Οι θέσεις των επιμελητηρίων για τη Συνταγματική Αναθεώρηση

Τις θέσεις και τις προτάσεις των επιμελητηρίων όλης της χώρας ενόψει της Συνταγματικής Αναθεώρησης υπέβαλε ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων και του ΕΒΕΑ κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος στην αρμόδια Επιτροπή Διαλόγου Αναθεώρησης του Συντάγματος.

Αναλυτικά οι θέσεις της ΚΕΕ έχουν ως εξής:

«Η Συνταγματική Αναθεώρηση αποτελεί μια κορυφαία διαδικασία του πολιτεύματος, η οποία αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε μια περίοδο κρίσιμη για τη χώρα, όπως αυτή που διανύουμε.

Για το λόγο αυτό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό η διαδικασία αυτή να καθοδηγείται από μια σαφή στόχευση. Οφείλει να στηρίζεται σε ξεκάθαρες παραδοχές, ως προς το λόγο για τον οποίο κρίνεται απαραίτητη η αναθεώρηση του Συντάγματος και – κυρίως – ως προς το σκοπό και το όραμα που η αναθεώρηση καλείται να υπηρετήσει.

Σήμερα, η Ελλάδα διαθέτει ένα Σύνταγμα αρκετά μακροσκελές και υπερφορτωμένο, το οποίο ευνοεί την πολυνομία, ταυτόχρονα όμως περιλαμβάνει αναχρονισμούς οι οποίοι λειτουργούν ως άλλοθι για τη μη προώθηση απαραίτητων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ή ανάγουν καθαρά πολιτικά διακυβεύματα σε ζητήματα ερμηνείας του συντάγματος και σε νομικές αντιδικίες.

Ταυτόχρονα, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της χώρας είναι η πλήρης κατάρρευση της εμπιστοσύνης στα πρόσωπα και στους θεσμούς που σχετίζονται με το πολιτικό σύστημα.

Το φαινόμενο αυτό έχει ήδη εξελιχθεί σε μια κρίση αντιπροσώπευσης και νομιμοποίησης, η οποία υπονομεύει την προσπάθεια αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης. Όσο οι πολίτες αξιολογούν όλο και πιο αρνητικά τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος και την αξιοπιστία των προσώπων που το υπηρετούν, τόσο πιο δύσκολη θα γίνεται η προώθηση των ριζικών τομών που έχει ανάγκη η χώρα, για να ανακάμψει οικονομικά και κοινωνικά.

Θέση, επομένως, της Επιμελητηριακής Κοινότητας είναι ότι η Συνταγματική Αναθεώρηση είναι απαραίτητη, στο πλαίσιο της ευρύτερης ανάγκης για αναβάθμισης της λειτουργίας των θεσμών, του κύρους και της αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, αλλά και του τρόπου διακυβέρνησης της χώρας.

Ειδικότερα, κρίνουμε σκόπιμη την αναθεώρηση του Συντάγματος με στόχο:

– Να καταστεί περισσότερο λιτό, ουσιαστικό και εναρμονισμένο με τη σύγχρονη πραγματικότητα.

– Να απαντήσει με συγκεκριμένους τρόπους στο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας για περισσότερη αξιοπιστία, υπευθυνότητα και λογοδοσία από το πολιτικό σύστημα.

– να διευρύνει – και όχι να συρρικνώνει – ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα και ελευθερίες, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ένα ασφαλές περιβάλλον για την ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο.

Θεωρούμε ότι το Σύνταγμα οφείλει να ορίζει τους κανόνες με τους οποίους λειτουργεί η δημοκρατία μας και τις βασικές αρχές, με τις οποίες η οργανωμένη Πολιτεία θα διαχειριστεί τις διαρκώς μεταβαλλόμενες οικονομικές, τεχνολογικές, δημογραφικές, γεωπολιτικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις του σύγχρονου περιβάλλοντος.

Δεν είναι, αντίθετα, ο ρόλος του Συντάγματος να ρυθμίζει ζητήματα τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής, ή να απαριθμεί λεπτομερώς επιμέρους κοινωνικές πρόνοιες και δικαιώματα, που το ίδιο εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να διασφαλίσει.

