Προβληματισμό προκαλεί η αύξηση των περιστατικών φυματίωσης -και ιδίως των ανθεκτικών μορφών της νόσου- η οποία επανεμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια βρίσκοντας απροετοίμαστες και αθωράκιστες τις δομές υγείας.

Σαράντα νέα κρούσματα φυματίωσης, εκ των οποίων τα πέντε ανθεκτικής μορφής, διαγνώστηκαν το 2012 στο νοσοκομείο Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης, όπου λειτουργεί το μοναδικό οργανωμένο πνευμονολογικό κέντρο στην πόλη, με τρεις πνευμονολογικές κλινικές (μία πανεπιστημιακή και δύο του ΕΣΥ).

Ωστόσο, η διάγνωση της ανθεκτικής φυματίωσης δεν μπορεί να γίνει στη Θεσσαλονίκη,αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, επειδή δεν υπάρχει το κατάλληλο μηχάνημα, ενώ λόγω της έλλειψης υλικών σήμερα υπάρχει αδυναμία διάγνωσης ακόμη και της απλής φυματίωσης. Η αδυναμία πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, που έχει ως συνέπεια να μην υποβάλλονται σε θεραπεία ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, ευνοεί τη διασπορά της νόσου.

«Έχουμε αύξηση των περιστατικών φυματίωσης, εκείνο όμως που μας προβληματίζει είναι η ποιοτική διαφοροποίηση, διότι εμφανίζονται ανθεκτικές μορφές της νόσου. Επειδή για πολλά χρόνια δεν υπήρχαν κρούσματα ή ήταν ελάχιστα, η επανεμφάνιση της φυματίωσης μας βρήκε απροετοίμαστους. Εδώ και δύο χρόνια μείναμε πίσω στη θωράκιση. Ζητήσαμε να προμηθευτούμε στο νοσοκομείο Παπανικολάου ένα μηχάνημα, με το οποίο να μπορούμε να κάνουμε διάγνωση της ανθεκτικής φυματίωσης άμεσα και όχι να χρειάζονται 10 μέρες, όπως γίνεται σήμερα, που η διάγνωση γίνεται στην Αθήνα. Αυτές τις 10 ημέρες ο ασθενής θα πρέπει να μείνει απομονωμένος σε ξεχωριστό χώρο του νοσοκομείου για να μη διασπείρει τη νόσο. Και όχι μόνο δεν έχουμε τέτοιο μηχάνημα, σήμερα δεν έχουμε καν τα υλικά για να κάνουμε τη διάγνωση της απλής φυματίωσης» αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, με αφορμή την 24η Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης, ο πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Πνευμονοπαθειών και Επαγγελματικών Παθήσεων Θώρακος, καθηγητής πνευμονολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Κωνσταντίνος Ζαρογουλίδης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, τα 40 νέα περιστατικά φυματίωσης, που διαγνώστηκαν πέρσι στο Παπανικολάου, δεν δίνουν μια σαφή εικόνα της κατάστασης διότι αφενός υπάρχουν ασθενείς που δεν πηγαίνουν στο δημόσιο νοσοκομείο αλλά προτιμούν τον ιδιώτη γιατρό και αφετέρου υπάρχουν ασθενείς από ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι μετανάστες, που δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

