Η ατμοσφαιρική ρύπανση, μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως, συνδέεται πλέον με την ευαισθησία στον διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με μια νέα και εκτενή μελέτη από το Πανεπιστήμιο Wayne State.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Diabetes, εστιάζει στη σύνδεση μεταξύ της έκθεσης στο βενζόλιο (μια κοινή πτητική οργανική ένωση που απαντάται στον αέρα) και της αντίστασης στην ινσουλίνη, έναν από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 2.

Βενζόλιο: Μια αόρατη απειλή

Το βενζόλιο είναι μια τοξική ένωση που απαντάται συχνά σε βιομηχανικές εκπομπές, καύσιμα και προϊόντα καύσης. Αν και η τοξικότητά του είναι ευρέως αναγνωρισμένη, αυτή η μελέτη αποκαλύπτει τον δυνητικά άμεσο ρόλο του στην πρόκληση μεταβολικών διαταραχών μέσω της αντίστασης στην ινσουλίνη.

«Στην εργασία μας, πραγματοποιήσαμε μια μετα-ανάλυση που περιέλαβε δεδομένα από διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, από νεαρούς ενηλίκους έως ηλικιωμένους» εξηγεί η δρ Marianna Sadagurski, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Wayne State και επικεφαλής της έρευνας. «Ανακαλύψαμε μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της παρουσίας μεταβολιτών βενζολίου στα ούρα και της αύξησης του δείκτη αντίστασης στην ινσουλίνη».

Οι μηχανισμοί που συνδέουν το βενζόλιο με τη μεταβολική δυσλειτουργία

Η μελέτη, με τίτλο «Microglia Mediate Metabolic Dysfunction From Common Air Pollutants Through NF-kB Signaling», αποκάλυψε κρίσιμους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς που συνδέουν την έκθεση στο βενζόλιο με τις μεταβολικές διαταραχές. Στον πυρήνα αυτής της διαδικασίας εντοπίστηκε η μικρογλοιακή οδός NF-κB, η οποία φαίνεται να πυροδοτεί φλεγμονώδεις αντιδράσεις στον εγκέφαλο και να διαταράσσει τη λειτουργία της ινσουλίνης.

«Σε αυτή τη μελέτη, εκθέσαμε ποντίκια σε βενζόλιο και παρακολουθήσαμε τις επιδράσεις τους στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και στην ενεργειακή τους ομοιόσταση» εξηγεί η δρ Sadagurski. «Μέσα σε μόλις επτά ημέρες από την έκθεση, τα ποντίκια παρουσίασαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα τους».

Διαταραχές στην ενεργειακή ισορροπία

Η μελέτη παρατήρησε ότι η έκθεση στο βενζόλιο προκάλεσε σοβαρές διαταραχές στην ενεργειακή ομοιόσταση, συνοδευόμενες από:

  • Τροποποιήσεις στο υποθαλαμικό μεταγραφικό σύστημα
  • Μεταβολές στα επίπεδα ινσουλίνης και στον τρόπο λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι μεταβολικές επιδράσεις εντοπίστηκαν, κυρίως, σε αρσενικά ποντίκια, υποδεικνύοντας πιθανές διαφοροποιήσεις λόγω φύλου.

Ο ρόλος της οδού NF-κB

Η έρευνα κατέδειξε ότι η οξεία έκθεση στο βενζόλιο πυροδοτεί υποθαλαμική αντίσταση στην ινσουλίνη, προκαλώντας φλεγμονώδη μετατόπιση μέσω της μικρογλοιακής οδού NF-κB. Η γενετική καταστολή αυτής της οδού σε ποντίκια έδειξε ότι η μεταβολική τους υγεία προστατεύτηκε, ακόμη και μετά την έκθεση στο βενζόλιο.

Σημαντική συνεισφορά ερευνητών

Η μελέτη αποτελεί καρπό συνεργασίας μεταξύ κορυφαίων επιστημόνων. Οι μεταδιδακτορικοί ερευνητές Lukas Debarba, Hashan Jayarathne και Lucas Stilgenbauer διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο, ενώ σημαντική συνεισφορά είχαν και οι ερευνητές Ana L. Terra dos Santos, Lisa Koshko, Sydney Scofield, Ryan Sullivan, Abhijit Mandal, και Ulrike Klueh από το Πανεπιστήμιο Wayne State και το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ελ Πάσο.

Τι σημαίνουν τα ευρήματα

Η μελέτη υπογραμμίζει τον ρόλο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης -και ιδιαίτερα του βενζολίου- ως σοβαρού περιβαλλοντικού παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Τα ευρήματα αυτά προσθέτουν βάρος στις ανησυχίες για τις επιπτώσεις της ρύπανσης στη δημόσια υγεία, ειδικά σε περιοχές με υψηλά επίπεδα αερομεταφερόμενων τοξικών ουσιών.

«Η έρευνά μας αποκαλύπτει πώς κοινές περιβαλλοντικές ουσίες, όπως το βενζόλιο, μπορούν να συμβάλουν στην επιδημία του διαβήτη» σημείωσε η δρ Sadagurski. «Απαιτούνται επειγόντως πολιτικές για τη μείωση της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση και την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών».

Προκλήσεις και προοπτικές

Παρότι τα ευρήματα είναι σημαντικά, η μελέτη βασίζεται κυρίως σε πειραματικά δεδομένα και παρατηρήσεις σε ζωικά μοντέλα. Η μεταφορά αυτών των αποτελεσμάτων στον ανθρώπινο πληθυσμό απαιτεί περαιτέρω έρευνες. Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η διασύνδεση μεταξύ ρύπανσης και διαβήτη αποτελεί κρίσιμο πεδίο που πρέπει να διερευνηθεί βαθύτερα.

Η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση και ειδικά στο βενζόλιο αναδεικνύεται ως σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας κινδύνου για τη μεταβολική υγεία. Η μελέτη από το Πανεπιστήμιο Wayne State προσφέρει νέες γνώσεις σχετικά με τους μηχανισμούς που συνδέουν τη ρύπανση με τον διαβήτη τύπου 2, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.

Η υιοθέτηση πολιτικών για τον περιορισμό της ρύπανσης και η ενημέρωση του κοινού για τους κινδύνους αποτελούν επείγουσες προτεραιότητες για την προστασία της δημόσιας υγείας.