Τι σημαίνει ο όρος intersex και γιατί γίνεται θέμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες

Ο όρος intersex (ίντερσεξ ή στα ελληνικά μεσοφυλία) δεν είναι νέος, αλλά εν μέσω Ολυμπιακών Αγώνων το ζήτημα απασχολεί ιδιαίτερα την επικαιρότητα, εγείροντας ερωτήματα για το ποιος είναι ο πιο δίκαιος τρόπος για να συμμετέχουν τα intersex άτομα στον αθλητισμό.

Τι σημαίνει να είσαι intersex

Οι άνθρωποι που είναι ίντερσεξ έχουν γεννητικά όργανα, χρωμοσώματα ή αναπαραγωγικά όργανα που δεν ταιριάζουν στο δίπολο αρσενικού/θηλυκού φύλου. Τα γεννητικά τους όργανα μπορεί να μην ταιριάζουν με τα αναπαραγωγικά τους όργανα ή μπορεί να έχουν χαρακτηριστικά και των δύο. Το να είναι κάποιος ίντερσεξ μπορεί να γίνει εμφανές κατά τη γέννηση, την παιδική ηλικία, αργότερα στην ενήλικη ζωή ή ποτέ. Το να είναι κάποιος intersex δεν είναι διαταραχή, ασθένεια ή κατάσταση.

Στο παρελθόν, το να είναι κάποιος ίντερσεξ ήταν γνωστό ως διαταραχή της ανάπτυξης φύλου (DSD), κάτι που θεωρείται παρωχημένο. Το να είναι κάποιος ίντερσεξ δεν σημαίνει ότι χρειάζεται ειδικές θεραπείες ή φροντίδα. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι που είναι ίντερσεξ κάνουν επιλογές επιβεβαίωσης φύλου, αν το φύλο τους δεν ταιριάζει με αυτό που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση.

Το να είναι κάποιος ίντερσεξ μπορεί να επηρεάσει:

• τα γεννητικά όργανα, 
• τα χρωμοσώματα,
• τις ορμόνες,
• το αναπαραγωγικό σύστημα,
• τις γονάδες (ωοθήκες ή όρχεις). 

Πόσο συχνό είναι το να είναι κάποιος ίντερσεξ; 

Εκτιμάται ότι 1 στους 100 Αμερικανούς είναι interex. Περίπου το 2% των ανθρώπων παγκοσμίως έχουν ίντερσεξ χαρακτηριστικά.

Τι προκαλεί το να είναι κάποιος ίντερσεξ; 

Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν τι προκαλεί το να είναι κάποιος ίντερσεξ. Ορισμένα ίντερσεξ χαρακτηριστικά μπορεί να κληρονομούνται γενετικά (περνάνε από τη μια γενιά στην άλλη σε μια οικογένεια). Μπορεί όμως και να οφείλεται σε:

• Αλλαγές σε ένα γονίδιο υποδοχέα ανδρογόνων ορμονών. 
• Έκθεση σε φυσικές ή συνθετικές ορμόνες κατά την ανάπτυξη του εμβρύου. 
• Απουσία ή εκτός θέσης γονιδίου καθορισμού του φύλου Y (SRY). 
• Άλλες γενετικές καταστάσεις που προκαλούν ανωμαλίες στα επίπεδα ορμονών που σχετίζονται με την ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων. 

Τι σημαίνει το να είναι κάποιος ίντερσεξ για το σώμα του; 

Το να είναι κάποιος ίντερσεξ μπορεί να παρουσιάζεται με περίπου 40 διαφορετικούς τρόπους. Τα πιο κοινά ίντερσεξ χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν:

1. Συνδυασμό χρωμοσωμάτων: Τα άτομα που είναι ίντερσεξ μπορεί να έχουν συνδυασμούς χρωμοσωμάτων διαφορετικούς από τους τυπικούς XX (θηλυκό) και XY (αρσενικό). Για παράδειγμα, μπορεί να έχουν XXY, XYY, ή ακόμη και μια μείξη κυττάρων με διαφορετικά χρωμοσώματα (μωσαϊκισμός), όπως κάποια κύτταρα να είναι XY και κάποια XX.
2. Ασυνήθιστα γεννητικά όργανα: Τα ίντερσεξ άτομα μπορεί να έχουν γεννητικά όργανα που δεν ταιριάζουν στις τυπικές κατηγορίες αρσενικού ή θηλυκού. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παρουσία τόσο ωοθηκικού όσο και ορχικού ιστού, ή γεννητικά όργανα που δεν είναι σαφώς αρσενικά ή θηλυκά.
3. Μεικτά σεξουαλικά όργανα: Ένα άτομο μπορεί να έχει χαρακτηριστικά και των δύο φύλων. Για παράδειγμα, μπορεί να έχει εξωτερικά γεννητικά όργανα που συνδέονται με το αρσενικό φύλο, αλλά εσωτερική αναπαραγωγική ανατομία ή επίπεδα ορμονών που συνδέονται με το θηλυκό φύλο.
4. Ανωμαλίες στις ορμόνες: Κάποια άτομα ίντερσεξ μπορεί να έχουν επίπεδα ορμονών που δεν ταιριάζουν με το φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Για παράδειγμα, ένα άτομο με XY χρωμοσώματα μπορεί να είναι ανθεκτικό στις ανδρογόνες ορμόνες (σύνδρομο ανδρογονικής αντίστασης), οδηγώντας σε ανάπτυξη θηλυκών χαρακτηριστικών.

