Η αλήθεια είναι πως, όταν αγαπάμε κάποιον πραγματικά, συχνά καταφεύγουμε σε μικρά, αθώα ψέματα για να προστατεύσουμε – με τη δική μας αντίληψη – αυτή την αγάπη και να διατηρήσουμε την ηρεμία στη σχέση μας.

Αυτά τα ψέματα, γνωστά και ως «ψέματα της αγάπης», μπορεί γενικά να φαίνονται αθώα, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις έχουν βαθύτερες επιπτώσεις και αιτίες.

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2013 από το περιοδικό Communication Sciences, υπάρχουν τέσσερις βασικοί λόγοι που τα ζευγάρια λένε ψέματα μεταξύ τους, καθένας από τους οποίους επηρεάζει τη σχέση με διαφορετικούς τρόπους. Κάποια από αυτά είναι «γλυκά» και άλλα όχι και τόσο.

Ο ψυχολόγος Mark Travers, ιδιοκτήτης και της εξειδικευμένης ιστοσελίδας για την ψυχική υγεία Therapytips, παρουσίασε στο Forbes τα τέσσερα πιο συνηθισμένα «ψέματα της αγάπης» και τους διάφορους τρόπους με τους οποίους προστατεύουν τις σχέσεις μας, αλλά και, μερικές φορές, τις βάζουν σε κίνδυνο. 

1. Διατήρηση της σχέσης και της ηρεμίας

Ένας από τους κύριους λόγους που οι σύντροφοι λένε ψέματα ο ένας στον άλλο είναι για τη διατήρηση της σχέσης. Τα αθώα ψέματα μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή συγκρούσεων και σε μια ηρεμία.

  • Αποφυγή αναταραχής: Κάποιες φορές, λέμε ψέματα για να αποφύγουμε την πρόκληση άγχους ή στενοχώριας στον σύντροφό μας.
  • Διατήρηση της θετικότητας: Άλλες φορές, ψέματα λέγονται για να διατηρήσουμε τη θετική διάθεση του συντρόφου μας. Για παράδειγμα, μετά από μια συνάντηση με τους συναδέλφους της συντρόφου του, ένας συμμετέχων παραδέχτηκε: «Της είπα ότι περνούσα καλά ενώ δεν περνούσα. Ξέρω ότι είναι σημαντικό για αυτήν να τα πάω καλά με τους φίλους της».
  • Πρόκληση συμπόνοιας μέσω ενοχής: Υπάρχουν φορές που τα ψέματα χρησιμοποιούνται για να προκαλέσουν τη συμπόνοια. Μία συμμετέχουσα για παράδειγμα παραδέχτηκε πως είπε ψέματα ότι έκλαψε μετά από έναν καβγά, για να κάνει τον σύντροφό της να νιώσει άσχημα και να τη συμπονέσει. Όπως σημειώνει ο Mark Travers, αυτά τα ψέματα είναι λιγότερο καλοπροαίρετα και εξυπηρετούν την προώθηση της ισότητας με αρνητικούς τρόπους.

2. Διαχείριση συναισθηματικών αναγκών

Μερικές μορφές τα ψέματα έχουν ως στόχο να προωθήσουν κάποιες συναισθηματικές ανάγκες. Για παράδειγμα ο καθένας μπορεί να έχει ανάγκη να νιώθει σεβασμό και αγάπη. Αυτά τα ψέματα λέγονται με την ελπίδα πως θα ικανοποιήσουμε αυτές τις συναισθηματικές ανάγκες, τις δικές μας ή του συντρόφου μας, ιδιαίτερα σε καταστάσεις όπου η αλήθεια μπορεί να είναι σκληρή. Για παράδειγμα:

  • Αυτοπροβολή. Μπορεί κάποιος να πει ψέματα για να ενισχύσει την εικόνα του ή να μην δώσει κακή εικόνα. Για παράδειγμα, μια συμμετέχουσα υπερέβαλε για το χρόνο που εργάζεται και δικαιολόγησε το ψέμα της λέγοντας πως «θέλω να τα πάμε καλά, και δεν ήθελα να φαίνομαι τεμπέλα».
  • Προστασία των συναισθημάτων του συντρόφου. Ένας συμμετέχων παραδέχτηκε: «Με ρώτησε αν πίστευα ότι είχε πάρει κάποια κιλά. Εγώ το πίστευα, αλλά της είπα όχι. Δεν ήθελα να πληγώσω τα συναισθήματά της». Αυτά τα ψέματα είναι πολύ λιγότερο προσβλητικά από ορισμένες αλήθειες, σημειώνει ο Mark Travers.
  • Αποφυγή ανεπιθύμητων δραστηριοτήτων. Συχνά, μπορεί να πούμε ψέματα για να αποφύγουμε να κάνουμε ορισμένα πράγματα. Μια συμμετέχουσα είπε ψέματα για το γιατί ξαφνικά δεν μπορούσε να επισκεφτεί τον σύντροφό της. Όπως εξήγησε: «Δεν είχα όρεξη να πάω στο σπίτι του, αλλά δεν ήθελα να πληγώσω τα συναισθήματά του».

