H απόσταση που έχει διανυθεί από τη γέννηση του πρώτου παιδιού με τεχνική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής το 1978, της Λουίζας Brown, είναι τεράστια. Η Λουίζα γεννήθηκε με ωάριο φυσικού κύκλου το οποίο ελήφθη με λαπαροσκόπηση ενώ σήμερα ή διαδικασία αυτή δειενεργείται σε ελάχιστα λεπτά και ανώδυνα και για πολλά περισσότερα ωάρια τα οποία παράγονται με τη χρήση γοναδοτροπινών. Η εξωσωματική γονιμοποίηση τότε είχε επίσης αποκλείσει όλες τις περιπτώσεις σοβαρής ανδρικής υπογονιμότητας. Με τον τρόπο αυτό καθημερινά «χαρίζονται» παιδιά σε άνδρες με ελάχιστα κυριολεκτικά σπερματοζωάρια! Παράλληλα με τη μέθοδο της προεμφυτευτικής διάγνωσης είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τα έμβρυα τα οποία είναι ακέραια χρωμοσωμικά πριν την εμβρυομεταφορά, πληροφορία ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιπτώσεις καθ έξιν αποβολών ή ανεξήγητα αποτυχημένων εμφυτεύσεων.

Μπορούμε να έχουμε με παραδείγματα ποιες είναι οι τεχνικές υποβοήθησης της αναπαραγωγής που μπορούν να εφαρμοστούν πριν κανείς καταφύγει στη λύση της εξωσωματικής;

Στις ασθενείς για παράδειγμα που «υποφέρουν» από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών με απουσία ωοθυλακιορρηξίας και φυσιολογικού κύκλου μπορεί να προταθεί μια μίνι λαπαροσκοπική επέμβαση που ονομάζεται DRILLING ωοθηκών και η οποία αποκαθιστά τον κύκλο και την ωορρηξία στο 80-90% των περιπτώσεων με αντίστοιχο ποσοστό ασθενών να καταφέρνει τη φυσική σύλληψη σε ελάχιστους μήνες μετά την επέμβαση χωρίς την περαιτέρω βοήθεια του ειδικού.

Στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται χαμηλή κινητικότητα σπέρματος ή πτωχή ποιότητα τραχηλικής βλέννας μια μέθοδος υποβοήθησης της αναπαραγωγής η οποία μπορεί να εφαρμοστεί είναι η σπερματέγχυση. Η τεχνική αυτή συνίσταται στην επεξεργασία του σπέρματος, στην επιλογή των πλέον ικανών σπερματοζωαρίων και στην τοποθέτηση τους εντός της ενδομητρικής κοιλότητας ώστε να παρακαμφθεί το εχθρικό τραχηλικό περιβάλλον με ικανοποιητικά ποσοστά επιτυχίας.

Μια άλλη μέθοδος που προτείνεται συχνά, και με την οποία προσωπικά διαφωνώ, είναι η παρακολούθηση κύκλου. Το μοναδικό όφελος που μπορεί να προκύψει είναι ο συγχρονισμός της σεξουαλικής επαφής με την ωορρηξία αλλά αυτό που συχνά χάνεται είναι ο αυθορμητισμός και η ποιότητα της επαφής, ενώ σημαντικό πλήγμα δέχεται ταυτόχρονα η εσωτερική ισορροπία του ζευγαριού η οποία αποτελεί απαραίτητο συστατικό επιτυχίας της προσπάθειας.

Στην περίπτωση που ο ειδικός καλείται να αντιμετωπίσει ένα ζευγάρι στο οποίο η διερεύνηση δεν έχει αναδείξει κάποιο σημαντικό πρόβλημα η λαπαροσκόπηση προς αποκλεισμό του σιωπηλού εχθρού που ονομάζεται ενδομητρίωση καταλαμβάνει ιδιαίτερη θέση στη φαρέτρα του ειδικού. Τα ποσοστά φυσικής σύλληψης μετά από τυχόν ανεύρεση και καυτηριασμό της νόσου αυξάνονται σημαντικά όπως επίσης και η πιθανότητα επιτυχίας μιας προσπάθειας εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ποια είναι τα πρωτόκολλα και οι τεχνικές γονιμοποίησης που εφαρμόζονται σήμερα και σε ποιες περιπτώσεις απευθύνονται κάθε φορά;

