Η κοινωνία είναι γεμάτη από στερεότυπα και από τα πιο διαδεδομένα είναι αυτά που σχετίζονται με τα μοναχοπαίδια. Πολλοί πιστεύουν πως αυτά τα παιδιά γίνονται με κάποιον τρόπο εγωιστές, κακομαθημένα ή μοναχικά.
Ωστόσο, η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική από αυτές τις αντιλήψεις. Οι σύγχρονες έρευνες αποκαλύπτουν την πραγματικότητα πίσω από αυτούς τους μύθους για τα μοναχοπαίδια…
Τι δείχνουν οι έρευνες
Το ποσοστό των οικογενειών με ένα παιδί έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτή η αλλαγή στα κοινωνικά δεδομένα έχει οδηγήσει σε μια επανεξέταση των παλαιών στερεοτύπων που συνόδευαν τα μοναχοπαίδια.
Όπως αναφέρει η «Guardian», oι ερευνητές του Πανεπιστημίου College του Λονδίνου (UCL), έπειτα από ενδελεχείς μελέτες, ανατρέπουν την παλιά πεποίθηση ότι τα μοναχοπαίδια υποφέρουν από κοινωνικά ή ψυχολογικά προβλήματα.
Τα ευρήματά δείχνουν ότι τα μοναχοπαίδια έχουν εξίσου υγιή ανάπτυξη και κοινωνική ζωή με τα παιδιά που έχουν αδέρφια. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές πρόκειται για καθησυχαστική εικόνα σχετικά με την ποιότητα της ζωής τους.
Αν και η αντίληψη ότι τα μοναχοπαίδια είναι πιο ναρκισσιστικά ή μοναχικά παραμένει ισχυρή, η επιστημονική έρευνα αποδεικνύει το αντίθετο. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι τα μοναχοπαίδια δεν είναι πιο ναρκισσιστές από τα παιδιά με αδέρφια, ενώ μάλιστα αναφέρουν χαμηλότερα επίπεδα μοναξιάς και είναι το ίδιο ευτυχισμένα, αν όχι περισσότερο, σε σύγκριση με τα παιδιά που μεγαλώνουν με αδέρφια.
Η ψυχολόγος Toni Falbo, με δεκαετίες ερευνών πάνω στο θέμα, έχει διαπιστώσει ωστόσο ότι τα αποτελέσματά επιστημονικών μελετών δεν έχουν κατορθώσει να αλλάξουν δραστικά την κοινή γνώμη. Παρά το γεγονός πως από τις έρευνες προκύπτει ότι δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ή ακόμα και ότι τα μοναχοπαίδια έχουν ενδεχομένως κάποια μικρά πλεονεκτήματα, τα στερεότυπα παραμένουν εξαιρετικά ανθεκτικά.
Η αρχή των στερεοτύπων
Το επίσης εντυπωσιακό είναι πως οι παρωχημένες αντιλήψεις γύρω από τα μοναχοπαίδια ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα, όπως σημειώνει η «Guardian». Μια από τις πρώτες μελέτες δημοσιεύτηκε το 1898 και βασίστηκε σε ένα δείγμα μόλις 46 παιδιών. Παρά την ανεπαρκή αυτή έρευνα, τα αποτελέσματά της είχαν τεράστια επιρροή στις επόμενες γενιές.
Επίσης, η θεωρία της σειράς γέννησης του Άλφρεντ Άντλερ, που υποστήριζε ότι η σειρά με την οποία γεννιούνται τα παιδιά επηρεάζει την προσωπικότητά τους, παραμένει – και μάλιστα διαστρεβλωμένη – δημοφιλής μέχρι σήμερα, παρότι οι σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι δεν υπάρχει ουσιαστική επίδραση της σειράς γέννησης στον χαρακτήρα ενός ατόμου. Η ιδέα ότι τα πρωτότοκα παιδιά είναι υπεύθυνα, τα μεσαία επαναστάτες και τα μικρότερα εγωκεντρικά είναι περισσότερο μια αφηγηματική κατασκευή παρά μια επιστημονική αλήθεια.
Γιατί παραμένουν ζωντανά αυτά τα στερεότυπα;
Η επιμονή των στερεοτύπων, είτε αφορά τα μοναχοπαίδια είτε τη σειρά γέννησης, είναι πιθανόν αποτέλεσμα της ανάγκης μας να δημιουργήσουμε νόημα μέσα στο χάος των οικογενειακών σχέσεων. Τα στερεότυπα μας δίνουν μια εύκολη και κατανοητή εξήγηση για τη ζωή μας. Οι οικογένειες είναι πολυπαραγοντικές και πολύπλοκες. Δεν μπορούμε να αποδώσουμε την ανάπτυξη ενός παιδιού σε απλούς παράγοντες όπως η σειρά γέννησης ή η παρουσία αδελφών.
Ακόμη και ο Άντλερ σημείωνε: «Δεν είναι, φυσικά, ο αριθμός του παιδιού (πρωτότοκο, δευτερότοκο κοκ) που επηρεάζει τον χαρακτήρα του, αλλά η κατάσταση στην οποία γεννιέται και μεγαλώνει και ο τρόπος με τον οποίο την ερμηνεύει».
Το τέλος των στερεότυπων
Η πραγματικότητα πίσω από τα μοναχοπαίδια είναι πολύ πιο θετική και περισσότερο πολύπλοκη από ό,τι υποστηρίζουν τα παλιά στερεότυπα. Τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς αδέρφια δεν είναι καταδικασμένα να γίνουν μοναχικά ή ναρκισσιστικά. Βάσει των επιστημονικών ερευνών είναι το ίδιο υγιή, κοινωνικά προσαρμοσμένα και ευτυχισμένα όπως και τα παιδιά που μεγαλώνουν με αδέλφια.
Είναι, λοιπόν, καιρός να αφήσουμε πίσω μας τις παρωχημένες αντιλήψεις και να αναγνωρίσουμε ότι κάθε παιδί αναπτύσσεται μέσα από τις μοναδικές του εμπειρίες και τον πολυπαραγοντικό κόσμο της οικογένειας και του περιβάλλοντός του.
