράγματα κλιμακώνουν την ένταση. Πρέπει να συνεχιστεί η καλή πρόθεση. Αυτά τα θέματα θα συζητηθούν κατά τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Αθήνα στις 5 και 6 Δεκεμβρίου». Παρεμβαίνοντας ο Βενιζέλος είπε πως «είναι δεδομένη η πρότασή μας για συμμετοχή και της Τουρκίας στη βάση του σεβασμού του διεθνούς δικαίου της θάλασσας».
Μετά τη συνάντηση των υπουργών και τη συνεδρίαση των δύο αντιπροσωπειών, ακολούθησε η συνέντευξη Τύπου των δύο υπουργών.
Πρώτος πήρε τον λόγο ο Μ. Τσαβούσογλου. Ως προς το Κυπριακό ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών είπε πως «η επίλυση του προβλήματος θα είναι προς το συμφέρον όχι μόνο της Τουρκίας, της Ελλάδας και των δύο λαών στην Κύπρο, αλλά θα συμβάλει επίσης και στη σταθερότητα και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή». Και πρόσθεσε: «Μετά την ένταση που προκλήθηκε εξαιτίας των ερευνών πετρελαίου, η ελληνοκυπριακή πλευρά αποσύρθηκε από τις συνομιλίες. Εμείς επιθυμούμε την επανέναρξη των συνομιλιών». Είπε, επίσης, πως «όλοι αναγνωρίζουν το γεγονός ότι ο λαός της “ΤΔΒΚ” έχει δικαιώματα επί του φυσικού αερίου και του πετρελαίου στην περιοχή. Το ζητούμενο είναι μία συμφωνία που θα διασφαλίζει τα δικαιώματα αμφότερων των πλευρών».
Ο κ. Τσαβούσογλου αναφέρθηκε και στις μειονότητες τις οποίες χαρακτήρισε «γέφυρα φιλίας» μεταξύ των δύο χωρών.«Η Τουρκία προβαίνει σε βήματα στο θέμα αυτό, πράγμα που αναγνωρίζεται από την ΕΕ και όλο τον κόσμο. Περιμένουμε τα αντίστοιχα βήματα κι από την Ελλάδα για την τουρκική μειονότητα» σημείωσε.
Σχετικά με την οικονομικη συνεργασία, ανέφερε ότι «το εξωτερικό εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών το προηγούμενο έτος ήταν της τάξης των 5,7 δισ. δολαρίων. Είμαστε αποφασισμένοι να αυξήσουμε το ποσό αυτό στα 10 δισ. δολάρια». Εκτίμησε, ακόμη, ότι «μέχρι το τέλος του έτους ο αριθμός των Τούρκων πολιτών που θα έχουν επισκεφθεί την Ελλάδα αναμένεται να είναι 1 εκατομμύριο, ενώ αυτός των Ελλήνων πολιτών που θα έχουν επισκεφθεί την Τουρκία, 700 χιλιάδες».
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο κ. Βενιζέλος ο οποίος τόνισε ότι «η Ελλάδα και η Τουρκία μπορούν να λειτουργήσουν ως άξονας σταθερότητας, ειρήνης και ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή, αλλά για να συμβεί αυτό πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη μεγάλη εκκρεμότητα που είναι το Κυπριακό».
«Έχει μεγάλη σημασία να επανεκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό, στο πλαίσιο του κοινού ανακοινωθέντος της 11ης Φεβρουαρίου, στο πλαίσιο των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο πλαίσιο των συμφωνιών υψηλού επιπέδου του 1977 και του 1979 και στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κεκτημένου, γιατί η Κύπρος είναι χώρα της ΕΕ και του ΟΗΕ» τόνισε ο Βενιζέλος, υπογράμμισε ότι «η λύση του Κυπριακού θα μας επιτρέψει να λάβουμε και πάρα πολλές άλλες πρωτοβουλίες στον τομέα της οικονομίας, της ενέργειας και στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής» και πρόσθεσε: «Συζητήσαμε επίσης θέματα παράνομης μετανάστευσης, αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, των ξένων μαχητών για την ενίσχυση του ΙΣΙΛ. Γνωρίζουμε πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος της Τουρκίας κατά της απειλής του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους».
«Ο τουρισμός είναι ο πρώτος, αλλά όχι και ο μόνος. Στον τουρισμό έχουμε μεγάλες δυνατότητες. Πρόκειται για μια κοινή βαριά βιομηχανία που αφορά τις δύο χώρες» είπε ο υπουργός και υπογράμμισε την προοπτική συνεργασίας σε τομείς όπως οι κατασκευές σε τρίτες χώρες, ο αγροτικός, ο τραπεζικός και ο χρηματοπιστωτικός τομέας.
Τούρκος δημοσιογράφος ρώτησε τον κ. Βενιζέλο σχετικά με την υπό συζήτηση, στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, πρόταση περί σύστασης κοινής εταιρείας που θα διαχειριστεί το έργο των ερευνών και της εκμετάλλευσης. Απαντώντας ο υπουργός είπε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία ως χώρα μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ έχει εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα» και υπογράμμισε «τη σημασία του διεθνούς δικαίου της θάλασσας».
