Στα 69 του χρόνια, ο Σλοβένος μαρξιστής φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ λέει σε συνέντευξη του στην El Pais πως θεωρεί ότι οι άνθρωποι είναι «ναρκωμένοι, κοιμούνται» και ότι πρέπει να τους «ξυπνήσουμε».
Ο Ζίζεκ ήθελε να γίνει σκηνοθέτης. Αυτό το πάθος το ενσωματώνει σε όλα τα βιβλία του, είναι γεμάτα αποσπάσματα από ταινίες. Περνά πολλά απογεύματα στις αίθουσες προβολής της Λιουμπλιάνα. Αλλά -όπως παραδέχεται γελώντας -δεν είχε αρκετό ταλέντο για την έβδομη τέχνη. Επέλεξε τη δεύτερη του αγάπη, τη φιλοσοφία.
Στη συνέντευξη του στην El Pais, ο Ζίζεκ τονίζει την ανάγκη για να αντιμετωπίσουμε τις «νέες προκλήσεις», που συνοψίζονται στην οικολογική ανανέωση του κοινωνικού κράτους, ή την «άμεση ψηφιοποίηση του ανθρώπινου εγκεφάλου» από τον υπολογιστή που «ανιχνεύει ό, τι σκεφτόμαστε».
O Σλοβένος φιλόσοφος θορύβησε πολλούς από τους αναγνώστες και τους φίλους του όταν καλωσόρισε την άφιξη του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. «Ο Τραμπ είναι μια ευλογία, αν και έχει μια φρικτή συμπεριφορά. Ακριβώς για τον λόγο αυτό μπορεί να ξυπνήσει, να προκαλέσει κάποια αντίδραση. Αυτό που κάνει ο Τραμπ είναι τρελό, με το περιβάλλον, με τα πάντα. Ορισμένοι αριστεροί κάνουν πάντως εσφαλμένες συγκρίσεις. Δεν τους αρέσει ο Τραμπ ή ο νέος αυταρχισμός και επειδή δεν μπορούν να αναλύσουν τη νέα κατάσταση, λένε: “Α, είναι φασισμός!” Αυτή η αναλογία με τη δεκαετία του ’30 είναι πολύ απλοϊκή. Πρέπει φυσικά να αναφερθούμε στην ύφεση πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν, όπως και σήμερα, όλοι προετοιμαζόταν για πόλεμο, αλλά κανείς δεν πίστευε ότι είναι δυνατόν. Ο Λένιν υποστήριζε ότι ο πόλεμος ήταν καλός επειδή θα φέρει την επανάσταση. Αμφιβάλλω ότι τώρα ένας πόλεμος θα φέρει τίποτα καλό. Η δήλωσή μου ήταν συγκεκριμένη στις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι σε άλλες περιπτώσεις. Τώρα τα κρίσιμα πράγματα συμβαίνουν στο Δημοκρατικό Κόμμα, νέοι αριστεροί δημοκράτες αναδύονται. Αυτό δεν θα συνέβαινε χωρίς τον Τραμπ. Ήταν αυτός που έσπασε τη φιλελεύθερη κεντρική συναίνεση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ακροδεξιά μετεχει για πρώτη φορά στην εξουσία στη Σουηδία, που ήταν επί δεκαετίες στο σοσιαλδημοκρατικό σύστημα. Οι Ρεπουμπλικανοί και οι Δημοκρατικοί μοιράστηκαν επίσης πολλά πράγματα. Τώρα το σύμφωνο αυτό σπάει.
Πολλοί περισσότεροι άνθρωποι υποφέρουν περισσότερο με τον Τραμπ παρά χωρίς αυτόν, ρωτάει η El Pais τον Ζίζεκ. «Ναι, αλλά μην εξιδανικεύετε την κατάσταση των πραγμάτων πριν από τον Τραμπ. Τι τον έφερε στην εξουσία; Η εγκατάλειψη της μεσαίας και κατώτερης τάξης. Αυτή η διαδικασία υπήρχε ήδη. Μην κατηγορείτε για τα πάντα τον Τραμπ . Από πού προήλθε; Από το φεγγάρι;» τονίζει ο Ζίζεκ. Υποστηρίζει μάλιστα οτι «οι Ηνωμένες Πολιτείες περνούν από μια κατάσταση εσωτερικού ψυχρού εμφυλίου πολέμου. Τα πολιτικά ρεύματα δεν μιλούν την ίδια γλώσσα. Δεν μπορούν να συμφωνήσουν. Αυτό δεν θα διαρκέσει. Θα πρέπει να ακολουθήσουν μια άλλη συναίνεση, η οποία θα είναι πιο ριζοσπαστική, περισσότερο προς τα αριστερά. Αυτό συμβαίνει ήδη με τον Μπέρνι Σάντερς και τους οπαδούς του. Ή με το θαύμα του Τζέρεμι Κόρμπιν… Ζούμε μια παράξενη στιγμή. Πολλοί σοσιαλδημοκράτες ήταν πιο ριζοσπαστικοί πριν από μισό αιώνα από τους σημερινούς Σάντερς ή τον Κόρμπιν.