Ο ειδικός της εξωσωματικής έχει στη διάθεσή του τέσσερα βασικά πρωτόκολλα διέγερσης των ασθενών του. Το μακρύ πρωτόκολλο που θεωρείται παραδοσιακά το «χρυσό» πρωτόκολλο για τις νέες ηλικίες, για την ανεξήγητη υπογονιμότητα και για το ιστορικό της ενδομητρίωσης, το «μοντέρνο» πρωτόκολλο του ανταγωνιστή ( με τις διάφορες εκδοχές του όπως αυτής της «μιας ένεσης») το οποίο τείνει να εξομοιωθεί με το μακρύ σε επίπεδο αποτελεσματικότητας με μικρότερα όμως ποσοστά υπερδιέγερσης, το «βραχύ» το οποίο χρησιμοποιείται στα περιστατικά πτωχής ανταπόκρισης και τέλος το πρωτόκολλο του φυσικού κύκλου (με τις διάφορες εκδοχές του) το οποίο ολοένα και κερδίζει έδαφος στις ασθενείς με ιδιαίτερα «κουρασμένες» ωοθήκες.

Υπάρχουν ακόμη κίνδυνοι από τη φαρμακευτική αγωγή της εξωσωματικής γονιμοποίησης και πώς αυτοί μπορούν να προληφθούν;

Χαίρομαι ιδιαίτερα που μου τίθεται αυτό το ερώτημα προκειμένου να καταρρίψω έναν ισχυρό αστικό μύθο. Αν κανείς ανατρέξει στη βιβλιογραφία και αναζητήσει σχετικές με το ερώτημα αυτό μελέτες θα βρει πάνω από 1960 καταχωρήσεις. Τα αποτελέσματα κατά κανόνα αντικρουόμενα γιατί οι περισσότερες από αυτές ήταν ετερόκλητες και πρόχειρα σχεδιασμένες. Αν κανείς απομονώσει τις αναφορές μόνο που συγκρίνουν τις υπογόνιμες ασθενείς που χρησιμοποίησαν φάρμακα εξωσωματικής με υπογόνιμες που δε χρησιμοποίησαν θα καταλήξει στις μελέτες εκείνες που πραγματικά και δίκαια αθωώνουν τη φαρμακευτική διέγερση. Η πλέον πρόσφατη είναι η μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2013 από την έδρα Υγιεινής του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Ουψάλας και η οποία μετά από ανασκόπηση των αντίστοιχων εργασιών που περιλάμβαναν εκατοντάδες χιλιάδες ασθενών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ωοθηκική διέγερση είναι εντελώς αθώα τόσο για τον καρκίνο του μαστού όσο και των ωοθηκών ή του ενδομητρίου.

Είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση μια προσιτή λύση για όλα τα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί; Υπάρχουν αδιέξοδα γονιμότητας σήμερα;

Η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή πλέον δε συναντά εμπόδια! Οι στατιστικές αναφέρουν ότι η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών (>92%) που καταφεύγουν σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής διεθνώς αποκτούν τελικά παιδί αφού απομονωθεί η υποκείμενη αιτία, εφαρμοστεί το καταλληλότερο πρωτόκολλο διέγερσης και αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στη ρίζα του. Όσον αφορά στο προσιτό της μεθόδου στον γενικό πληθυσμό πρέπει να γίνει σαφές ότι οι τεχνικές αυτές παραμένουν ακόμα ακριβές όσον αφορά στο κόστος τους αλλά καθημερινά γίνεται προσπάθεια να εξυπηρετηθούν ζευγάρια τα οποία αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Ποιες είναι οι νέες εξελίξεις στον τομέα της εξωσωματικής που εφαρμόζονται στην Ελλάδα; Πώς διαγράφεται το μέλλον στον τομέα της εξωσωματικής γονιμοποίησης;

Η Ελλάδα πλέον αναδεικνύεται σε διεθνή πόλο έλξης λόγω των καινοτομιών της στον τομέα αυτό. Καθημερινά έρχονται στη χώρα μας ζευγάρια από τα πέρατα του κόσμου προκειμένου να κατακτήσουν εδώ το όνειρο τους. Ο προορισμός της χώρας μας συνδυάζει την άριστη τεχνογνωσία και εξοπλισμό με το ιδανικό φυσικό περιβάλλον. Αυτή η πτυχή του ιατρικού τουρισμού θα αποτελέσει στο μέλλον μία ιδιαίτερη πηγή εσόδων για την ελληνική οικονομία και έναν ιδιαίτερο μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.sfakianoudis.gr ή επικοινωνήστε με το κ. Σφακιανούδη Κωνσταντίνο, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος,στο 210- 6565112