Μήνυμα ενότητας και σεβασμού των δομικών αξιών της υπεράσπισης της πατρίδας και του Ελληνισμού» έστειλε από την Λευκωσία ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας, Δημήτρης Βίτσας, ο οποίος τόνισε ότι «η Ελλάδα δεν θέλει την ένταση».
Ωστόσο, ο κ. Βίτσας κατέστησε σαφές, ότι «οι Ένοπλες Δυνάμεις, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ο λαός και η κυβέρνηση (σσ της Ελλάδος) είναι πάντοτε έτοιμοι να υπερασπιστούν την ελευθερία, την κυριαρχία, την δημοκρατία και να αποδώσουν διεθνή δικαιοσύνη».
Όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, ο Έλληνας αναπληρωτής ΥΕΘΑ, σε ομιλία στην τελετή της παράδοσης από την κυπριακή στην ελληνική Πολιτεία, λειψάνων αξιωματικών και στρατιωτών από την Ελλάδα, που έπεσαν μαχόμενοι κατά το 1964 και το 1974 για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας, κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, είπε: «Τιμούμε σήμερα, με εθνική υπερηφάνεια, με βαθιά συγκίνηση και με τον προσήκοντα σεβασμό, τους ηρωικώς πεσόντες Έλληνες στρατιωτικούς της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ, οι οποίοι με τις πράξεις τους κέρδισαν μία θέση στην Ιστορία».
Παράλληλα σημείωσε: «Δεν λησμονούμε και τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς, τον έφεδρο ανθυπασπιστή, Βασίλειο Κουκουσούλη και τον επιλοχία Αθανάσιο Φωτόπουλο, οι οποίοι στις ζωές τους όρισαν να φυλλάτουν Θερμοπύλες, όπως αναφέρει ο ποιητής».
«Οι δικές τους Θερμοπύλες» πρόσθεσε, «ήταν τα εδάφη της Κύπρου, τα εδάφη του Ελληνισμού».
Στην ομιλία του ο κ. Βίτσας, μεταξύ άλλων, επεσήμανε και τα ακόλουθα:
-Δεν αποτελεί απλά μία υποχρέωση της πολιτικής ηγεσίας η σημερινή τελετή, «αλλά και ηθικό χρέος της να αποτίσει φόρο τιμής στα παλικάρια της Ελλάδας και της Κύπρου, που τόσο γενναιόδωρα και με αυταπάρνηση έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της Κύπρου».
-Οι Έλληνες στρατιωτικοί «δεν έπεσαν κατά τη διάρκεια ασκήσεων, αλλά κατά τη διάρκεια εθνικής αποστολής, υπέρ πίστεως και πατρίδος, όπως πέφτουν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες όταν δίνουν τη μάχη για την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική ανεξαρτησία, εκπληρώνοντας τον όρκο, που δίνουν όταν κατατάσσονται».
Ο αναπληρωτής υπουργός, Δημήτρης Βίτσας, τόνισε ότι νιώθει ιδιαίτερη τιμή, γιατί το υπουργείο Εθνικής Άμυνας «εδώ και δύο χρόνια αναγνώρισε, με τον πιο επίσημο τρόπο, τη ναυμαχία της Τηλλυρίας και τη συμμετοχή της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ “και ήρε τη διαταγή σιωπής” από τον κυβερνήτη Δημήτρη Μητσάτσο, ώστε να πει δημόσια, επίσημα και χωρίς καμία αμφισβήτηση όσα έζησε και όσα αυτός και οι σύντροφοί του έπαθαν».
«Οφείλουμε μια συγγνώμη» είπε ο κ. Βίτσας και πρόσθεσε: «Κουβαλάμε μια εξέχουσα παρακαταθήκη ανδρείας και αρετής, όπως αυτή της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ, με μια ανεξόφλητη ιστορική επιταγή, αυτή της λύσης του Κυπριακού με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ, με μία Κύπρο επανενωμένη εντός του πλαισίου Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σεβασμό στους πολίτες της».
Συγκεκριμένα, σήμερα παραδόθηκαν τα λείψανα των πέντε από τα έξι μέλη του πληρώματος της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ, που συνέβαλαν στην προσπάθεια απόκρουσης των τουρκικών επιθέσεων στην περιοχή Τηλλυρίας, τον Αύγουστο του 1964. Πρόκειται για τον υποπλοίαρχο Παναγιώτη Χρυσούλη, από την Αθήνα, τον πλωτάρχη Σπυρίδωνα Αγαθό, από την Κέρκυρα, τον πλωτάρχη Νικόλα Πανάγο, από την Αρκαδία, τον ανθυπασπιστή Παναγιώτη Θεοδωράτο, από την Κεφαλληνία και τον ανθυπασπιστή Νικόλαο Καππαδούκα, από τη Σκόπελο.
Σημειώνεται, ότι ακόμη δυο μέλη του πληρώματος της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ έπεσαν ηρωικά την ίδια μέρα, ο ανθυπασπιστής Νικόλαος Νιάφας, από τη Λαμία, τα λείψανα του οποίου επαναπατρίστηκαν πέρυσι και ο Κύπριος εθελοντής από τη Μόρφου, Άκης Φιλήτας, η σορός του οποίου τάφηκε στη γενέτειρά του.
Η τελετή παράδοσης των λειψάνων στον ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του κοιμητηρίου Λευκωσίας, άρχισε με τρισάγιο, το οποίο τέλεσε ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Χρυσόστομος Β΄. Παραβρέθηκαν ο πρέσβης της Ελλάδος, Ηλίας Φωτόπουλος, οι αρχηγοί της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ, εκπρόσωποι κομμάτων, άλλοι επίσημοι και συγγενείς των πεσόντων από την Ελλάδα.
Τα λείψανα μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα με ειδική πτήση μεταγωγικού αεροσκάφους C-27 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ αποδόθηκαν οι δέουσες στρατιωτικές τιμές.
Μετά το πέρας της τελετής και με απόφαση των οικογενειών, στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ακολούθησε η ταφή των λειψάνων του συνταγματάρχη Αθανάσιου Φωτόπουλου, που έπεσε μαχόμενος κατά την τουρκική εισβολή, τον Ιούλιο του 1974, καθώς και η ταφή των λειψάνων του ανθυπασπιστή Βασίλειου Κουκουσούλη, που έπεσε μαχόμενος στον Παχύαμμο Τηλλυρίας, τον Αύγουστο του 1964.
Εκ μέρους του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, μίλησε ο επίτροπος Προεδρίας, Φώτης Φωτίου, ο οποίος είπε πως «η στιγμή είναι σίγουρα πολύ ξεχωριστή, έχοντας πλήρη συνείδηση της υποχρέωσης απέναντι στους ήρωές μας, αλλά και της επιταγής της ιστορίας μας, να μην λησμονούμε ποτέ την προσφορά και τη θυσία τους, και να μεταλαμπαδεύουμε στις νεότερες γενιές τις αρχές και τις αξίες της αγάπης προς την πατρίδα». Ο κ. Φωτίου επεσήμανε, ότι η θυσία των εξ Ελλάδος αδελφών, «υπογραμμίζει την κοινή πορεία του Ελληνισμού και αποτελεί αδιάψευστο δείκτη της ενότητας και της συστράτευσής μας στους κοινούς αγώνες».
Οι ακταιωροί ΦΑΕΘΩΝ και ΑΡΙΩΝ, οι οποίες, είπε ο κ. Φωτίου, «ήταν δωρεά του Αναστάσιου Λεβέντη στην Κυπριακή Δημοκρατία», έλαβαν μέρος στις μάχες της Τηλλυρίας, κατά την διάρκεια των οποίων τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη επιτέθηκαν με βόμβες ναπάλμ εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς, αλλά και κατοικημένων περιοχών, προκαλώντας μεγάλες απώλειες.
Στις 8 Αυγούστου 1964 επιτέθηκαν και εναντίον της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ, που εκείνη την ημέρα κατευθύνθηκε με μηχανικά προβλήματα στον όρμο του Ξερού, προερχόμενη από τη θαλάσσια περιοχή της Μανσούρας, όπου οι Τούρκοι είχαν δημιουργήσει προγεφύρωμα.
Σε ερώτηση του Αθηναϊκού Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ), κατά πόσο ο δωρητής των ακταιωρών ή άλλοι αρμόδιοι είχαν φροντίσει να πληροφορηθούν για την κατάσταση των σκαφών και την επιχειρησιακή τους ετοιμότητα, ο κ. Φωτίου δήλωσε άγνοια, αλλά πρόσθεσε ότι το θέμα θα πρέπει να ερευνηθεί για ιστορικούς, κυρίως, λόγους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο ακταιωροί ήταν παλαιά γερμανικά πλοία, τα οποία, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, χρησιμοποιούνταν σε εξορύξεις πετρελαίου στην Ερυθρά θάλασσα.
Σύμφωνα με μαρτυρία του κυβερνήτη του σκάφους, Δημήτρη Μητσάτσου, το ΦΑΕΘΩΝ, από τον απόπλου του, μέσω Κρήτης, για Κύπρο, είχε σοβαρό τεχνικό πρόβλημα, καθώς η μια από τις δύο κύριες μηχανές του παρουσίαζε συνεχώς την ίδια βλάβη και το πλοίο σταματούσε. Επίσης, δεν δούλευαν σωστά η πυξίδα και ο εξάντας του πλοίου.
