Το πέρασμα του Μητσάκη από τον Εύξεινο Πόντο

Το ταξίδι του Κώστα Μητσάκη συνεχίζεται, μπαίνοντας όλο και πιο βαθιά στους μαρτυρικούς τόπους του Εύξεινου Πόντου, όπου ο Ελληνισμός διατηρεί σημάδια της ένδοξης ιστορίας του. Λίγο πριν περάσει τα σύνορα και την είσοδό του στη Γεωργία, αφηγείται για το newsbeast.gr… «Οδηγώντας εκείνο το απομεσήμερο κάτω από την ομπρέλα ενός κατάμαυρου ουρανού και υπομένοντας έναν αέρα που λυσσομανούσε, αντίκριζα με ανακούφιση τα πρώτα σπίτια της Σαμψούντας. Τα τελευταία χιλιόμετρα πριν μπω στην πόλη μού φάνηκαν ατελείωτα. Ευτυχώς πάντως που οι προσευχές μου έπιασαν τόπο και τα αδιάβροχα δεν χρειάστηκε να βγουν τελικά από τις αποσκευές του μαύρου Supra. Με την άφιξή μου στη Σαμψούντα (την αρχαία Αμισό), το απέραντο σεντόνι του Εύξεινου Πόντου έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του. Όπως ήμουν φορτωμένος με τις αποσκευές, κατευθύνθηκα αμέσως στον χώρο της παραλίας, εκεί όπου σήκωσα την ματιά μου και την άφησα να περιπλανηθεί στο βάθος του υγρού ορίζοντα. Επιτέλους, συναντούσα τον “Άξενο Πόντο” των αρχαίων προγόνων μας, μια θάλασσα που αποτέλεσε την θεματολογία αρκετών γνωστών αρχαίων μύθων και θρύλων, όπως η Αργοναυτική Εκστρατεία, το ταξίδι του Φρίξου και της Έλλης, οι Αμαζόνες, ο μύθος του Προμηθέα, κ.ά. Αν και στις αρχές του 20ου αιώνα, η ακμάζουσα ελληνική κοινότητα της Σαμψούντας μετρούσε περίπου 6.000 – 7.000 άτομα (περίπου το 1/3 των κατοίκων της πόλης), καμία απολύτως μαρτυρία από την εποχή της ελληνικής παρουσίας δεν υπάρχει σήμερα. Βασανιστήρια, εξορία, εκτελέσεις και ξενιτεμός περίμεναν το δοκιμαζόμενο ελληνισμό της Σαμψούντας, που ξεριζώθηκε με βίαιο τρόπο από την ευλογημένη ποντιακή γη. Στις ακτές της Σαμψούντας αποβιβάστηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ (19/5/1919) με σκοπό να αναδιοργανώσει το τουρκικό στράτευμα και να εκδιώξει τους αλλόθρησκους πληθυσμούς από την Μικρά Ασία. Στο σημείο όπου αποβιβάστηκε ο τούρκος ηγέτης, υπήρχε το καράβι με τ’ οποίο έφτασε στην πόλη, το πλοίο εκτελεί χρέη ιδιότυπου ιστορικού μουσείου. Επόμενος προορισμός στον γεωγραφικό χώρο του παράκτιου Πόντου ήταν η χιλιοτραγουδισμένη Τραπεζούντα, που με καρτερούσε 320 χλμ. ανατολικά. Ένας άρτιος αυτοκινητόδρομος διευκόλυνε τα μέγιστα την οδική αποστολή του Supra. “Παραδόξως”, όλες οι μεγάλες παραθαλάσσιες πόλεις που παρεμβάλλονταν καθοδόν είχαν ξεκινήσει την ζωή τους ως αποικίες των αρχαίων Ελλήνων (Samsun/Αμισός, Giresun/Κερασούντα, Ordu/Κοτύωρα, Tirebolu/Τρίπολη, Trabzon/Τραπεζούντα). Στην Τραπεζούντα, την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών, έριξα άγκυρα για 3 ολόκληρες μέρες, μιας και τα αξιοθέατα της πόλης ήταν πολλά και ενδιαφέροντα. Ξεκίνησα από τον αυτοκρατορικό ναό της Αγίας Σοφίας με τις υπέροχες τοιχογραφίες (μέρος του ναού έχει δυστυχώς μετατραπεί σε τζαμί), φωτογράφησα τα τείχη των Κομνηνών στην παλαιά πόλη, θαύμασα την νεοκλασική έπαυλη του τραπεζίτη Κων/νου Καπαγιαννίδη (νυν Αρχοντικό Ατατούρκ) και επισκέφθηκα το ναό της Θεοτόκου της Χρυσοκεφάλου (Τέμενος του Πορθητή). Το καλύτερο, όμως, το άφησα για το τέλος. Ο λόγος φυσικά για τη Μονή της Παναγίας Σουμελά, 46 χλμ. νότια της Τραπεζούντας. Για 16 ολόκληρους αιώνες,  εκτός από ένα σημαντικότατο κέντρο παιδείας και προπύργιο του χριστιανισμού, η Μονή Σουμελά υπήρξε παράλληλα ο οδηγός, ο παρηγορητής, ο συμπαραστάτης και το καταφύγιο των απανταχού Ποντίων. Διαδραματίζοντας το ρόλο ενός φάρου που μεταλαμπάδευε το ιερό φως του χριστιανισμού, η Παναγία Σουμελά εμψύχωνε και προστάτευε τον ελληνισμό της Aνατολής σε κάθε δύσκολη ιστορική στιγμή. Μέχρι όμως το 1923, όταν η μονή λεηλατήθηκε, πυρπολήθηκε και εγκαταλείφθηκε. Ο αναπάντεχος ξεριζωμός ερήμωσε- μαζί με τον αλησμόνητο Πόντο- και τη Μονή Σουμελά. Κτισμένο σε μια κάθετη πλαγιά του δασοσκέπαστου όρους Μελά, το μοναστήρι-ορόσημο του Πόντου δέχεται τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες Έλληνες επισκέπτες, που έρχονται εδώ για να βιώσουν την υποβλητικότητα του ιερού χώρου  και να καταθέσουν την πίστη τους στο πιο γνωστό θρησκευτικό μνημείο του Πόντου. Για κακή μου τύχη, το εσωτερικό της μονής ήταν κλειστό για εργασίες ανοικοδόμησης και δυστυχώς αρκέστηκα σε μια εξωτερική ενατένηση του επιβλητικού μοναστηριακού συγκροτήματος. Ευτυχώς, είχα επισκεφθεί το μοναστήρι του Πόντου πριν από 10 χρόνια και έτσι το γλύτωσα το…  εγκεφαλικό! Μόλις 190 χλμ. είχε να διατρέξει το μαύρο παπί από την Τραπεζούντα ως τα σύνορα της Γεωργίας. Ήταν καιρός να αλλάξω χώρα και παραστάσεις. Και  πραγματικά, χωρίς να το πολυκαταλάβω βρέθηκα στο Μπατούμι της Γεωργίας, που υποδέχτηκε μόλις 16 χλμ. ανατολικά της συνοριακής γραμμής. Το Μπατούμι (ο Βαθύς Λιμήν των αρχαίων Ελλήνων) βρίσκεται σε μια ευρύτερη περιοχή που εικάζεται πως ήταν η Κολχίδα της Αργοναυτικής εκστρατείας. Κάπως έτσι λοιπόν άλλαξα σελίδα στο ταξίδι του Πόντου, έχοντας κιόλας γράψει τα πρώτα 1.940 χλμ. του ταξιδιού…»Θανάσης Χούντρας