Η ημέρα που η ευρωζώνη παραλίγο να τιναχθεί στον αέρα

Μία σειρά ρεπορτάζ για το πώς σώθηκε το ευρώ δημοσιεύουν από σήμερα οι Financial Times, μετά από καιρό έρευνας και συνεντεύξεων με όλους τους εμπλεκόμενους, στα οποία η εφημερίδα θα αποκαλύψει τι έγινε όταν οι ηγέτες προσπαθούσαν να σώσουν το ενιαίο νόμισμα.

Το σημερινό ρεπορτάζ ξεκινά με το στιγμιότυπο της πανίσχυρης και πάντα ψύχραιμης Γερμανίδας Καγκελαρίου να κλαίει στις Κάννες.

Έξαλλη με το Γάλλο πρόεδρο, Νικολά Σαρκοζί, που καθόταν στην μία άκρη του τραπεζιού και στην άλλη άκρη, τον Αμερικανό Πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα, η Γερμανίδα Καγκελάριος δεν πειθόταν να αυξήσει τις γερμανικές εισφορές για το «τείχος προστασίας» της ευρωζώνης και οργισμένη και με τα μάτια βουρκωμένα είπε: «Αυτό δεν είναι δίκαιο. Δεν θα αυτοκτονήσω».

«Στο σημείο αυτό ήταν σαφές ότι θα μπορούσε να εκραγεί η ευρωζώνη», δήλωσε μέλος της γαλλικής αντιπροσωπείας στις Κάννες στη βρετανική εφημερίδα και τονίζει ότι όλοι άρχισαν να φοβούνται ότι θα μεταδιδόταν η κρίση.

«Η ευρωζώνη ήταν έτοιμη να εκραγεί»

Στο πρώτο μέρος της έρευνας των Financial Times, η εφημερίδα ασχολείται με τη Σύνοδο των Κανών.

Η εφημερίδα αναφέρει ότι και γι’αυτή την κρίση ευθυνόταν ο Γιώργος Παπανδρέου, ο ψηλόλιγνος απόγονος της μεγαλύτερης πολιτικής οικογένειας της Ελλάδας, ο οποίος στις 27 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες είχε συμφωνήσει στη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση κρατικού χρέους στην Ιστορία.

Όπως λέει η εφημερίδα, μετά την παρέλαση στην Θεσσαλονίκης, όπου οι διαδηλώσεις ακροδεξιών, αλλά και αναρχικών είχαν αναγκάσει τον πρόεδρο της χώρας, Κάρολο Παπούλια, να φύγει, ο Γ. Παπανδρέου είπε ότι τη θεώρησε σημάδι πως η χώρα του βρισκόταν στα πρόθυρα ενός νέου πραξικοπήματος.

Ο Γιώργος Παπανδρέου θεωρούσε ότι η κατάσταση έβγαινε εκτός ελέγχου μια όλοι θεωρούσαν την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προδότες.

Έτσι, αποφάσισε το δημοψήφισμα για το νέο δανειακό πρόγραμμα ύψους 172 δισ. ευρώ, όμως την απόφασή του γνώριζε μόνο ένας στενός κύκλος συμβούλων του.

Ο Γ. Παπανδρέου πίστευε ότι η εσωκομματική αντιπολίτευση, αλλά και ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, Αντώνης Σαμαράς, «θα αναγκάζονταν να διαλέξουν πλευρά και πιθανότατα θα στήριζαν το πακέτο, καθώς η επικρατέστερη εναλλακτική θα ήταν η έξοδος από το ευρώ». Η νίκη θα του έδινε τη λαϊκή εντολή για τις μεταρρυθμίσεις που ζητούσαν οι δανειστές.

Όμως όταν ανακοίνωσε την απόφαση του στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, όλοι σχεδόν σοκαρίστηκαν, ανάμεσά τους και ο τότε υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος λίγο μετά μπήκε και στο νοσοκομείο με έντονους πόνους στην κοιλιακή χώρα, «ως αποτέλεσμα του στρες».

Όταν έμαθε ο Σαρκοζί για το δημοψήφισμα, λέει η εφημερίδα, εξοργίστηκε.

Στις αγορές ομολόγων επικράτησε πανικός πωλήσεων και οι αποδόσεις των ομολόγων εκτοξεύθηκαν.

Ο Νικολά Σαρκοζί ήθελε να εξαναγκάσει τον Γ. Παπανδρέου να αλλάξει γνώμη και να αποδεχτεί το νέο πακέτο ή η Ελλάδα θα έβγαινε από το ευρώ.

Τότε, ο Γάλλος Πρόεδρος τηλεφώνησε στην Άγκελα Μέρκελ και συμφώνησαν να καλέσουν τον Παπανδρέου στις Κάννες ώστε να τον πείσουν να κάνει δημοψήφισμα με το ερώτημα εάν η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη και όχι για το νέο πακέτο.

Με το ερώτημα συμφωνούσε και η Άγκελα Μέρκελ. Μάλιστα, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, και άλλοι υποστήριξαν ότι θα έδενε περισσότερο τα 16 εναπομείναντα μέλη και θα τους έδινε τη δυνατότητα να βγουν από την κρίση.

Στις Κάννες, μία ώρα πριν την άφιξη Παπανδρέου, ο Ν. Σαρκοζί κάλεσε την Α. Μέρκελ, το Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, την Κριστίν Λαγκάρντ, και τους Χοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και Χέρμαν Βαν Ρομπάι, τους έδωσε ένα λευκό για να συμφωνήσουν με τις κοινές θέσεις για την Ελλάδα.