Στη βάση αυτών των αρχών και στο πλαίσιο της τρέχουσας διαδικασίας διαβούλευσης, προτείνουμε να εξεταστούν οι ακόλουθες αλλαγές:

Συνταγματικά δικαιώματα

• Αναγνώριση του δικαιώματος ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με ταυτόχρονη υπογράμμιση της υποχρέωσης του Κράτους να διασφαλίζει δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση για όλους.
• Δυνατότητα παραχώρησης εκτάσεων σε ΑΕΙ της αλλοδαπής, για την εγκατάσταση παραρτημάτων τους στη χώρα και προστασία των σχετικών επενδύσεων για τουλάχιστον 50 έτη.
• Ορισμός κατ’ έτος ανώτατου επιτρεπτού ορίου φορολόγησης ακίνητης περιουσίας, ως ποσοστού της δυνητικής προσόδου από εκμετάλλευσή της.
• Για ακίνητο που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία, η μέγιστη ετήσια μεταβολή των φόρων και τελών θα πρέπει να διαμορφώνεται σε άμεση συνάρτηση με την αντίστοιχη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
• Υπογράμμιση της υποχρέωσης της Πολιτείας να μεριμνά για την πραγμάτωση του κοινωνικού κράτους και ειδικότερα για την κοινωνική ασφάλεια και την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων και των ευπαθών κοινωνικά ομάδων.
• Διασφάλιση του δικαιώματος στην απεργία καθώς και στην ανταπεργία.
• Απαγόρευση της απεργίας ή της άρνησης παροχής υπηρεσιών σε δικαστικούς λειτουργούς, καθώς και σε λειτουργούς των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας.
• Προληπτική εμπλοκή του Ανώτατου Δικαστηρίου, με τη μορφή τη διατύπωση γνώμης, στο σχεδιασμό και την εκτέλεση δημοσίων ή ιδιωτικών έργων, τα οποία ενδέχεται να έχουν επίπτωση στο φυσικό ή ανθρωπογενές περιβάλλον.
• Περιορισμός της δυνατότητας επεκτατικής εφαρμογής περιβαλλοντικών και χωροταξικών διατάξεων από τα δικαστήρια.

Βουλή

Εισαγωγή αντίστροφου τεκμηρίου, ως προς την χορήγηση βουλευτικής ασυλίας. Παροχή ασυλίας από τη Βουλή μόνο μετά από αίτηση βουλευτή και μόνο για διώξεις που σχετίζονται άμεσα με την πολιτική του δράση. Για κάθε άλλη αξιόποινη πράξη, οι βουλευτές θα διώκονται όπως όλοι οι πολίτες.

Κυβέρνηση

• Αλλαγές με στόχο την αύξηση της υπευθυνότητας και της διαφάνειας στη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών και των δημοσίων πόρων. Στόχος είναι να περιοριστεί στο μέλλον ο κίνδυνος ανεύθυνης διαχείρισης, οι αλόγιστες σπατάλες, αλλά και η παροχολογία και η πλειοδοσία υποσχέσεων προς τους πολίτες, στο πλαίσιο του εκλογικού κύκλου. Ένα σύγχρονο Σύνταγμα οφείλει να αναγνωρίζει τη δημοσιονομική υπευθυνότητα ως πεδίο λογοδοσίας και κριτήριο αξιολόγησης του πολιτικού συστήματος.
• Υποχρέωση για διασφάλιση, μέσω του προϋπολογισμού, της δημοσιονομικής ισορροπίας και βιωσιμότητας στη λειτουργία του κράτους.
• Καθορισμός δυνατότητας δανεισμού του κράτους σε συγκεκριμένο όριο/ποσοστό του ΑΕΠ, του οποίου η υπέρβαση θα επιτρέπεται μόνο εφόσον αντικειμενικά συντρέχουν έκτακτοι ή απρόβλεπτοι λόγοι.
• Κύρωση από τη Βουλή του απολογισμού και ισολογισμού της κρατικής διοίκησης, το αργότερο μέσα σε ένα έτος από τη λήξη κάθε οικονομικού έτους.
• Ίδρυση πλήρως ανεξάρτητης Ελεγκτικής Αρχής, για τον έλεγχο των εσόδων και των δαπανών του κράτους και των δημοσίων νομικών προσώπων. Η Αρχή θα γνωμοδοτεί δημοσίως για τον προϋπολογισμό, τον απολογισμό και τον ισολογισμό του κράτους, καθώς και για το ύψος μισθών και συντάξεων των λειτουργών του δημοσίου τομέα. Η Ελεγκτική Αρχή θα πρέπει να απαρτίζεται από ανώτερους δικαστικούς και δημοσίους λειτουργούς, καθώς και από τεχνοκράτες. Θα πρέπει παράλληλα να υποστηρίζεται από εξειδικευμένους επιστημονικούς συνεργάτες και διεθνείς ελεγκτικούς οίκους.
• Εξομοίωση της θέσης υπουργών και πολιτών, σε θέματα ποινικής ευθύνης. Οι ποινικές διώξεις κατά μελών της κυβέρνησης θα πρέπει να ασκούνται από την Εισαγγελία του Ανώτατου Δικαστηρίου, αντί της Βουλής, ενώ την εκδίκαση των υπουργικών αδικημάτων θα αναλαμβάνει το Ανώτατο Δικαστήριο, αντί ειδικού δικαστηρίου όπως ισχύει σήμερα.

