Ο «κανόνας των 5 δευτερολέπτων» είναι αρκετά διαδεδομένος και γνωστός. Σύμφωνα με αυτόν λοιπόν, αν ένα τρόφιμο πέσει στο πάτωμα και προλάβουμε να το σηκώσουμε μέσα σε 5 δευτερόλεπτα, τότε θεωρείται ασφαλές για κατανάλωση. Τι λέει όμως η επιστήμη γι’ αυτό; Διότι, όσο απίστευτο κι αν σας φαίνεται, ερευνητές ασχολήθηκαν στα σοβαρά με τον κανόνα των 5 δευτερολέπτων.
Το WebMD γράφει λοιπόν ότι το 2003 πραγματοποιήθηκε επιστημονική μελέτη για να ελέγξει κατά πόσο αληθεύει αυτός ο ισχυρισμός. Το πείραμα διεξήχθη από την Jillian Clarke, μία μαθήτρια που έκανε πρακτική 6 εβδομάδων στο Τμήμα Διατροφής και Επιστήμης Τροφίμων του Πανεπιστημίου του Ιλινόις. Η Clarke εξέτασε την παρουσία μικροοργανισμών παίρνοντας δείγματα από δάπεδα πανεπιστημιακών χώρων και διαπίστωσε ότι ότι τα περισσότερα ήταν σχετικά καθαρά από βακτήρια! Όπως ήταν φυσικό, η τότε επιτηρήτρια της έρευνας και υποψήφια διδάκτωρ Meredith Agle εξεπλάγη από το αποτέλεσμα και της ζήτησε να επαναλάβει το πείραμα. Τα αποτελέσματα ήταν τα ίδια… Τα χρόνια πέρασαν, η Meredith Agle έγινε διδάκτωρ και πλέον δηλώνει στο WebMD: «Νομίζω ότι τα πατώματα ήταν τόσο καθαρά, από μικροβιολογικής άποψης, επειδή τα δάπεδα ήταν στεγνά και τα περισσότερα παθογόνα όπως η σαλμόνελα ή το E. coli δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς υγρασία».
Για τον κλινικό έλεγχο της έρευνας, τοποθετήθηκαν μπισκότα και ζελεδάκια τόσο σε τραχιές όσο και σε λείες επιφάνειες με συγκεκριμένες ποσότητες του βακτηρίου E. Coli. Σε αυτήν την περίπτωση, παρατηρήθηκε άμεση μεταφορά βακτηρίων και προτού συμπληρωθούν τα 5 δευτερόλεπτα.
Η Clarke διεξήγαγε επίσης μία δημοσκόπηση στην οποία βρήκε ότι το 70% των γυναικών και το 56% των ανδρών δήλωσαν ότι γνώριζαν τον κανόνα των 5 δευτερολέπτων, με τις γυναίκες να τον χρησιμοποιούν πιο συχνά. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι πιθανότητες να επικαλεστεί κάποιος τον κανόνα αυξάνονταν όταν το τρόφιμο που έπεφτε ήταν μπισκότο ή γλυκό και όχι μπρόκολο ή κουνουπίδι.
Να πούμε ότι για την εργασία της αυτή, η Clarke κέρδισε το βραβείο Ig Nobel prize το 2004. Τα βραβεία Ig Nobel τιμούν την «έρευνα που πρώτα σε κάνει να γελάς, μετά σε κάνει να σκέφτεσαι».
Οι επιστήμονες όμως δεν έμειναν ικανοποιημένοι και το θέμα ανακινήθηκε ξανά το 2016, όταν ερευνητές του Πανεπιστημίου Rutgers στο Νιου Τζέρσεϊ έκαναν το ίδιο πείραμα. Αυτή τη φορά έριξαν κομμάτια καρπούζι, καραμέλες, ψωμί και βουτυρωμένο ψωμί από ύψος 13 εκατοστών σε επιφάνειες όπως χαλιά, κεραμικά πλακάκια, ανοξείδωτο ατσάλι και ξύλο, τις οποίες είχαν φροντίσει να μολύνουν με το εντεροβακτήριο Ε. aerogenes. Προς έκπληξη των ερευνητών, μεταφέρθηκαν λιγότερα βακτήρια από το χαλί συγκριτικά με το ανοξείδωτο ατσάλι και το πλακάκι. Και πάλι όμως, τα συμπεράσματα δεν άλλαξαν, αφού διαπίστωσαν ότι τα βακτήρια μολύνουν άμεσα τα πεσμένα τρόφιμα, διαψεύδοντας τον δημοφιλή κανόνα.
Συμπερασματικά
Ο κανόνας των πέντε δευτερολέπτων δεν μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστος, οπότε δεν είναι ασφαλές να τρώμε φαγητό που έχει πέσει στο πάτωμα.
Τα βακτήρια μπορούν να προκαλέσουν τροφιμογενείς λοιμώξεις, οι οποίες εκδηλώνονται με συμπτώματα όπως πυρετός, διάρροια και γριπώδη συμπτώματα. Επιπλέον, τα πατώματα και οι επιφάνειες μπορεί να είναι μολυσμένες από διάφορες πηγές, όπως παπούτσια που έχουν έρθει σε επαφή με τουαλέτες ή εξωτερικούς χώρους. Οι επαγγελματίες υγείας επισημαίνουν ότι από άποψη υγιεινής, κάθε επιφάνεια, συμπεριλαμβανομένων και των πάγκων (π.χ. σε εστιατόρια), θα πρέπει να θεωρείται μολυσμένη.
Παρόλο που πολλοί εξακολουθούν να εφαρμόζουν τον κανόνα των 5 δευτερολέπτων, η επιστήμη δείχνει ότι τα βακτήρια μπορούν να μεταφερθούν αμέσως σε τρόφιμα που έρχονται σε επαφή με το πάτωμα. Αν και τα περισσότερα μικρόβια δεν είναι επιβλαβή και ενδεχομένως το πάτωμα του σπιτιού μας να είναι περισσότερο καθαρό, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος μόλυνσης. Για λόγους ασφάλειας, η καλύτερη επιλογή είναι είτε να αποφεύγουμε την κατανάλωση τροφίμων που έχουν πέσει κάτω είτε να τα πλένουμε καλά πριν τα φάμε, αν αυτό είναι εφικτό.
