Ο βήχας αποτελεί μία από τις πιο συχνές αντιδράσεις του σώματος μας για να προστατεύει και να διατηρεί καθαρές τις αεροφόρες οδούς. Αν και συχνά θεωρείται ενοχλητικός, παίζει κρίσιμο ρόλο στην υγεία μας.

Πρόκειται για ένα φυσικό αντανακλαστικό που ενεργοποιείται όταν κάτι ερεθίζει τον λαιμό ή τους πνεύμονες -όπως βλέννα, σκόνη ή ακόμα και κάποιο μικρόβιο- και βοηθά το σώμα να απομακρύνει αυτόν τον ερεθιστικό παράγοντα από τις ανώτερες (λαιμός) και κατώτερες (πνεύμονες) αεροφόρες οδούς.

Τύποι βήχα

Ο βήχας διακρίνεται σε διάφορους τύπους, ανάλογα με τη διάρκεια και τα χαρακτηριστικά του.

Βάσει διάρκειας

  • Οξύς βήχας: Ξεκινά ξαφνικά και διαρκεί έως τρεις εβδομάδες.
  • Υποξύς βήχας: Εμφανίζεται μετά από λοίμωξη και διαρκεί τρεις έως οκτώ εβδομάδες.
  • Χρόνιος βήχας: Εξακολουθεί για περισσότερες από οκτώ εβδομάδες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζει και μια ανθεκτικότητα, καθώς ο οργανισμός δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία.

Βάσει παραγωγής βλέννας

  • Παραγωγικός (υγρός) βήχας: Συνοδεύεται από βλέννα ή φλέγμα.
  • Μη παραγωγικός (ξηρός) βήχας: Δεν παράγει βλέννα.

* Σε ορισμένες περιπτώσεις ο βήχας μπορεί να συνοδεύεται από εμετό. Αυτό συμβαίνει συχνά στα παιδιά, επειδή βήχουν τόσο δυνατά που φτάνουν να κάνουν εμετό.

Βάσει ήχου
  • Βαθύς με ρόγχο
  • Υλακώδης βήχας (σαν γάβγισμα)
  • Με συριγμό

Ποιοι είναι πιο επιρρεπείς στον βήχα

  • Όσοι καπνίζουν ή ατμίζουν
  • Άτομα με χρόνιες ασθένειες, ειδικά αυτές που αφορούν τους πνεύμονες ή το νευρικό σύστημα
  • Άτομα με αλλεργίες
  • Τα παιδιά. Ο λόγος είναι πως αρρωσταίνουν συχνά, ειδικά αν είναι σε παιδικό σταθμό ή στο δημοτικό.

Αιτίες βήχα

Ο βήχας μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες.

Ερεθιστικά ή αλλεργιογόνα

  • Καπνός
  • Έντονες μυρωδιές (όπως καθαριστικά και αρώματα)
  • Μούχλα
  • Σκόνη
  • Γύρη
  • Τρίχωμα κατοικίδιων
  • Φλέγμα
  • Ορισμένα φάρμακα, όπως τα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση

Ιατρικές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν οξύ και υποξύ βήχα

  • Κοινό κρυολόγημα
  • Γρίπη
  • Οξεία βρογχίτιδα ή βρογχιολίτιδα
  • Παραρρινοκολπίτιδα
  • Πνευμονία
  • Κοκκύτης
  • Ασθμα
  • Αλλεργίες

Ιατρικές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν χρόνιο βήχα

  • Χρόνια βρογχίτιδα
  • Άσθμα
  • Αλλεργίες
  • Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και άλλες πνευμονικές παθήσεις
  • Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ)
  • Διαταραχές του λαιμού, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών των φωνητικών χορδών
  • Μεταρινική ενστάλαξη
  • Καρδιακή ανεπάρκεια και άλλες καρδιακές παθήσεις

Αντιμετώπιση και ανακούφιση

Η θεραπεία του βήχα εξαρτάται από την αιτία του. Αν πρόκειται για λοίμωξη, ενδέχεται να χρειαστούν αντιβιοτικά ή αντιιικά φάρμακα. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε αντιβηχικά ή αποχρεμπτικά για να μειώσετε την ενόχληση ή να βελτιώσετε τον ύπνο, ακολουθώντας πάντα τις οδηγίες δοσολογίας (προσοχή: τα φάρμακα για τον βήχα δεν συνιστώνται για παιδιά κάτω των 6 ετών χωρίς συμβουλή γιατρού). Σε περιπτώσεις όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, μπορεί να προταθούν αλλαγές στη διατροφή ή φάρμακα.

Και μερικές απλές λύσεις

  • Νερό: Ενυδατώνει το λαιμό και μειώνει τον ερεθισμό
  • Ζεστά ροφήματα με μέλι: Καταπραΰνουν το λαιμό
  • Αποφυγή καπνού και ερεθιστικών ουσιών
  • Υγρασία στον αέρα: Με χρήση υγραντήρα ή ζεστού ντους

Πρόληψη βήχα

Ορισμένοι τρόποι για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης βήχα είναι:

  • Εμβολιαστείτε κατά της γρίπης, COVID-19 και πνευμονίας
  • Αποφύγετε την επαφή με ασθενείς
  • Αποφύγετε να αγγίζετε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα σας
  • Πλένετε συχνά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό ή/και χρησιμοποιώντας απολυμαντικά χεριών

Πότε να ανησυχήσετε

Αν ο βήχας συνοδεύεται από συμπτώματα όπως υψηλό πυρετό, δυσκολία στην αναπνοή (συριγμό), αίμα στο φλέγμα ή έντονο πόνο στο στήθος, είναι απαραίτητη η άμεση επικοινωνία με τον γιατρό.

Επίσης, αν συνεχίζεται για μεγάλο διάστημα ή συνοδεύεται από άλλα ανησυχητικά συμπτώματα, μη διστάσετε να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Ειδικά για τα παιδιά, κάθε ανησυχητικός ή παρατεταμένος βήχας χρειάζεται αξιολόγηση.

Συνοπτικά τα ανησυχητικά συμπτώματα:

  • Βήχας με αίμα, ακόμη και σε μικρές ποσότητες
  • Σοβαρός πόνος στο στήθος κατά τη διάρκεια του βήχα
  • Δυσκολία στην αναπνοή ανάμεσα στους βήχες
  • Βήχας με πυρετό που διαρκεί περισσότερο από τρεις ημέρες
  • Παχύρρευστη ή έγχρωμη βλέννα (πράσινη, καφέ)
  • Βήχας που επηρεάζει τον ύπνο ή τις καθημερινές δραστηριότητες
  • Ανεξήγητη απώλεια βάρους
  • Επίμονος βήχας σε παιδιά κάτω των τριών μηνών