Πώς καθορίζεται το φύλο των ίντερσεξ;

Ο καθορισμός του φύλου των ίντερσεξ ατόμων είναι μια περίπλοκη διαδικασία που μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες. Οι παρακάτω παράγοντες παίζουν ρόλο στον καθορισμό του φύλου:

Γεννητικά όργανα: Το φύλο συχνά καθορίζεται αρχικά από την εμφάνιση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων κατά τη γέννηση. Ωστόσο, σε ίντερσεξ άτομα, τα γεννητικά όργανα μπορεί να μην ταιριάζουν σαφώς με το τυπικό αρσενικό ή θηλυκό πρότυπο.

Χρωμοσώματα: Τα χρωμοσώματα (XX για θηλυκά και XY για αρσενικά) παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του φύλου. Ωστόσο, σε ίντερσεξ άτομα, μπορεί να υπάρχουν διαφορετικοί συνδυασμοί χρωμοσωμάτων, όπως XXY ή XYY, που καθιστούν τον καθορισμό του φύλου πιο περίπλοκο.

Εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα: Η παρουσία ωοθηκών, όρχεων ή συνδυασμού των δύο μπορεί επίσης να επηρεάσει τον καθορισμό του φύλου. Αυτά τα όργανα μπορεί να μην ταιριάζουν με τα εξωτερικά γεννητικά όργανα ή τα χρωμοσώματα.

Ορμόνες: Τα επίπεδα και η ευαισθησία στις ορμόνες, όπως η τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα, μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη χαρακτηριστικών φύλου κατά την εφηβεία και να συμβάλουν στον καθορισμό του φύλου.

Ιατρική επέμβαση: Σε πολλές περιπτώσεις, οι γιατροί και οι γονείς αποφασίζουν για το φύλο του ίντερσεξ παιδιού και μπορεί να επιλέξουν να προβούν σε χειρουργικές επεμβάσεις ή θεραπείες για να ταιριάζουν τα γεννητικά όργανα με το αποδοθέν φύλο. Αυτές οι επεμβάσεις, ωστόσο, είναι πλέον αντικείμενο έντονης συζήτησης και κριτικής.

Ταυτότητα φύλου: Τελικά, η ταυτότητα φύλου του ίντερσεξ ατόμου, δηλαδή το πώς αισθάνεται το ίδιο το άτομο σχετικά με το φύλο του, μπορεί να διαφέρει από το φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Η ταυτότητα φύλου είναι προσωπική και μπορεί να εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου.

Το να είναι κάποιος ίντερσεξ επηρεάζει τον σεξουαλικό προσανατολισμό του; 

Το να είναι κάποιος ίντερσεξ δεν επηρεάζει το αν είναι στρέιτ, γκέι, λεσβία, αμφιφυλόφιλος ή ασεξουαλικός ή έχει άλλο σεξουαλικό προσανατολισμό. Δεν είναι επίσης το ίδιο με το να είναι κάποιος τρανς. Ένα άτομο που είναι τρανς ταυτίζεται με ένα φύλο διαφορετικό από αυτό που του δόθηκε κατά τη γέννηση. Ένα άτομο που είναι ίντερσεξ μπορεί να είναι τρανς εάν η ταυτότητα φύλου του δεν ταιριάζει με το φύλο που του αποδόθηκε.

Είναι ερμαφρόδιτο ένα άτομο που είναι ίντερσεξ; 

Όχι. Οι ερμαφρόδιτοι δεν υπάρχουν. Αυτός είναι ένας απαρχαιωμένος όρος που υποδηλώνει ότι ένα άτομο είναι πλήρως αρσενικό και πλήρως θηλυκό, κάτι που δεν είναι βιολογικά δυνατό. Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι που είναι ίντερσεξ θεωρούν αυτόν τον όρο υποτιμητικό και στιγματιστικό. Ο σωστός όρος είναι ίντερσεξ.