Δικαιοσύνη

Συγχώνευση πολιτικών και Διοικητικών Δικαστηρίων, με στόχο την επιτάχυνση και τη βελτίωση της διαδικασίας απονομής δικαιοσύνης. Κατάργηση του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Αρείου Πάγου ως ξεχωριστών δικαστηρίων και ίδρυση Ανώτατου Δικαστηρίου, στο οποίο μεταφέρονται αρμοδιότητες.

Το Ανώτατο Δικαστήριο αναλαμβάνει την αρμοδιότητα του προληπτικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων και της συμβατότητάς τους με το δίκαιο της ΕΕ.

Διοίκηση

• Αναθεώρηση της διαδικασίας επιλογής των ηγεσιών των Ανεξάρτητων Αρχών, με σκοπό να ξεπεραστούν τα εμπόδια από την απουσία συναίνεσης μεταξύ των κύριων κοινοβουλευτικών κομμάτων.
• Διορισμός των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών για ορισμένη θητεία και με διασφάλιση της προσωπικής και λειτουργικής τους ανεξαρτησίας.
• Ορισμός Προέδρων των Ανεξάρτητων Αρχών από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και από κατάλογο προσώπων εγνωσμένου κύρους που προτείνει η Βουλή.
• Οικονομική αυτονόμηση των Δήμων και υποχρέωση για βιώσιμη δημοσιονομική λειτουργία.
• Λειτουργία Δήμων με ίδιους πόρους που προέρχονται από ανταποδοτικά τέλη, καθώς και από την είσπραξη του φόρου ακίνητης περιουσίας.
• Υποχρέωση των ΟΤΑ για βιώσιμη δημοσιονομική λειτουργία. Απαγόρευση δανεισμού των ΟΤΑ για την κάλυψη ελλειμματικών προϋπολογισμών και δικαίωμα χρηματοδότησης από το κράτος για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών.
• Πλήρωση νομοθετημένων οργανικών θέσεων δημοσίων υπαλλήλων από το ΑΣΕΠ στη βάση των αρχών της αξιοκρατίας, της αντικειμενικότητας, της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας.
• Αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων σε ετήσια βάση, αποκλειστικά με κριτήρια αποδοτικότητας και επαγγελματικής ικανότητας.
• Δυνατότητα εξέλιξης ορισμένου αριθμού αρίστων δημοσίων υπαλλήλων, με ένταξη σε ανώτατο δημοσιοϋπαλληλικό σώμα στο οποίο θα προβλέπεται ειδική μισθολογική μεταχείριση.
• Κατοχύρωση της επιχειρηματικής ελευθερίας, με σαφέστερη οριοθέτηση του ρόλου του κράτους ως συντονιστή – αντί αποκλειστικού ρυθμιστή – της οικονομικής δραστηριότητας.
• Κατοχύρωση της ιδιωτικής οικονομικής πρωτοβουλίας σε συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού και της υποχρέωσης του κράτους για την εξασφάλιση συνθηκών ανάπτυξης όλων των τομέων της οικονομίας, σε όλη την επικράτεια.
• Κατοχύρωση της δυνατότητας παροχής οικονομικών και φορολογικών κινήτρων για την υλοποίηση παραγωγικών επενδύσεων με κεφάλαια από το εξωτερικό.
• Δυνατότητα καθορισμού επενδυτικών κινήτρων και παροχής αυξημένης προστασίας σε επενδύσεις που γίνονται σε ειδικά καθορισμένες ελεύθερες οικονομικές ζώνες».