Αριστερά και μετανάστευση
Η ισπανική εφημερίδα ρωτά τον Ζίζεκ για τις θέσεις της Αριστεράς για τη μετανάστευση.
«Το μεγάλο λάθος της Αριστεράς είναι ότι πιστεύουμε πως ο μόνος ένοχος είναι ο ρατσισμός μας, η αποικιοκρατία που έχει προκαλέσει δυστυχία σε όλο τον κόσμο, ότι δεν είμαστε αρκετά ανοιχτοί για να εντάξουμε τους μετανάστες. Γιατί υποθέτουμε ότι θέλουν να ενσωματωθούν; Πολλοί δεν θέλουν, προτιμούν να διατηρούν τον τρόπο ζωής τους. Δεν αποτελούν μια ενιαία ομάδα. Στη Γερμανία πολλοί νέοι μετανάστες γίνονται πιο ριζοσπαστικοί από τους γονείς τους.
«Πρέπει λοιπόν να κλείσουμε τα σύνορα;» ρωτά η El Pais.
«Όχι φυσικά» λέει ο Ζίζεκ. «Πρέπει να σκεφτούμε με πιο στρατηγικό τρόπο: γιατί έρχονται; Ας επανεξετάσουμε την πολιτική μας στη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη και την Υεμένη. Είναι ένα μέρος του προβλήματος της δυσλειτουργίας του σημερινού καπιταλισμού. Δεν είναι μόνο ένα ηθικό πρόβλημα. Αλλά και οικονομικό. Δεύτερον, ας υποθέσουμε ότι υπάρχει μια σύγκρουση μεταξύ του τρόπου ζωής. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχει μια έκρηξη στον φονταμενταλισμό σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό γίνεται ως αντίδραση στη δυτική πρόοδο, στα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, των τρανσέξουαλς κ.λπ.
Έρχονται επίσης για πολιτικούς λόγους, προσελκύονται από την ευρωπαϊκή ελευθερία» τονίζει η El Pais.
«Κατ ‘αρχήν, ναι. Συμφωνώ… αλλά τι εννοούμε ως ελευθερία; Οι περισσότεροι άνθρωποι που έρχονται, οι φτωχοί πρόσφυγες, ανησυχούν για την ασφάλεια και την πείνα, αλλά αμφιβάλλω αν έχουν την ίδια αντίληψη για την ελευθερία με τη δυτική έννοια.
Πού θέτουμε το πρότυπο της πολυπολιτισμικής συνύπαρξης; Ο πολυπολιτισμικός είναι μια πολύπλοκη ιδέα. Το πρώτο πρότυπο είναι η ανοχή έναντι άλλων πολιτισμών. Όχι μόνο πρέπει να τα ανεχθούμε, αλλά πρέπει και οι άλλοι να το δέχονται αυτό άνευ όρων. Για παράδειγμα, δεν ανησυχώ για το γεγονός ότι οι μουσουλμάνες φορούν μαντήλα ή καλύπτουν το πρόσωπο τους. Αλλά γιατί αυτοί να υποχρεώνουν να το κάνει μια κοπέλα που δεν το θέλει. Είναι θύμα εξαιτίας της έλλειψης ατομικής ελευθερίας… Οι μουσουλμάνοι θέλουν να σεβόμαστε τον τρόπο ζωής τους. Μπορούν ακόμη και να σέβονται έναν Χριστιανό. Αλλά όχι ανθρώπους σαν κι εμένα, που είμαι άθεος» λέει ο Ζίζεκ.
«Οι άνθρωποι έρχονται εδώ στην Ευρώπη επειδή, παρά τη διαφθορά, εξακολουθούμε να προσφέρουμε στον κόσμο ίσως το καλύτερο μοντέλο σχετικής ευημερίας, ένα μοναδικό μοντέλο που συνδυάζει την ευημερία και την ελευθερία, το καλύτερο μέχρι στιγμής στην παγκόσμια ιστορία. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για το ευρωπαϊκό μας πεπρωμένο» επισημαίνει.
«Αυτό που με ανησυχεί είναι ότι η Ευρώπη χάνει»
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υποστηρίζω την τελευταία πρόσκληση του Μακρόν και της Μέρκελ για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού. Είναι σημαντικό για την Ευρώπη να παραμείνει ενωμένη ως Ευρωπαϊκή Ένωση, με όλες τις ατέλειές της και με τη διαφθορά της. Ο Τραμπ και ο Πούτιν εργάζονται συστηματικά για να δυναμιτίσουν την Ευρώπη. Αυτός είναι ο στόχος τους. Ο Πούτιν ήταν υπέρ της απόσχισης της Καταλονίας. Ή το Brexit . Ήταν πολύ υποκριτικό» αναφέρει.