3. Για τη διαχείριση ανισορροπιών

Μερικές φορές, λέμε ψέματα με την ελπίδα να διορθώσουμε ανισορροπίες μεταξύ των αναγκών, των επιθυμιών ή των επιδιώξεών μας και αυτών του/της συντρόφου μας. Όταν θέλουμε κάτι και ο/η σύντροφός μας θέλει κάτι άλλο, ένα «μικρό ψέμα» μπορεί γείρει την πλάστιγγα υπέρ μας. Για παράδειγμα:

  • Αυτονομία vs. σύνδεσης. Ο ένας θέλει να περάσει χρόνο με τον άλλον, αλλά η διάθεση δεν είναι η ίδια από την άλλη πλευρά και έτσι αρχίζουν τα ψέματα για τον «απεγκλωβισμό». Άλλοι πάλι, όπως προέκυψε από την έρευνα, είπαν πιο ευχάριστα ψέματα για να περάσουν περισσότερο χρόνο με τον άλλον.
  • Ανοιχτότητα vs. κλειστότητα. Μερικές φορές, οι σύντροφοι μπορεί να πουν ψέματα για να αποφύγουν να αποκαλύψουν πληροφορίες που ο άλλος επιθυμεί να μάθει. Ένας συμμετέχων – ο οποίος παραδέχτηκε πως είχε πει ψέματα όταν ρωτήθηκε – εξήγησε ότι, «δεν νιώθω ότι θα πρέπει να γνωρίζει», ενώ μια γυναίκα απάντησε πως «είναι κάτι προσωπικό και δεν θα του το έλεγα».

4. Εγκαθίδρυση ελέγχου

Μερικά ψέματα έχουν πιο κακόβουλους σκοπούς. Αυτά εξυπηρετούν στο να δώσουν σε έναν σύντροφο το πλεονέκτημα έναντι του άλλου, να κάνουν τον άλλον να αισθανθεί άσχημα ή ακόμη και να ελέγξουν τις σκέψεις ή τις ενέργειές τους.

  • Πρόκληση ενοχών. Μερικά ψέματα χρησιμοποιούνται απο΄κάποιους ώστε να «γεμίσουν ενοχές» τους συντρόφους και να επιτύχουν αυτό που επιθυμουν. Ένας συμμετέχων είπε ψέματα στη σύντρόφο του ώστε «να την κάνει να αισθανθεί άσχημα επειδή πιστεύει δεν κάνει τίποτα όλη ημέρα». Όπως ισχυρίστηκε είπε ψέματα με την ελπίδα ότι θα ήταν πιο παραγωγική στη συνέχεια.
  • Απόκτηση πλεονεκτήματος. Ένας συμμετέχων εξήγησε ότι, αφού είπε ένα κακό ψέμα, «το έκανε αυτό για να την κάνει να αισθανθεί άσχημα και μετά να την παρηγορήσει ώστε να φανεί ο ίδιος καλός και συμπονετικός στα μάτια της». Αυτό το ψέμα εξυπηρετούσε το στόχο να τον θέσει σε μια θέση σωτήρα.
  • Απόλυτος έλεγχος. Ένας συμμετέχων είπε ψέματα στη σύντροφό του για να περάσει τη νύχτα όπως ήθελε, και εξήγησε, «Ένας φίλος μου που τα πάει πολύ καλά με τη φίλη μου συνέχιζε να μου στέλνει μηνύματα για να πάμε για μεσημεριανό και να δούμε τον αγώνα μαζί—οι τρεις μας. Αγνόησα τα μηνύματά του και δεν είπα τίποτα στη φίλη μου … γιατί πιθανότατα θα ήθελε να πάμε μαζί». Αυτό το ψέμα αποσιώπησης εξυπηρετούσε τον έλεγχο μιας κατάστασης με τρόπο που αυτός έκρινε κατάλληλο, υπογραμμίζει ο Mark Travers.

Η «ευδαιμονία της άγνοιας» και η σημασία της αλήθειας

Παρόλο που όλοι λέμε ψέματα από καιρό σε καιρό, ακόμα και στους ανθρώπους που αγαπάμε,δεν είναι όλα τα ψέματα ίδια. Κάποια πηγάζουν από μια γνήσια αγάπη και στοργή, ενώ άλλα εξυπηρετούν τη θέσπιση ορίων και άλλα έχουν πιο τοξικούς σκοπούς. Είναι σημαντικό ωστόσο να θυμόμαστε ότι η ειλικρίνεια και η ανοιχτότητα είναι ζωτικής σημασίας για μια υγιή σχέση.

Τα καλοπροαίρετα ψέματα μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της ειρήνης και της αρμονίας σε μια σχέση. Επιτρέπουν στους συντρόφους να απολαύσουν την «ευδαιμονία της άγνοιας», σημειώνει ο Mark Travers. Aλλά δεν θα πρέπει να γίνουν συνήθεια. Η αγάπη και η εμπιστοσύνη χτίζονται πάνω στην αλήθεια, και η αλήθεια είναι η βάση κάθε υγιούς και ευτυχισμένης σχέσης.