Η Πρωτοχρονιά είναι μια στιγμή γεμάτη ελπίδα και αισιοδοξία. Για πολλούς, σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας αρχής, μιας ευκαιρίας να βελτιώσουν τη ζωή τους μέσα από τις περίφημες αποφάσεις της πρώτης ημέρας του χρόνου.
Ωστόσο, όπως έχει αποδειχθεί σε επιστημονικές έρευνες που επικαλείται το Conversation, η πραγματικότητα είναι ότι πάνω από το 90% αυτών των αποφάσεων αποτυγχάνουν μέσα σε λίγους μήνες. Τι μας εμποδίζει να τις εφαρμόσουμε; Η απάντηση πίσω από αυτή την «αποτυχία» βρίσκεται στην ψυχολογία.
Γιατί θέτουμε στόχους την Πρωτοχρονιά;
Η Πρωτοχρονιά είναι ένα σημείο αναφοράς που προσφέρει την ευκαιρία για ανασκόπηση. Όπως αναφέρει στο Very Well Mind, η ψυχολόγος Terri Bly, «το νέο έτος είναι μια ευκαιρία για αναστοχασμό», έτσι πολλοί αισθάνονται την ανάγκη να κάνουν αλλαγές που αναβάλουν εδώ και καιρό, θεωρώντας ότι το νέο έτος φέρνει μαζί του και μια συμβολική νέα αρχή.
Η Jennifer Kowalski, σύμβουλος ψυχικής υγείας, προσθέτει στο ίδιο μέσο: «Όταν κάτι τελειώνει, δημιουργείται χώρος για ένα νέο ξεκίνημα». Αυτή η αίσθηση ανανέωσης και η συλλογική ατμόσφαιρα αλλαγής ενισχύουν την επιθυμία μας να θέσουμε στόχους για τη νέα χρονιά, παρά το γεγονός ότι οι πιθανότητες επιτυχίας είναι μικρές.
Οι βασικοί λόγοι της αποτυχίας
Παρότι η αισιοδοξία μας ενισχύει τη δέσμευσή μας για λήψη αποφάσεων, πολλές φορές οι προσδοκίες μας αποδεικνύονται υπερβολικές. Εδώ είναι οι βασικοί λόγοι που οδηγούν στην αποτυχία:
1. Θέτουμε υπερβολικά μεγάλους στόχους
Η Terri Bly τονίζει ότι «οι άνθρωποι δεν είναι φτιαγμένοι για μεγάλες, σαρωτικές αλλαγές». Στόχοι όπως το να χάσουμε πολλά κιλά ή να μάθουμε μια γλώσσα μέσα σε λίγους μήνες είναι συχνά υπερβολικά φιλόδοξοι και μη ρεαλιστικοί. Χωρίς μικρά και συγκεκριμένα βήματα, οι στόχοι γίνονται εξαιρετικά δύσκολα επιτεύξιμοι.
2. Δεν κατανοούμε το «γιατί» πίσω από τις αποφάσεις
Η Bly εξηγεί ότι οι άνθρωποι συχνά εστιάζουν στα «πρέπει» και όχι στα «θέλω», σε αυτά που πραγματικά μας ενδιαφέρουν. Συχνά οι στόχοι βασίζονται σε διάφορες κοινωνικές επιταγές. Για παράδειγμα λέμε «πρέπει να πηγαίνω γυμναστήριο», αλλά χωρίς εσωτερικό κίνητρο και αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να αποτύχουμε.
Αν το γυμναστήριο δεν μας αρέσει η απόφαση να το επισκεπτόμαστε τρεις φορές την εβδομάδα γρήγορα θα γίνει δυσάρεστη και ο στόχος θα καταρρεύσει. Αντίθετα, αν το «γιατί» μας είναι βαθύτερο, όπως το ότι θέλουμε να είμαστε υγιέστεροι, τότε θα βρούμε εναλλακτικούς τρόπους για να πετύχουμε τον απώτερο στόχο μας.
3. Δεν είμαστε έτοιμοι για αλλαγή
Σύμφωνα με το Μοντέλο Σταδίων Αλλαγής, η επιτυχία μιας απόφασης εξαρτάται από το πόσο προετοιμασμένοι είμαστε για την αλλαγή. Τα στάδια περιλαμβάνουν:
- Προστοχασμός: Αντίληψη ότι ίσως χρειάζεται αλλαγή.
- Στοχασμός: Σκέψη για την αλλαγή.
- Προετοιμασία: Σχεδιασμός της αλλαγής.
- Δράση: Εφαρμογή της αλλαγής.
- Συντήρηση: Εξασφάλιση ότι η αλλαγή θα διατηρηθεί.
Όσοι θέτουν αποφάσεις χωρίς προετοιμασία αυξάνουν τις πιθανότητες της αποτυχίας.
Πώς να πετύχουμε διαρκείς αλλαγές
Αντί να θέτουμε φαινομενικά «ελκυστικούς» αλλά στην πραγματικά ανέφικτους στόχους, μπορούμε να υιοθετήσουμε μια πιο βιώσιμη προσέγγιση:
- Σπάστε τους στόχους σε μκρά βήματα: Αντί να επιδιώκετε μεγάλες αλλαγές, δημιουργήστε μικρούς εφαρμόσιμους στόχους που οδηγούν σταδιακά στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
- Εστιάστε στο «γιατί» σας: Βρείτε τα βαθύτερα κίνητρά σας για την αλλαγή και αναζητήστε ευχάριστους τρόπους να τα επιτύχετε.
- Δημιουργήστε ένα χρονοδιάγραμμα: Χωρίστε τον στόχο σας σε στάδια με συγκεκριμένα ορόσημα. Αυτό θα σας επιτρέψει να δείτε πρόοδο και να παραμείνετε προσηλωμένοι.
Η αποτυχία των αποφάσεων της Πρωτοχρονιάς δεν είναι αναπόφευκτη. Με ρεαλιστική προσέγγιση, βαθύτερη κατανόηση των κινήτρων μας και σταδιακή υιοθέτηση αλλαγών, μπορούμε να μετατρέψουμε τις αποφάσεις μας σε επιτυχημένες, διαρκείς συνήθειες.