«Οι υπόγειοι πόροι ανήκουν στο κράτος. Αυτό το κράτος διασφαλίζει τα δικαιώματα αυτά και τα έσοδα υπέρ όλων των πολιτών της Κύπρου, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, και υπέρ των δύο κοινοτήτων σε μια βάση ισότητας, ανταλλαγής και μάλιστα έχει συμφωνηθεί η κατανομή να είναι ευνοϊκότερη για την τουρκοκυπριακή πλευρά έως ότου υπάρξει σύγκλιση μεταξύ των ΑΕΠ των δύο πλευρών» τόνισε ο κ. Βενιζέλος και επισήμανε: «Μπορούμε να αποτυπώσουμε μέτρα με τα οποία θα έχουν οι δύο πλευρές τη βεβαιότητα για την ισότητα. Αλλά προϋπόθεση γι αυτό είναι ο σεβασμός των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου».
Σε ερώτηση για το πότε θα αποσυρθεί από την ανατολική Μεσόγειο του τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός» ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών έκανε λόγο για «μονομερή δραστηριότητα της ελληνοκυπριακής Διοίκησης, από την οποία προκύπτει ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη τα νόμιμα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής πλευράς». «Αυτές δεν είναι καλοπροαίρετες δραστηριότητες» είπε και τόνισε πως «η ΤΔΒΚ διατύπωσε σχετικό αίτημα προς την Τουρκία». Σύμφωνα με τον Τσαβούσογλου «η Τουρκία δεν έχει κάποιο παράνομο αίτημα. Όταν ολοκληρωθούν οι έρευνες, το πλοίο θα αποσυρθεί. Η πρότασή μας είναι να βρεθεί κοινή λύση». Ο κ. Τσαβούσογλου είπε, επίσης, ότι «δεν γίνεται τίποτα λέγοντας εγώ είμαι μέλος της ΕΕ. Αν δεν επαναληφθούν οι συνομιλίες τι θα γίνει με τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής πλευράς»;
Παρεμβαίνοντας ο κ. Βενιζέλος είπε ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα δικαιώματα και οι προσδοκίες όλων των πολιτών της Κύπρου από τον φυσικό πλούτο πρέπει να είναι διασφαλισμένα. Σύμφωνα με το σύνταγμα του 1960, αυτό θα αφορά το ομόσπονδο κράτος. Όμως δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι το κράτος της Κύπρου που θα είναι ένα και θα είναι μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ έχει κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα. Τα σύνταγμα θα διασφαλίζει τα δικαιώματα από τα έσοδα και για τις δύο οντότητες που θα μετέχουν στο ομόσπονδο κράτος. Πρέπει όμως να σταματήσει η παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και η προσβολή του διεθνούς δικαίου της θάλασσας».
Σε ερώτηση σχετικά με τις μειονότητες που συνοδεύτηκε από τα όσα είπε ο Μ. Τσαβούσογλου περί βημάτων στα οποία προβαίνει η Τουρκία και έθετε θέμα τεμένους στην Αθήνα, ο κ. Βενιζέλος είπε ότι «έχουμε αποφασίσει την ανέγερση ενός τζαμιού στην Αθήνα ως δημόσιου έργου» και πρόσθεσε: «Τα μειονοτικά θέματα δεν έχουν σχέση με σχέσεις ανταλλαγής ή αμοιβαιότητας. Έχουμε αποφασίσει να σεβόμαστε τα μειονοτικά και εν γένει τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ελληνική επικράτεια».
Ο κ. Βενιζέλος επισήμανε πως «η αναγνώριση των δικαιωμάτων γίνεται στην πράξη» και ανέφερε ως παράδειγμα «τη νομική προσωπικότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου» η οποία δεν αναγνωρίζεται στην Τουρκία. «Η επίσκεψη του Πάπα στην Τουρκία, από θρησκευτικής απόψεως δείχνει πόσο σπουδαία θέση κατέχει στον κόσμο του Οικουμενικό Πατριαρχείο» τόνισε ο υπουργός.
Η συνάντηση και η συνέντευξη τύπου πραγματοποιήθηκαν στο ιστορικό «’Ανκαρα Παλάς» που είχε εγκαινιαστεί το 1927 και όπου είχαν φιλοξενηθεί ηγέτες μεταξύ των οποίων ήταν και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Καθώς στις 30 Οκτωβρίου 1930 υπογράφονταν στην ‘Αγκυρα η «Συνθήκη Φιλίας, Ουδετερότητας, Διαλλαγής και Διαιτησίας» και η «Σύμβασις Εγκαταστάσεως, Εμπορίου και Ναυτιλίας» μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, ο Ελευθέριος Βενιζέλος φιλοξενούνταν στο «’Ανκαρα Παλάς».
