Η παγκόσμια διατροφική σκηνή εισέρχεται σε μια νέα εποχή, χάρη στην πρωτοποριακή βάση δεδομένων «True Food», που φιλοδοξεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο καταναλωτές και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής κατανοούν και επιλέγουν τρόφιμα. Αναπτύχθηκε από ερευνητές του Mass General Brigham και προσφέρει λεπτομερείς ταξινομήσεις για περισσότερα από 50.000 επεξεργασμένα τρόφιμα, κάνοντας την επεξεργασία τροφίμων πιο διάφανη από ποτέ.

Αυτή η επιστημονική καινοτομία, που δημοσιεύτηκε στα έγκριτα περιοδικά «Nature Food» και «Nature Communications», δεν αποτελεί απλώς μία ακόμη ερευνητική προσπάθεια. Είναι ένα εργαλείο που υπόσχεται να λειτουργήσει ως «μεταφραστής τροφίμων», σύμφωνα με την επικεφαλής της μελέτης Dr. Giulia Menichetti, βοηθώντας τους ανθρώπους να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές, χωρίς να κατακλύζονται από περίπλοκες πληροφορίες.

Ο κρυφός κίνδυνος της υπερεπεξεργασίας τροφίμων

Τα τελευταία χρόνια, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα έχουν κατακλύσει τα ράφια των σούπερ μάρκετ και τις ζωές των ανθρώπων. Αυτά τα προϊόντα περιέχουν συχνά πρόσθετα, συντηρητικά, καθώς και υψηλές ποσότητες ζάχαρης, αλατιού και ανθυγιεινών λιπαρών. Η υπερβολική επεξεργασία αφαιρεί πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και, σύμφωνα με πολυάριθμες έρευνες, συνδέεται άμεσα με προβλήματα υγείας, όπως:

  • Παχυσαρκία
  • Διαβήτης τύπου 2
  • Κατάθλιψη και άγχος
  • Καρδιαγγειακές παθήσεις

Παρά τους αυξανόμενους προβληματισμούς, οι καταναλωτές δεν διαθέτουν συχνά τα απαραίτητα εργαλεία για να κατανοήσουν την επεξεργασία τροφίμων και να κάνουν καλύτερες επιλογές. «Όταν οι άνθρωποι ακούν για τους κινδύνους των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων, ρωτούν: Ποιοι είναι οι κανόνες; Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτή τη γνώση;» εξηγεί η Dr. Menichetti, αποτυπώνοντας τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι πολίτες.

Η επιστήμη πίσω από τη βάση δεδομένων «True Food»

Στην καρδιά του «True Food» βρίσκεται ο αλγόριθμος FPro, ένα πρωτοποριακό εργαλείο που αξιοποιεί τη μηχανική μάθηση για να βαθμολογήσει την επεξεργασία των τροφίμων. Ο αλγόριθμος λαμβάνει υπόψη τη λίστα συστατικών, τα στοιχεία διατροφής και τις τιμές των προϊόντων, ώστε να προσφέρει μια «βαθμολογία επεξεργασίας».

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τρία κορυφαία παντοπωλεία στις ΗΠΑ, δημιουργώντας την πλατφόρμα GroceryDB, έναν «θησαυρό» πληροφοριών με πάνω από 50.000 προϊόντα.

Όσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία, τόσο πιο υπερεπεξεργασμένο είναι το τρόφιμο. Για παράδειγμα:

  • Στη Walmart και στο Target, τα δημητριακά, οι σούπες, τα γαλακτοκομικά και τα μπισκότα παρουσίασαν εξαιρετικά υψηλές βαθμολογίες επεξεργασίας.
  • Στη Whole Foods, καταγράφηκαν περισσότερες επιλογές με χαμηλή επεξεργασία, αν και τα υπερεπεξεργασμένα προϊόντα παρέμεναν πλειοψηφία.

Μέσω αυτής της πλατφόρμας, οι καταναλωτές μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αναλυτικά στοιχεία, όπως:

  • Συστατικά
  • Διατροφική αξία
  • Βαθμολογία επεξεργασίας
  • «Δέντρο» συστατικών που παρουσιάζει τη σύνθεση κάθε προϊόντος

«Δημιουργώντας ένα σύστημα βαθμολόγησης των επεξεργασμένων τροφίμων, οι καταναλωτές δεν χρειάζεται να κατακλύζονται από υπερβολικές και απαιτητικές πληροφορίες, ώστε να μπορούν να τρώνε πιο υγιεινά» σημειώνει η Dr. Menichetti, υπογραμμίζοντας τη σημασία της διαφάνειας.

Τα ευρήματα της μελέτης

Παρά την ποικιλία προϊόντων που διαφημίζουν τα μεγάλα καταστήματα λιανικής, οι ερευνητές εντόπισαν ότι οι επιλογές επεξεργασίας είναι περιορισμένες. Σε πολλές περιπτώσεις, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα ήταν η μόνη διαθέσιμη επιλογή. Ενδεικτικά:

  • Όλα τα δημητριακά στο Target και στη Walmart είχαν υψηλή βαθμολογία επεξεργασίας.
  • Κατηγορίες όπως γιαούρτια, γάλα και υποκατάστατα γάλακτος περιλάμβαναν κυρίως εξαιρετικά επεξεργασμένα προϊόντα.
  • Ακόμη και στα τμήματα με έμφαση στην υγιεινή διατροφή, η προσφορά περιορίζεται συχνά σε λίγες εναλλακτικές.

Οι συγγραφείς της μελέτης προειδοποιούν ότι αυτή η έλλειψη διαφοροποίησης στις επιλογές μπορεί να περιορίσει τις διατροφικές επιλογές των καταναλωτών, επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία τους.

Το μέλλον της βάσης δεδομένων «True Food»

Η ομάδα των ερευνητών σχεδιάζει να επεκτείνει την έρευνά της, ενσωματώνοντας πληροφορίες γεωεντοπισμού και χρονική παρακολούθηση. Αυτό θα επιτρέψει τη μελέτη της διαθεσιμότητας τροφίμων σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές και της επιρροής τους στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας.

«Οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες, αλλά ο στόχος μας είναι να το προωθήσουμε, ώστε να γίνει ένα εργαλείο μεγάλης κλίμακας, βασισμένο σε δεδομένα, για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας» εξηγεί η Dr. Menichetti.

Η παγκόσμια διάσταση της πρωτοβουλίας

Η σημασία της πρωτοβουλίας «True Food» ξεπερνά τα σύνορα των ΗΠΑ. Καθώς η επεξεργασία τροφίμων αποτελεί παγκόσμια ανησυχία, η πλατφόρμα αυτή ανοίγει τον δρόμο για τη δημιουργία παρόμοιων εργαλείων σε διεθνές επίπεδο.

«Αυτή η πρωτοβουλία όχι μόνο θέτει τις βάσεις για παρόμοιες προσπάθειες παγκοσμίως, αλλά υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο των δεδομένων ανοικτής πρόσβασης για την προώθηση της παγκόσμιας διατροφικής ασφάλειας» σημειώνει η Dr. Menichetti.

Η βάση δεδομένων «True Food» και ο αλγόριθμος FPro αντιπροσωπεύουν μια νέα εποχή στη διατροφή, παρέχοντας στους καταναλωτές τα εργαλεία για πιο ενημερωμένες και υγιεινές επιλογές. Με στόχο τη βελτίωση της δημόσιας υγείας, η προσπάθεια αυτή αποδεικνύει τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης στη διατροφική επιστήμη, θέτοντας τις βάσεις για έναν κόσμο όπου η υγιεινή διατροφή δεν θα είναι πολυτέλεια, αλλά προσβάσιμη πραγματικότητα σε όλους.