Μερικοί από τους λόγους που ο όρος “ερμαφρόδιτος” δεν χρησιμοποιείται:

1. Ιατρική Ανακρίβεια: Ο όρος «ερμαφρόδιτος» προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και υποδηλώνει την ύπαρξη πλήρως λειτουργικών αναπαραγωγικών οργάνων και των δύο φύλων σε ένα άτομο. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι με μεσοφυλία μπορεί να έχουν μια ποικιλία χαρακτηριστικών που δεν αντιστοιχούν πλήρως σε τυπικούς ορισμούς αρσενικών ή θηλυκών αναπαραγωγικών οργάνων, αλλά δεν έχουν πλήρως λειτουργικά αναπαραγωγικά όργανα και των δύο φύλων.
2. Αρνητικό Στίγμα: Ο όρος έχει ιστορικά χρησιμοποιηθεί με αρνητικά και μειωτικά, συμβάλλοντας στη δημιουργία στιγματισμού και προκαταλήψεων έναντι των ατόμων με μεσοφυλία. Η χρήση του όρου μπορεί να προσβάλει και να βλάψει τα άτομα αυτά, καθώς υπονοεί μια ανωμαλία ή παρέκκλιση από τον «κανονικό» άνθρωπο.
3. Κοινωνική και Πολιτιστική Ευαισθησία: Τα άτομα με μεσοφυλία έχουν αγωνιστεί για την αναγνώριση και τον σεβασμό της ταυτότητάς τους. Η χρήση του σωστού όρου «intersex» δείχνει σεβασμό και αναγνώριση της ανθρώπινης ποικιλότητας και των δικαιωμάτων των ατόμων με μεσοφυλία.
4. Ανθρώπινα Δικαιώματα και Δικαιώματα των Ασθενών: Η σύγχρονη ιατρική κοινότητα και οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως τα Ηνωμένα Έθνη και η Human Rights Watch, υποστηρίζουν τη χρήση του όρου «intersex» και καταδικάζουν τη χρήση του όρου «ερμαφρόδιτος» λόγω του στιγματιστικού και ανακριβούς χαρακτήρα του.

Χρειάζονται οι άνθρωποι που είναι ίντερσεξ χειρουργική επέμβαση ή θεραπεία; 

Εάν είστε ένα άτομο που είναι ίντερσεξ, συνήθως δεν απαιτείται καμία χειρουργική επέμβαση (εκτός αν το επιλέξετε).

Στο παρελθόν, τα παιδιά που ήταν ίντερσεξ έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για να ταιριάζουν τα γεννητικά τους όργανα με το φύλο που τους δόθηκε κατά τη γέννηση ή για να αφαιρέσουν την αναπαραγωγική ανατομία που δεν ταιριάζει με το αποδιδόμενο φύλο τους. Αυτές οι ίντερσεξ χειρουργικές επεμβάσεις συχνά γίνονται πριν το παιδί γίνει 2 ετών.

Πιο πρόσφατα, οι άνθρωποι που είναι ίντερσεξ και οι υποστηρικτές τους έχουν εκφραστεί κατά των ίντερσεξ χειρουργικών επεμβάσεων, αποκαλώντας τες περιττές. Θέλουν οι γονείς να αφήνουν τα παιδιά τους να επιλέγουν εάν θέλουν χειρουργικές επεμβάσεις ή θεραπείες -και ποιες-, όταν είναι αρκετά μεγάλα για να πάρουν αυτή την απόφαση.

Πολλές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικανικής Ακαδημίας Οικογενειακών Ιατρών, υποστηρίζουν τους ίντερσεξ ανθρώπους στο να παίρνουν αποφάσεις για τα σώματά τους. Αυτό σημαίνει να υπάρχει αναμονή μέχρι να είναι ένα άτομο αρκετά μεγάλο, ώστε να δώσει ενημερωμένη συγκατάθεση.

Γιατί αποτελεί μεγάλο θέμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες;

Το να είναι κάποιος intersex αποτελεί μεγάλο θέμα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες λόγω των αυστηρών κανονισμών που αφορούν τη διάκριση μεταξύ αρσενικών και θηλυκών κατηγοριών, ιδιαίτερα όσον αφορά τα επίπεδα τεστοστερόνης. Κάποιες γυναίκες αθλήτριες που είναι ίντερσεξ και αγωνίζονται με άλλες γυναίκες μπορεί να έχουν φυσικά υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης, γεγονός που τους προσδίδει μεγαλύτερη μυϊκή δύναμη και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Αυτό έχει οδηγήσει σε διαμάχες σχετικά με την ισότητα και τη δικαιοσύνη στον αθλητισμό, καθώς και την ανάγκη για σαφείς και δίκαιους κανονισμούς. Οι συζητήσεις αυτές αναδεικνύουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) στην εφαρμογή πολιτικών που σέβονται την ταυτότητα φύλου των αθλητών, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού.