Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για τη μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στους άνδρες παγκοσμίως. Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε πως κατά μέσο η ετήσια μείωση από το 1973 έως το 2018 είναι της τάξεως του 1,2%, με τους επιστήμονες να επισημαίνουν πως το πρόβλημα φαίνεται να επιδεινώνεται.

Μία νέα έρευνα δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει ένας πιθανός, «κρυφός» μέχρι σήμερα, ένοχος πίσω από αυτό το φαινόμενο: τα μικροπλαστικά.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Toxicological Sciences, ανέλυσε ιστό από 23 ανθρώπινους όρχεις και 47 όρχεις σκύλου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ανθρώπινοι όρχεις είχαν συγκέντρωση μικροπλαστικών 330 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο ιστού, η οποία ήταν σημαντικά υψηλότερη από αυτή των σκύλων (123 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο ιστού).

Τα πιο συχνά ανιχνευόμενα μικροπλαστικά ήταν το πολυαιθυλένιο, το οποίο χρησιμοποιείται σε πλαστικά μπουκάλια και σακούλες, και το PVC, που συχνά χρησιμοποιείται σε σωληνώσεις.

Όμως δεν είναι η πρώτη φορά που ανιχνεύονται μικροπλαστικά σε ανθρώπινους όρχεις: Μια μικρότερη μελέτη του 2023 τα εντόπισε σε έξι ανθρώπινους όρχεις, καθώς και σε 30 δείγματα σπέρματος.

Υπάρχουν ακόμη πολλά που οι ερευνητές δεν γνωρίζουν για την επίδραση των μικροπλαστικών στη γονιμότητα. Είναι γνωστό ότι η ανδρική υπογονιμότητα ευθύνεται σχεδόν για τις μισές περιπτώσεις υπογονιμότητας στα ζευγάρια. Αλλά εάν τα μικροπλαστικά είναι παράγοντας, παραμένει προς το παρόν άγνωστο.

«Σε αυτό το σημείο, βρισκόμαστε ακόμη στα πρώτα στάδια της κατανόησης της επίδρασης των μικροπλαστικών στην ανδρική γονιμότητα», ανέφερε στο Yahoo ο Ξιαζονγκ Γιου, εκ των συγγραφέων μελέτης, καθηγητής και ειδικός περιβαλλοντικής υγείας στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού.Ο Δρ Άλεξ Ρόμπλες, ειδικός υπογονιμότητας στο Κέντρο Γονιμότητας του Πανεπιστημίου του Κολούμπια, τονίζει ότι δεν υπάρχουν ακλόνητες ενδείξεις ότι τα μικροπλαστικά παρεμβαίνουν στην ανδρική γονιμότητα. Ωστόσο, σημειώνει ότι «είναι πιθανό τα μικροπλαστικά να έχουν άμεση τοξική επίδραση στο ίδιο το σπέρμα». Αυτό το φαινόμενο, επισημαίνει, έχει ανιχνευθεί με ένα άλλο μικροπλαστικό, τη δισφαινόλη Α (BPA) , η οποία μπορεί να βρεθεί σε δοχεία αποθήκευσης τροφίμων, μπουκάλια νερού και μερικά μεταλλικά κουτιά.

«Είναι πολύ πιθανό τα μικροπλαστικά να επηρεάζουν την τεστοστερόνη και τη γονιμότητά σας. Πρέπει να έχεις καλή τεστοστερόνη για να δημιουργήσεις σπέρμα», λέει ο Τζάστιν Ντάμπιν, ουρολόγος και ειδικός στην υγεία των ανδρών στο Memorial Healthcare System. Αν και αναφέρει πως σε αυτό το σημείο πρόκειται για ένα συμπεράσμα χωρίς ισχυρή επιστημονική επιβεβαίωση, το γεγονός πως «εντοπίζονται μικροπλαστικά σε σημεία που δεν θα έπρεπε, είναι σίγουρα κάτι που προκαλεί προβληματισμό».

Ο Γιου συμφωνεί: «Ενώ οι ακριβείς μηχανισμοί δεν είναι ακόμη σαφείς, θεωρητικά τα μικροπλαστικά θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη γονιμότητα προκαλώντας φυσική βλάβη στον αιματορχικό φραγμό ή διαταράσσοντας τις ενδοκρινικές λειτουργίες. Τα μικροπλαστικά φέρουν επιβλαβείς χημικές ουσίες οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν την ορμονική ισορροπία, επηρεάζοντας δυνητικά και την παραγωγή και την ποιότητα του σπέρματος».

«Το να λέμε απλώς ότι μπορείτε να βρείτε μικροπλαστικά στους όρχεις, δεν είναι στην πραγματικότητα κάτι περισσότερο τρομακτικό από αυτό που ήδη γνωρίζαμε πως συμβαίνει. Στη σύγχρονη εποχή, έχουμε μικροπλαστικά σε κάθε ιστό. Έχει επιπτώσεις αυτό στην υγεία; Η απάντηση είναι πιθανώς “ναι”, αλλά για την ώρα δεν το ξέρουμε», τονίζει ο Δρ. Πιέτρο Μπορτολέτο, διευθυντής χειρουργικής αναπαραγωγής στο κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης στη Βοστώνη.

Είναι τα μικροπλαστικά ο λόγος για τη μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων; Και αυτό δεν είναι επιστημονικά σαφές επί του παρόντος. Ο Γιου δηλώνει ότι πιθανώς υπάρχουν αρκετοί παράγοντες πίσω από τον ανιχνεύσιμα χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στον τρόπο ζωής, της περιβαλλοντικής ρύπανσης και των συνθηκών υγείας.

Ο Άλεξ Ρόμπλες αναφέρει ότι ορισμένα στοιχεία είναι γνωστό πως επηρεάζουν τον αριθμό των σπερματοζωαρίων, όπως:

  • Παχυσαρκία, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε ορμονικές ανισορροπίες
  • Ρύπανση: Οι τοξίνες στο περιβάλλον, αλλά και το κάπνισμα και το άτμισμα μπορούν να προκαλέσουν άμεση οξειδωτική βλάβη στο ίδιο το σπέρμα
  • Γενετική: Μερικοί άνδρες γεννιούνται με γενετικές παθήσεις που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την παραγωγή ή την ποιότητα του σπέρματος

Προβλήματα υγείας, όπως ο μη ελεγχόμενος διαβήτης και η υπέρταση, μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ποιότητα του σπέρματος.

«Πιθανώς το κομμάτι για το οποίο γνωρίζουμε λιγότερα πράγματα είναι οι περιβαλλοντικές αιτίες, όπως το να βρίσκεται ένας φορητός υπολογιστής πάνω από τους όρχεις για ώρες (συχνά αναφέρεται ως πρόβλημα η θερμοκρασία που εκπέμπεται σε μια από τις πιο συνηθισμένες στάσεις εργασίας με laptop) και να έχουμε μικροπλαστικά στο περιβάλλον μας», σημειώνει ο Ρόμπλες και προσθέτει: «Οι άνθρωποι ανησυχούν γι’ αυτά, αλλά η αλήθεια είναι πως δεν έχουμε ακόμη πολλά στοιχεία για το τι σημαίνουν».