Γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε; Με μια απλή εξήγηση, η βιολογία λέει πως είμαστε προϊόντα των γονιδίων και του περιβάλλοντός μας, ή, με δυο λόγια, φύση και ανατροφή. Ωστόσο, η εξήγηση είναι ανεπαρκής όταν μιλούμε για δίδυμα τα οποία μεγάλωσαν στο ίδιο σπίτι: έχουν τα ίδια γονίδια και ανατράφηκαν με τον ίδιο τρόπο· όμως, όπως θα έχετε συμπεράνει αν έχετε συναντήσει ποτέ δίδυμους, είναι αρκετά διαφορετικοί άνθρωποι.
Μια μελέτη πάνω σε ποντίκια προσπάθησε να επιλύσει το ζήτημα αυτό και βρήκε ότι ίδια ποντίκια αλλάζουν τις αντιδράσεις τους όταν το περιβάλλον τους μεταβάλλεται, διαφοροποιώντας την εγκεφαλική δομή τους και τη συμπεριφορά τους. Τα ποντίκια, που πριν το πείραμα δε θα μπορούσε να ξεχωρίσει κανείς, έγιναν ολοένα και πιο διαφορετικά μεταξύ τους. Η ερευνητής Τζούλια Φρόιντ και οι συνάδελφοί της σε διάφορα γερμανικά πανεπιστήμια ξεκίνησαν να μελετούν 40 γενετικά όμοια θηλυκά ποντίκια. Τα ζωντανά στεγάστηκαν σε έναν παράδεισο ποντικιών: ένα κλουβί πέντε επιπέδων, με παιχνίδια, κουτιά για να κρύβονται και σωλήνες για να σκαρφαλώνουν.
Για να παρακολουθήσουν πώς αλληλεπιδρούσαν τα ποντίκια με το περιβάλλον τους, οι επιστήμονες τους εμφύτευσαν ετικέτες RFID (σαν εκείνες που έχουν τα CD για να μην κλαπούν από το κατάστημα) και κατέγραψαν τις κινήσεις τους μέσα στο κλουβί. Παρείχαν στα ποντίκια απεριόριστη τροφή και νερό και μετά περίμεναν.
Τρεις μήνες μετά, όλα τα ποντίκια είχαν γίνει πιο δραστήρια και παράτολμα. Αν και αρχικά τα ποντίκια έδειχναν μια τάση για …ταξίδια, στο τέλος της έρευνας οι διαδρομές που ακολουθούσαν ήταν πολύ διαφορετικές. Ενώ κάποια ποντίκια έμεναν κοντά σε μια περιοχή που θεωρούσαν σπίτι και μερικές φορές έβγαιναν έξω από τις «ζώνες άνεσής» τους, κάποια άλλα περνούσαν ίσα διαστήματα χρόνου σε όλες τις γωνίες του κλουβιού. Οι επιστήμονες αντιστοίχισαν τη συμπεριφορά αυτή με τους νέους νευρώνες που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή «ιππόκαμπος» των εγκεφάλων τους, μια περιοχή όπου γεννιούνται οι νέοι νευρώνες στα ενήλικα θηλαστικά.
Είναι γνωστό ότι η φυσική δραστηριότητα ενισχύει την ανάπτυξη νέων νευρώνων (τη λεγόμενη νευρογένεση). Ωστόσο, τα ποντίκια που ήταν πολύ δραστήρια αλλά σε μια περιορισμένη περιοχή είχαν αναπτύξει λιγότερους νευρώνες από αυτά που περιφέρονταν σε πιο μεγάλη έκταση. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι διαφορετικές εμπειρίες του περιβάλλοντος των ποντικιών ήταν αυτές που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις εγκεφαλικές τους αλλαγές.
Επομένως, τα μονοζυγωτικά δίδυμα, αν και ξεκινούν με τα ίδια γονίδια, μπορούν να αναπτύξουν διαφορετικές προσωπικότητες στο ίδιο περιβάλλον, λόγω των διαφορετικών αλληλεπιδράσεών τους με αυτό. Αυτή η εμπειρία μάλλον αλλάζει τα γονίδιά τους: Προηγούμενες έρευνες έδειξαν πως τα ανθρώπινα μονοζυγωτικά δίδυμα συγκεντρώνουν επιγενετικές αλλαγές καθώς μεγαλώνουν και έτσι αυξάνεται η διαφοροποίησή τους με τον καιρό. Με τον τρόπο αυτό, οι μικρές διαφορές στην προσωπικότητα μπορούν να ενταθούν, να διαφοροποιήσουν τη συμπεριφορά ή τον εγκέφαλο και εν τέλει να χρωματίσουν τη μοναδικότητα του καθενός μας.