«Πέρσι, μέσα σε μία εβδομάδα, είχαμε ταυτόχρονα επτά νέα περιστατικά. Κάτι τέτοιο είχε να συμβεί 35 χρόνια. Εκείνο που παρατηρούμε είναι ότι, λόγω της κρίσης, αυξάνουν τα περιστατικά που θα πάνε στο νοσοκομείο. Ο αριθμός των Ελλήνων που πάσχουν από φυματίωση είναι σαφώς μεγαλύτερος από εκείνο των μεταναστών. Οι Έλληνες όμως – λίγο πολύ – έχουν κοινωνική ασφάλιση και μπορούν να παίρνουν τα φάρμακά τους, ενώ οι μετανάστες που είναι άνεργοι, διατρέφονται άσχημα και ζουν σε κακές συνθήκες, δεν μπορούν να πάρουν τα φάρμακά τους, με αποτέλεσμα να διασπείρουν τη νόσο. Θα πρέπει να βρεθεί μία λύση γι’ αυτή την κατηγορία των ασθενών γιατί το νοσοκομείο μπορεί να τους καλύψει για έναν μήνα μόνο. Μετά μένουν χωρίς περίθαλψη και χωρίς φάρμακα» εξηγεί ο κ. Ζαρογουλίδης.

Στο Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης, που λειτουργεί εδώ και 16 μήνες στη Θεσσαλονίκη και απευθύνεται σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, έχουν διαγνωστεί ή αντιμετωπιστεί ορισμένα περιστατικά φυματίωσης, αλλά δεν υπάρχουν – μέχρι στιγμής – στατιστικά στοιχεία που να δίνουν μια σαφή εικόνα της κατάστασης.

«Πρόσφατα, είδα στο Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης ένα περιστατικό ανθεκτικής φυματίωσης που είχε διαγνωστεί στις αρχές του χρόνου στην Αθήνα, στο “Σωτηρία”. Επρόκειτο για ανασφάλιστο που ήρθε να κάνει τις εξετάσεις και να πάρει τα φάρμακά του. Όμως δεν έχω σαφή εικόνα για τα περιστατικά φυματίωσης που έρχονται στο Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης. Η φυματίωση είναι ένα πρόβλημα των ομάδων που δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και στη φαρμακευτική αγωγή και δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε Έλληνες και μετανάστες. Η φαρμακευτική αγωγή για την απλή μορφή φυματίωσης είναι απλή και μπορεί ο ασθενής, μετά από μία βδομάδα αγωγής, να σταματήσει να διασπείρει τη νόσο. Θα πρέπει, όμως, να συνεχίζει τη θεραπεία, η οποία μπορεί να κρατήσει από έξι μήνες έως έναν χρόνο. Αν σε αυτό το διάστημα σταματάει να παίρνει τα φάρμακά του και μετά ξαναρχίζει να τα παίρνει, δημιουργείται ο κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικής μορφής φυματίωσης,για τη θεραπεία της οποίας χρειάζεται συνδυασμός φαρμάκων που στοιχίζουν ακριβά» αναφέρει ο Στρατής Πλωμαρίτης, ο οποίος είναι ένας από τους 20 παθολόγους που προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στο Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης.

Η πολυανθεκτική φυματίωση δεν είναι πρόβλημα μόνο στη χώρα μας. Στοιχεία της «Έκθεσης 2012 για τη Φυματίωση» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δείχνουν 630.000 περιπτώσεις πολυανθεκτικής φυματίωσης (MDR) παγκόσμια καθώς και ότι η μορφή αυτή της νόσου έχει εντοπιστεί σε 84 χώρες. Το 3,7% των νέων περιπτώσεων και το 20% των παλαιών που αντιμετωπίζονται τώρα σε όλο τον κόσμο, υπολογίζεται ότι έχουν πολυανθεκτική φυματίωση, με την υψηλότερη αναλογία στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα που δίνει το ΚΕΛΠΝΟ, για το 2011 δηλώθηκαν 476 κρούσματα, από τα οποία τα 267 (56,1%) αφορούσαν Έλληνες και τα 203 (42,4%) αλλοδαπούς. Μεγαλύτερη επίπτωση παρατηρήθηκε στην Αττική (5,9/100.000 πληθυσμού), ενώ το 42,7% των κρουσμάτων σε Έλληνες καταγράφηκε στις ηλικίες άνω των 65 ετών και το 75,9% των κρουσμάτων σε αλλοδαπούς καταγράφηκε στις ηλικίες 15-44 ετών.