Το σχέδιο έξι σημείων του Σαρκοζί -που έχουν στη διάθεσή τους οι F.T.- ήταν σαφές και σκληρό. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έπρεπε να δεχθεί το πρόγραμμα στήριξης που είχε συμφωνηθεί την προηγούμενη εβδομάδα και δεν θα δινόταν καμία περαιτέρω βοήθεια μέχρι το κοινοβούλιο της χώρας το επικύρωνε με την ψήφο του.

Ο Γ. Παπανδρέου έχει δηλώσει ότι ο Νικολά Σαρκοζί ήταν κάθετα αντίθετος με τη διατύπωση του ερωτήματος στο δημοψήφισμα και ότι η Άγκελα Μέρκελ ήταν με τη δική του πλευρά. Όμως, όσοι βρίσκονταν στην αίθουσα ισχυρίζονται ότι όσοι βρίσκονταν στην αίθουσα, και Α. Μέρκελ, συμφωνούσαν.

Και εκεί ήταν που έπεσε και το θέμα της Ιταλίας, καθώς ο Σαρκοζί φοβόταν ότι η κρίση που ξεκινούσε και πάλι από την Ελλάδα, αυτή τη φορά θα χτυπούσε την Ιταλία, που με ένα κολοσσιαίο χρέος 2 τρισ. ευρώ, σε λίγο θα έχανε την πρόσβαση στις αγορές.

Η Κριστίν Λαγκάρντ έφτασε στις Κάννες με ένα σχέδιο να τεθεί η Ιταλία σε ένα «προληπτικό πρόγραμμα» 80 δισ. ευρώ, σε μία γραμμή πίστωσης για καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης και αυστηρή επιτήρηση στην κυβέρνηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που είχε χάσει την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων ομολόγων του.

Και τότε έφτασε Παπανδρέου, ο οποίος, σύμφωνα με τον τότε υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας υπέστη ψυχολογικό πόλεμο, που ξεκίνησε από την στιγμή που ο Παπανδρέου με τον Ευάγγελο Βενιζέλο μπήκαν στην αίθουσα.

Ο Παπανδρέου αιφνιδιάστηκε από τη σφοδρή επίθεση του Σαρκοζί και παρουσίασε το ωστόσο το σχέδιό του: το δημοψήφισμα θα γινόταν σε έναν μήνα και θα ανάγκαζε τον Σαμαρά και τους εσωκομματικούς του αντιπάλους να ευθυγραμμιστούν μαζί του, καθώς κανείς δε θα επιθυμούσε την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.

Τότε παρενέβη η Μέρκελ και είπε ότι «η λύση πρέπει να βρεθεί εδώ».

Κάποια στιγμή ο Παπανδρέου αποθαρρύνθηκε και ανέλαβε ο Βενιζέλος, ο οποίος κινήθηκε για να εκμεταλλευθεί την αλλαγή των συνθηκών, υποστηρίζει η εφημερίδα.

Ο ανήσυχος Μπαρόζο, που είχε παραμείνει σιωπηλός, είπε ότι η σκηνή τον έκανε να ανησυχεί περισσότερο. Πέρα από τη συζήτηση για έξοδο της Ελλάδας από τις αγορές, η προοπτική μηνιαίας καμπάνιας για το δημοψήφισμα σήμαινε εβδομάδες αβεβαιότητας.

Νωρίτερα ο Μπαρόζο είχε τηλεφωνήσει κρυφά στον Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος του είπε ότι τώρα ήταν πρόθυμος να συνυπογράψει σε μία κυβέρνηση εθνικής ενότητας μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ.

Αργότερα, ψάχνοντας τη δυνατότητα για μία κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, ο Μπαρόζο σκέφτηκε το Λουκά Παπαδήμο που μετά από μία εβδομάδα ανέλαβε καθήκοντα.

Ο Μπαρόζο, λένε οι Financial Times είπε στο Βενιζέλο ότι «Πρέπει να σκοτώσουμε αυτό το δημοψήφισμα» και ο Έλληνας υπουργός συμφώνησε.

Ο Παπανδρέου με το Βενιζέλο πήραν το δρόμο της επιστροφής στο αεροπλάνο, ενώ ο Γ. Παπανδρέου κοιμόταν, ο Βενιζέλος είπε σε ένα βοηθό του να συντάξει μία δήλωση ότι η θέση της Ελλάδας είναι μέσα στο ευρώ.

Και έτσι «πέθανε» το δημοψήφισμα. Ο Παπανδρέου είχε τελειώσει από την πρωθυπουργία.

Πίσω στις Κάννες, ο Ομπάμα είχε προτείνει, με τη συνεργασία της Γαλλίας ένα σχέδιο για ένα τείχος προστασίας της ευρωζώνης, με το οποίος όμως διαφωνούσε ο Κεντρικός Τραπεζίτης της Γερμανίας.

Η Μέρκελ βρέθηκε στη γωνία, ενώ το θέμα όλων ήταν τι θα γίνει με την Ιταλία. Ο Ομπάμα επέμεινε και τότε ξέσπασε η Άγκελα Μέρκελ. Δακρυσμένη έλεγε, ότι «Δεν είναι δίκαιο. Δεν μπορώ να αποφασίσω ενάντια στην Bundesbank. Δεν μπορώ να το κάνω αυτό».

Η αποτυχία στις Κάννες τροφοδότησε την κρίσης. Τα επιτόκια εκτοξεύθηκαν και έγινε φανερό ότι χωρίς νέο τείχος προστασίας δεν ήταν ξεκάθαρο τι θα έσωζε το ευρώ…