Η εμφάνιση του ιού Oropouche σε περιοχές όπου δεν είχε καταγραφεί προηγουμένως, όπως η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχει προκαλέσει ανησυχία στους ειδικούς της δημόσιας υγείας.
Ο ιός, που μεταδίδεται κυρίως μέσω τσιμπημάτων εντόμων, εντοπίστηκε πρόσφατα και σε χώρες της γηραιάς ηπείρου, όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Γερμανία. Στην Ελλάδα δεν έχουν -επί του παρόντος- διαγνωσθεί εισαγόμενα περιστατικά της νόσου
Οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές βρίσκονται σε εγρήγορση και εκδίδουν προειδοποιήσεις προς τους κλινικούς γιατρούς για ελέγχους σε όσους ασθενείς παρουσιάζουν συμβατή κλινική εικόνα με τον ιό Oropouche.
Τι είναι ο ιός Oropouche και γιατί αναφέρεται και ως «πυρετός των βραδύποδων»;
Ο ιός Oropouche ανακαλύφθηκε το 1955 στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο και από τότε έχουν καταγραφεί περίπου 500.000 περιπτώσεις παγκοσμίως.
Συχνά αποκαλείται και ως ο «πυρετός των βραδύποδων», καθώς οι επιστήμονες ερεύνησαν για πρώτη φορά τον ιό σε βραδύποδες για τους οποίους πίστευαν μάλιστα πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του ιού.
Από εκείνη την εποχή οι πληροφορίες είναι σαφώς περισσότερες, όμως η γνώση για τον ιό παραμένει περιορισμένη. Δεν είναι τυχαίο πως ακόμη και επιστημονικά περιοδικά, όπως το Lancet, αναφέρονται σε αυτόν ως «μυστηριώδη απειλή».
Οι περισσότεροι άνθρωποι που μολύνονται αναπτύσσουν συμπτώματα, τα οποία μοιάζουν με εκείνα του δάγγειου πυρετού ή του ιού Zika. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους και εξάντληση.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο ιός μπορεί να προκαλέσει και κάποιες νευρολογικές ή άλλες σοβαρότερες επιπλοκές, όπως η εγκεφαλίτιδα, πιθανόν σε άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα ή με άλλες υποκείμενες ασθένειες.
Πώς μεταδίδεται ο ιός;
Ο ιός Oropouche μεταδίδεται στους ανθρώπους μέσω τσιμπημάτων εντόμων, κυρίως ενός μολυσμένου δίπτερου που ονομάζεται Culicoides paraensis midge (σαν μικρή μύγα). Το έντομο αυτό είναι ο βασικός διαβιβαστής του ιού και είναι ευρέως διαδεδομένο στην Αμερικανική ήπειρο, αλλά απουσιάζει από την Ευρώπη.
Άλλοι γνωστοί διαβιβαστές του ιού είναι ορισμένα είδη κουνουπιών, όπως τα Culex quinquefasciatus, Coquillettidia venezuelensis, Mansonia venezuelensis, και Aedes serratus.
Δεν έχει καταγραφεί άμεση μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, αναφορές από το υπουργείο Υγείας της Βραζιλίας σημειώνουν ότι μπορεί να συμβεί μετάδοση από μια έγκυο μητέρα στο παιδί. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ιός μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές στην εγκυμοσύνη και το έμβρυο.
Από τη Νότια Αμερική στις ΗΠΑ και την ΕΕ
Ο ιός Oropouche είναι ενδημικός στις περιοχές του Αμαζονίου στη Νότια Αμερική, όπου ο κύκλος μετάδοσης διατηρείται μέσω των εντόμων και άλλων ξενιστών, όπως τρωκτικά και βραδύποδες.
Οι άνθρωποι που επισκέπτονται αυτές τις περιοχές μπορούν να μολυνθούν και να μεταφέρουν τον ιό σε αστικά κέντρα, εντός και εκτός της ηπείρου. Για όσους ταξιδεύουν σε περιοχές με ενδημική παρουσία του ιού υπάρχει κάποιος κίνδυνος και για αυτό οι υγειονομικές αρχές συνιστούν οι ταξιδιώτες να λαμβάνουν προφυλάξεις για την αποφυγή τσιμπημάτων, όπως η χρήση εντομοαπωθητικών και η επιλογή μακριών ρούχων.
Είναι ενδεικτικό πως από τα 19 πρόσφατα κρούσματα που εντοπίστηκαν στην Ευρώπη (Ισπανία 12, Ιταλία 5, Γερμανία 2) τα περισσότερα ήταν ταξιδιώτες που επέστρεψαν από την Κούβα και τη Βραζιλία. Στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί 21 κρούσματα και όλα σχετίζονται με ταξίδια στην Κούβα. Σημειώνεται πως φέτος ήταν η πρώτη φορά που καταγράφηκε επιδημία ιού Oropouche στην Κούβα με 74 επιβεβαιωμένα κρούσματα τον Μάιο.
Σύμφωνα με τον Παναμερικανικό Οργανισμό Υγείας (PAHO), το 2024, έως τις 9 Μαΐου, περισσότερα από 5.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου Oropouche είχαν δηλωθεί από τέσσερις χώρες της Αμερικανικής ηπείρου (και με επέκταση σε νέες περιοχές): τη Βολιβία, τη Βραζιλία, την Κολομβία και το Περού.
Παρότι ο ικανός διαβιβαστής του ιού απουσιάζει από την ηπειρωτική Ευρώπη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) επισημαίνει πως δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες μελέτες που να επιβεβαιώνουν ότι τα Ευρωπαϊκά είδη κουνουπιών και εντόμων «midges» δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό. Δηλαδή, όπως σημειώνεται σε σχετική ενημέρωση, δεν είναι γνωστό εάν τα αντίστοιχα είδη των εντόμων Culicoides στην Ευρώπη έχουν ικανότητα μετάδοσης του ιού.
Συμπτώματα και θεραπεία
Τα συμπτώματα της μόλυνσης από τον ιό Oropouche περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, σοβαρό πονοκέφαλο, μυϊκούς και αρθρικούς πόνους. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάσουν ευαισθησία στο φως, ζάλη, ναυτία, εμετό, ανορεξία και εξανθήματα.
Περιστασιακά μπορεί να εκδηλωθούν πιο σοβαρά συμπτώματα (όπως μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα ή αιμορραγικές εκδηλώσεις, π.χ. ρινορραγία, πετέχειες, ουλορραγία). Τα συμπτώματα της νόσου είναι παρόμοια με του Δάγκειου πυρετού (και των νόσων Chikungunya και Zika).
Η περίοδος επώασης είναι συνήθως 4 έως 8 ημέρες από το μολυσμένο τσίμπημα. Η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι 3-7 ημέρες, αν και σε ορισμένους ασθενείς η ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες. Δεν έχουν αναφερθεί θανατηφόρα περιστατικά.
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία ούτε εμβόλιο, οπότε η καλύτερη πρόληψη είναι η αποφυγή τσιμπημάτων από τα έντομα. Παρά το χαμηλό κίνδυνο εξάπλωσης στην Ευρώπη, οι ταξιδιώτες σε περιοχές με ενδημική παρουσία του ιού πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Η συνεχής παρακολούθηση και η ενημέρωση του κοινού είναι απαραίτητες για την πρόληψη της εξάπλωσης του ιού.
