Ο καρκίνος συνεχίζει να αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την παγκόσμια υγεία, με εκατομμύρια ανθρώπους να δίνουν καθημερινά τον δικό τους αγώνα. Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της ασθένειας και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των θεραπειών.

Ο κ. Γιώργος Καπετανάκης, Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛ.Ο.Κ.) μίλησε στο Newsbeast.gr και αναφέρθηκε στα προβλήματα που υπάρχουν σχετικά με την πρόσβαση των ασθενών με καρκίνο σε σύγχρονες θεραπείες, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για συλλογική δράση και επένδυση στην ογκολογική φροντίδα.

Πως συμβάλλουν οι νέες καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην αύξηση της επιβίωσης των ογκολογικών ασθενών, τη μείωση των υποτροπών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με καρκίνο;

Τα τελευταία χρόνια είχαμε σημαντικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Πραγματικά, οι νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις, η ανοσοθεραπεία, η εξατομικευμένη ιατρική, οι νέες τεχνολογίες, οι νέες ακτινοθεραπευτικές προσεγγίσεις, η τεχνητή νοημοσύνη και η ψηφιοποίηση των συστημάτων έχουν διαμορφώσει ένα νέο περιβάλλον.

Σύμφωνα με υπολογισμούς στην Ευρώπη περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι ζούνε μετά τη διάγνωση του καρκίνου ενώ κάθε χρόνο έχουμε 3,5 εκατομμύρια διαγνώσεις. Το σημαντικό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι μέσα από αυτές τις νέες προσεγγίσεις που ανέφερα στην αρχή για την αντιμετώπιση του καρκίνου και τις καινοτόμες θεραπείες, την τελευταία δεκαετία έχουμε μια αύξηση επιβίωσης των ασθενών κατά 50% σε σχέση με το 2010.

Δηλαδή, με λίγα λόγια, έχουμε δει ότι οι νέες διαδικασίες, τα νέα σύγχρονα θεραπευτικά σχήματα έχουν βοηθήσει σημαντικά την επιβίωση. Ωστόσο δεν έχουν βοηθήσει μόνο στην επιβίωση και την επιμήκυνση της ζωής αλλά και στην καλύτερη ποιότητα ζωής.

Μιλάμε για εξατομικευμένη θεραπεία των ατόμων με καρκίνο πια. Πόσο σημαντικό είναι αυτό;

Η πλέον πολλά υποσχόμενη προσέγγιση είναι η εξατομικευμένη ιατρική ή η ιατρική ακριβείας. Είναι, δηλαδή, μία νέα οπτική στην οποία προσπαθούμε να βρούμε τον κατάλληλο ασθενή για να του δώσουμε το κατάλληλο φάρμακο.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι δύο άτομα με την ίδια μορφή καρκίνου, στο ίδιο στάδιο μπορεί να μην έχουν την ίδια ανταπόκριση στην ίδια θεραπεία. Αυτό λοιπόν, έχει να κάνει με το γενετικό προφίλ, με συγκεκριμένες εξετάσεις και με τους βιοδείκτες μπορούμε να ανιχνεύσουμε τους ασθενείς αυτούς που μπορεί να έχουν πραγματικά πολύ ουσιαστικά οφέλη μέσα από την επιλογή συγκεκριμένων θεραπειών.

Αυτό είναι το μέλλον. Αν θέλουμε να το πάμε λίγο παρακάτω με την MRNA τεχνολογία που είδαμε στην διάρκεια της πανδημίας να χρησιμοποιείται στα εμβόλια, μπορούμε να μιλάμε πλέον για την τελείως εξατομικευμένη προσέγγιση όπου δίνεται η θεραπεία στο συγκεκριμένο ασθενή, σε συνθήκες ανάλογα με τα δεδομένα που υπάρχουν γενετικά.

Άρα εκεί εστιάζει όλη η επιστημονική κοινότητα, στην ιατρική ακριβείας, που δίνει πάρα πολλά στους γιατρούς αλλά κυρίως είναι πολύ ελπιδοφόρα για τους ασθενείς.

Ποια είναι τα κύρια εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς στην πρόσβαση στις καινοτόμες θεραπείες σήμερα;

Όπως είπαμε θα πρέπει πρώτα να δούμε αν αυτή η θεραπεία θα κάνει καλό στον ασθενή, αν είναι χρήσιμη για αυτόν. Για να μπορέσουμε να το κάνουμε αυτό χρειάζεται να γίνουν ορισμένες εξετάσεις, να χρησιμοποιήσουμε ορισμένους βιοδείκτες, οι οποίοι μας δείχνουν ότι αν χρησιμοποιήσουμε τη συγκεκριμένη θεραπεία θα έχει πολύ θετικά αποτελέσματα για αυτόν τον ασθενή.

Στη χώρα μας αυτή τη στιγμή υπάρχει το εξής παράδοξο. Να καλύπτεται το κόστος αυτών των πανάκριβων θεραπειών από το σύστημα υγείας αλλά οι βιοδείκτες να μην καλύπτονται, που είναι ένα σημαντικό κόστος για τον πολίτη αλλά όχι τόσο μεγάλο για την πολιτεία.

Το αποτέλεσμα είναι ότι αν κάποιος δεν έχει τους πόρους να κάνει αυτές τις εξετάσεις, δεν μπορούμε να δούμε αν πρέπει να λάβει αυτές τις θεραπείες. Άρα αυτό είναι ένα εμπόδιο κι εκεί πρέπει να εργαστούμε μαζί με την πολιτεία και την επιστημονική κοινότητα ώστε να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο το οποίο πραγματικά θα διαμορφώσει συνθήκες ευρείας πρόσβασης σε αυτές τις θεραπείες.

Το δεύτερο είναι ότι το μοντέλο αποζημίωσης των φαρμάκων στη χώρα μας είναι στρεβλό. Πρόσφατα είδαμε ότι το clawback έφτασε στο 85% για το νοσοκομειακό φάρμακο. Αυτός είναι ένας αποτρεπτικός παράγοντας για να αιτηθούνε οι φαρμακευτικές εταιρείες την έγκριση και αποζημίωση νέων θεραπειών στη χώρα μας. Λειτουργεί το σύστημα με τέτοιο τρόπο ώστε δείχνει να μην υπάρχει ενδιαφέρον. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι, μέσα από μελέτες που έχουν γίνει, η καθυστέρηση στην κυκλοφορία νέων θεραπειών δεν βρίσκεται στις εσωτερικές διαδικασίες δηλαδή, η επιτροπή αξιολόγησης, έγκρισης και διαπραγμάτευσης λειτουργούν εξαιρετικά αλλά δεν υπάρχουν αναμονές. Δεν υπάρχουν αιτήσεις.

Άρα εκεί που πρέπει να εστιάσουμε είναι στην αλλαγή του μοντέλου έγκρισης και αποζημίωσης νέων φαρμάκων, στην δημιουργία καναλιών διευκόλυνσης, όπως για παράδειγμα ένα Ταμείο Καινοτομίας, που θα μπορεί να δίνει πρόσβαση στους ασθενείς στη χώρα μας σε αυτές τις θεραπείες. Η επιλογή που γίνεται αυτή τη στιγμή και η είσοδος στη χώρα μας μέσω ΙΦΕΤ σε πολλές από τις περιπτώσεις, που γίνεται ονομαστική παραγγελία για το φάρμακο δεν φαίνεται ότι είναι αυτή με την οποία εξασφαλίζεται το αποτέλεσμα που θα θέλαμε.

Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΛΛ.Ο.Κ. στην πρώιμη και καλύτερη πρόσβαση στις νέες θεραπείες;

Η πρώιμη πρόσβαση είναι εξίσου σημαντική και είναι ένα θέμα το οποίο πρέπει να αναδείξουμε όλοι μας. Αυτό σημαίνει ότι έχει μεγάλη σημασία σε ποια φάση οι διαδικασίες αντιμετώπισης της νόσου γίνεται η χρήση ή η συλλογή διαφόρων θεραπειών.

Έχει αποδειχτεί από μελέτες ότι όσο πιο νωρίς έχουμε πρόσβαση σε πραγματικά εξελιγμένες θεραπείες, τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα από το αν η πρώτη θεραπεία λειτουργεί ή η δεύτερη ή η τρίτη για να πάμε στην τέταρτη επιλογή. Τότε, πολλές φορές είναι αργά και η νόσος είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμη.

Αυτό οδηγεί σε περισσότερες νοσηλείες, σε μεγαλύτερη απώλεια χρόνου από την εργασία των ασθενών αυτών, οδηγεί σε περισσότερη δαπάνη στο σύστημα υγείας που μπορεί να μην την υπολογίζουμε αυτή τη στιγμή, πράγματα τα οποία θα τα είχαμε πιθανότατα κερδίσει αν λειτουργούσαμε με διαφορετική προσέγγιση.

Αυτό θεωρώ ότι πρέπει να εξεταστεί. Εμείς ως ΕΛΛ.Ο.Κ. εργαζόμαστε στο να μπορέσουμε να πετύχουμε όσο το δυνατό μεγαλύτερη πρόσβαση των ασθενών και σε καλύτερες συνθήκες, στις βέλτιστες για αυτούς θεραπείες. Επίσης να δούμε πως όλο αυτό θα βοηθήσει το σύστημα και τη βιωσιμότητά του.

Αντιλαμβανόμαστε πως υπάρχει ένα κόστος σε αυτή την προσέγγιση αλλά είναι πιθανό να μιλάμε για ένα κόστος μέσα από μια διαδικασία εμπροσθοβαρή ώστε να βοηθήσει τη χώρα. Αν, δε, δούμε ότι τα τελευταία 14 χρόνια ακολουθούμε κάποιες διαδικασίες οι οποίες φαίνεται ότι οδηγούν σε πλήρες αδιέξοδο, είναι καιρός να το δούμε με μια διαφορετική οπτική και αυτό εμείς σαν Οργάνωση προσπαθούμε να κάνουμε συνεργαζόμενοι με όλη την ογκολογική κοινότητα και την πολιτεία.